Wanneer de moeder van Francis Dean voor de zoveelste keer wordt opgenomen in een psychiatrische kliniek omdat ze dreigt te bezwijken onder haar schizoaffectieve bipolaire stoornis, heeft de jongen er schoon genoeg van. Zeventien is hij en voorbestemd tot een leven als white trash. Samen met zijn moeder Katherine woont hij in een trailer in het aan de oostkust van de VS gelegen Claymont. Wie zijn vader is, weet hij niet, wel dat de situatie zo uitzichtloos is dat zelfs zijn stiefvader zijn biezen heeft gepakt. En dus wil hij het leger in, naar Irak of Afghanistan, en misschien terugkeren in een lijkzak, als een held.
Op school heeft Francis maar één vriend, de ietwat sullige Grover, die T-shirts draagt met daarop 'Orgasm donor' of 'Pussymaster', maar doodsbenauwd wordt wanneer een vrouw te dicht bij hem komt staan. Hij wordt op handen gedragen door zijn ouders, succesvolle burgers die telkens als ze zich slecht voelen een biefstuk op de barbecue gooien. Hoe onge…Lees verder
Wanneer de moeder van Francis Dean voor de zoveelste keer wordt opgenomen in een psychiatrische kliniek omdat ze dreigt te bezwijken onder haar schizoaffectieve bipolaire stoornis, heeft de jongen er schoon genoeg van. Zeventien is hij en voorbestemd tot een leven als white trash. Samen met zijn moeder Katherine woont hij in een trailer in het aan de oostkust van de VS gelegen Claymont. Wie zijn vader is, weet hij niet, wel dat de situatie zo uitzichtloos is dat zelfs zijn stiefvader zijn biezen heeft gepakt. En dus wil hij het leger in, naar Irak of Afghanistan, en misschien terugkeren in een lijkzak, als een held.
Op school heeft Francis maar één vriend, de ietwat sullige Grover, die T-shirts draagt met daarop 'Orgasm donor' of 'Pussymaster', maar doodsbenauwd wordt wanneer een vrouw te dicht bij hem komt staan. Hij wordt op handen gedragen door zijn ouders, succesvolle burgers die telkens als ze zich slecht voelen een biefstuk op de barbecue gooien. Hoe ongelukkig ze zijn, valt af te lezen aan hun overgewicht, bedenkt Francis, die ontdekt dat Grover voorbestemd is om in Yale te gaan studeren. Binnen afzienbare tijd zal hij dus uit zijn leven verdwijnen.
De enige die Francis nog wat troost kan bieden is uiteindelijk Anne-May, het bloedmooie meisje dat in dezelfde instelling verblijft waar ook zijn moeder zit, en met wie hij regelmatig samen tv kijkt. Veel zegt ze niet. Af en toe speelt ze een stukje piano voor hem, waarbij hij meer naar het verband om haar polsen dan naar haar dartelende vingers kijkt. Want Anne-May heeft een zelfmoordpoging achter de rug, en het was niet de eerste, zoals ze hem verklapt, want haar vader heeft haar ooit verkracht.
Wanneer ook Katherine een eind aan haar leven probeert te maken, laat ze een brief achter voor Francis waarin ze hem niet alleen bezweert weg te blijven uit het leger, maar hem ook de weg wijst naar zijn vader. Ooit nam ze in Californië deel aan een eugenetisch project waarbij vrouwen bevrucht werden met sperma van superintelligente mannen, schrijft ze. Zijn vader is 'donor James', afgestudeerd aan Harvard, met een IQ van 170 en een voorliefde voor de cello. Zijn echte naam kent ze niet, maar misschien weet Andy die wel, de medewerker aan het project die een oogje op haar had en haar dossier ontvreemdde. Voor Francis, die in zijn dromen tot dan toe niet veel verder was gekomen dan een smak geld winnen in Las Vegas, biedt de brief een blik op een heel nieuwe horizon. Hij wil naar zijn vader toe. Hij krijgt Grover zo ver dat deze hem in zijn Chevy naar Los Angeles zal brengen, en omdat Anne-May niets liever wil dan samen met hen Amerika doorkruisen, ontvoeren ze het meisje uit de instelling.
Benedict Wells' Op het geniale af heeft de contouren van een traditionele roadnovel. De nodige benzinestations, diners en motels passeren de revue en natuurlijk gaat ook Francis' droom in vervulling wanneer ze Las Vegas passeren en hij de 5.000 dollar die hij van zijn stiefvader Ryan heeft gekregen aan de roulettetafel wil vermenigvuldigen tot een miljoen. Al blijkt die droom al gauw een nachtmerrie te zijn.
Maar meer nog dan een roadnovel is Op het geniale af een vaderboek, over het verlangen te weten wie je vader is en waarom een stiefvader nooit je echte vader kan vervangen, ook al komt hij iedere week supporteren bij je worstelwedstrijden. Maar ook over de knagende vraag of die vader je wel wil, want misschien heeft hij een gezin en zit hij helemaal niet te wachten op die lang verloren zoon.
Benedict Wells, die in feite Benedict von Schirach heet en het neefje is van de Duitse succesadvocaat en schrijver Ferdinand von Schirach, is met Op het geniale af niet aan zijn proefstuk toe. Van zijn eerdere roman Het einde van de eenzaamheid gingen in ons taalgebied zomaar eventjes 120.000 exemplaren over de toonbank en het boek werd wereldwijd een bestseller. Wells kan inderdaad schrijven, alleen is hij al te vaak een goochelaar die zijn truken te doorzichtig maakt.
Op het geniale af mist diepgang en blijft steken op young-adultniveau. De psychologie van de karakters is flinterdun en het optimisme tussen de regels gaat soms op de zenuwen werken. En toch heeft het boek van Wells iets, en dat heeft met datzelfde optimisme te maken. Wanneer je leest hoe het drietal in een hotel via roomservice de hele menukaart bestelt, van alle gerechten tegelijk proeft en nadien met een fles wijn op het dak gaat feesten, kun je niet anders dan meeleven met hun naïeve geluk. De wereld zit zo niet in elkaar, denk je wanneer je dit boek uit hebt, maar mijn god, wat zou het mooi zijn als het wel zo was.
Meulenhoff, 301 p., 20,99 euro.
Verberg tekst