Details
222 p.
Besprekingen
NBD Biblion
Trouw
'Vijfenhalf uur nadat hij had gehoord dat hij terminaal was, reed Heron naar zijn favoriete supermarkt.' Een familiekwestie, de debuutroman van Britse Claire Lynch begint met een sterke openingszin, die veel prijsgeeft over het hoofdpersonage. Heron is een oudere man die hecht aan regelmaat en structuur. Donderdag is zijn vaste boodschappendag. Lynch schetst hem nadrukkelijk als een eenvoudig mens en een goede vader. Hij is verlaten door zijn vrouw toen zijn dochter Maggie een peuter was. Nu weet hij niet hoe hij zijn volwassen dochter moet vertellen over zijn ziekte. Even is dit wat je verwacht: een broos relaas over een vader-dochter relatie.
Maar de achterflap heeft al verklapt dat er een 'groot geheim' is dat Heron al die jaren voor zijn dochter verborgen hield. Het perspectief schakelt telkens tussen het jaar 2022 en 1982, waarin we twintiger Dawn volgen, de moeder van Maggie. Dawn en Heron zijn nog maar enkele jaren getrouwd als ze Hazel ontmoet, een vrouw op wie ze stapelverliefd wordt. Dawn vertrouwt erop dat zij en Heron in een goed overleg kunnen scheiden.
Wie enige kennis heeft van de context weet dan wel wat er komen gaat. In de jaren tachtig van de vorige eeuw ging het Verenigd Koninkrijk meedogenloos om met lesbische moeders. Rechters oordeelden telkens dat zij een gevaar voor hun kinderen vormden en ontnamen hen het voogdijschap. Daarmee deden zij de moeders en hun kinderen groot onrecht aan. Dat geldt ook voor de ex-echtgenoten die de zaken aanspanden en alle andere betrokkenen, zoals de zogenaamde 'experts' die in de rechtszaal getuigden dat een lesbienne haar kind onherroepelijk zou beschadigen.
Kun je die echtgenoten dat eigenlijk aanrekenen, is de vraag die Lynch lijkt te willen opwerpen. 'Het waren andere tijden', zeggen Heron en Maggies echtgenoot, de mannen in het boek. Lynch poogt begrip voor Heron op te roepen. Ze wekt de suggestie dat ook hij een slachtoffer van het systeem is.
'Voor mensen die hun best doen. Meer kun je ook niet', luidt de opdracht van het boek. Het is een formulering die steeds maar weer terugkeert in om alle personages te karakteriseren. Wat doen ze allemaal hun best. 'Hij doet zijn best, meer dan veel andere mannen in zijn situatie zouden doen,' vindt Heron van zichzelf, omdat hij zijn vrouw niet op straat gooit of haar ribben breekt.
Ook Maggie draait mee in een systeem, die drukke combinatie van een gezinsleven, een baan en de zorg voor een ouder. 'Ze doet haar best. Ze redt zich prima, als mens'. Dawn doet dan weer haar best ondanks alles een leven op te bouwen en zo te vechten tegen dat systeem.
Af en toe weet Lynch ontroerend in ongekunstelde zinnen de complexiteit van wat er zich afspeelt tussen mensen te vatten. Regelmatig legt ze het er te dik bovenop en is haar taal uitleggerig, alsof ze er vanuit gaat dat haar lezers al net zulke simpele zielen zijn als haar personages.
Ben je als individu verantwoordelijk voor het kwaad dat de instituties van jouw land plegen? Tot hoever reikt je invloed? Met de wereldwijde opkomst van extreemrechts en de verminderde veiligheid van queers stelt Lynch interessante, urgente vragen. De manier waarop de roman die vragen belicht stelt teleur. Het heeft te veel weg van een wat al te gemakkelijke vergoelijking. Soms is je best doen simpelweg niet goed genoeg.