De orde van de dag
Besprekingen
Aanloopjes naar de oorlog
ROMAN. 'De grootste rampen komen vaak in kleine stapjes', schrijft Éric Vuillard in zijn roman De orde van de dag, waarmee hij in 2017 de Prix Goncourt won.
De orde van de dag is een reconstructie, waarin de schrijver een aantal van de kleine etappes in de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog nauwkeurig beschrijft. Hij ontdoet ze van het 'frame' waarin ze soms al sinds de jaren dertig ingebed zijn, waardoor je je opnieuw over de feiten kunt verbazen.
Vuillard begint met een filmisch geschreven hoofdstuk over een bijeenkomst van 24 Duitse industriëlen met Göring en Hitler op 20 februari 1933. Je ziet de mannen voor je, in de salon van het Berliner Stadtschloss, keuvelend, terwijl ze dikke sigaren roken: de mannen van Krupp, Varta, Opel en andere grote merken die tot op de dag van vandaag bestaan. 'Ze zijn overal, in de vorm van dingen. Ons dagelijks leven behoort hun toe. En ze zitten daar onbewogen, vierentwintig rekenmachines aan de poorten van de hel.' Met hun miljoenen kon Hitler zijn verkiezingscampagne voeren en aan de macht komen.
En zo gaat Vuillard verder, in die wat opgedofte stijl, maar zonder te schmie…Lees verder
Aanloopjes naar de oorlog
'De grootste rampen komen vaak in kleine stapjes', schrijft Éric Vuillard in zijn roman De orde van de dag, waarmee hij in 2017 de Prix Goncourt won. Het is een reconstructie waarin de schrijver een aantal van de stapjes in de aanloop van de Tweede Wereldoorlog nauwkeurig beschrijft. Hij ontdoet ze van het 'frame' waarin ze soms al sinds de jaren dertig in ingebed zijn, waardoor je je opnieuw over de feiten kunt verbazen.
Vuillard begint met een filmisch geschreven hoofdstuk over een bijeenkomst van 24 Duitse industriëlen met Göring en Hitler op 20 februari 1933. Je ziet de mannen voor je, in de salon van het Berliner Stadtschloss, keuvelend, terwijl ze dikke sigaren roken: de mannen van Krupp, Varta, Opel en andere grote merken die tot op de dag van vandaag bestaan. 'Ze zijn overal, in de vorm van dingen. Ons dagelijks leven behoort hun toe. En ze zitten daar onbewogen, vierentwintig rekenmachines aan de poorten van de hel.' Met hun miljoenen kon Hitler zijn verkiezingscampagne voeren en aan de macht komen.
En zo gaat Vuillard verder; in die wat opgedofte stijl, maar zonder te schmieren, stapje voor stapje. Het racisme en de laatdunkendheid van Lord Halifax, de angstige kanselier Schuschnigg van Oostenrijk, de Engelse beleefdheid van Chamberlain, totdat de Duitse oorlogsvoertuigen - vertraagd door motorpech, dat wel - Oostenrijk inrollen. Steeds werpt Vuillard licht op onbekende de…Lees verder
De orde van de dag
Eerste zin. De zon is een koude ster.
Wie heeft écht baat bij een oorlog? Wie wint terwijl miljoenen levens aan flarden worden geschoten? De mannen in de schaduw, zij die de machinerie van de dood aanleveren en zich stilzwijgend rijk rekenen. Driekwart eeuw geleden in Duitsland: zij die krijgsgevangenen en Joden als spotgoedkope werkkrachten gebruikten om nieuw staal richting het slagveld te sturen. Niemand die nog echt hun namen kent, maar de bedrijven waarvoor ze werkten, zijn des te bekender: BMW, BASF, Bayer, IG Farben, Siemens. Op 20 februari 1933 spreken ze allemaal samen af in de Rijksdag en doneren ze gulle bedragen aan Adolf Hitler. Vijf jaar later zal het vleesgeworden kwaad Oostenrijk annexeren, de eerste vonk van wat een wereldbrand wordt.
Rond die twee gebeurtenissen centreert de Franse schrijver Vuillard zijn uitgepuurde roman over de vooravond van WO II. Met ontluisterende precisie beschrijft hij hoe bezadigde industriëlen een opkomende dictator steunen en daarna nooit ter verantwoordi…Lees verder
De vertelling begint met een eenvoudige doch huiveringwekkende beschrijving van 24 mannen, de top van de Duitse industrie- en bankwereld. Ze zijn opgeroepen om in de Reichstag hun financiële steun aan de nazi's te geven. Op 20 februari 1933, een maand voor de Rijksdagverkiezingen geven ze hun steun. Een ander kijkje achter de schermen van de geschiedenis is het diner op Downingstreet 10, bij Lord Halifax, waar Von Ribbentrop afscheid neemt van Engeland. Vuillard (1968) geeft details over kleding, het diner, wat men zegt. De titel verwijst naar vergaderingen, maar ook naar de militaire wereld: de dagorder om Oostenrijk binnen te vallen. Anders dan op propagandafilms uit die tijd gaat het er soms hilarisch aan toe: de scene op de Berghof waar Hitler de Oostenrijkse kanselier intimideert en de rommelige opmars van het Duitse leger zijn van een zwarte humor. De zinnen zijn soepel en beeldend, je kunt merken dat Vuillard ook scenarist en regisseur is. Hij heeft terecht de Prix Goncourt 201…Lees verder
De waan van de dag in 1933 en 1938
Prix Goncourt-winnaar Eric Vuillard schetst de kleinmenselijke waarheid achter grote gebeurtenissen.
De zon is een koude ster. Haar hart, ijsnaalden. Haar licht, meedogenloos. In februari zijn de bomen dood, de rivier is versteend, alsof haar bron geen water meer spuwt en de zee het niet meer kan verzwelgen. (...) 's Ochtends vroeg geen enkel geluid, geen zingende vogel, niets. Dan een auto, en nog een, en opeens voetstappen, gestalten die we niet kunnen zien."
Zo begint de korte historische roman 'De orde van de dag', en de lezer begrijpt meteen waarom de jury van de Prix Goncourt - al meer dan een eeuw de belangrijkste literaire prijs in het Franse taalgebied - dit boek vorig jaar heeft bekroond: deze schrijver heeft een bijzondere, indringende stem. Vuillard heeft aan een paar woorden genoeg om een ondergangssfeer op te roepen.
Inderdaad, een ondergangssfeer. Want wat volgt is allereerst het relaas van de geheime bijeenkomst in de Reichstag, kort voor de machtsovername door de nazi's, waar de crème van de Duitse grootindustriëlen zich achter Hitler en …Lees verder