Vorige week vierden Duitsland en de rest van de wereld de val van de Berlijnse muur in 1989. De wanpraktijken van de Stasi en het verzet van het Oost-Duitse volk klinken door in verschillende passages uitVlam, de nieuwe adolescentenroman van Floortje Zwigtman. Terwijl de Nederlandse schrijfster voor haar eerdere boeken steevast de geschiedenis in dook, creëerde ze voorVlam een fictief eiland, Chimeria, dat jarenlang beheerst werd door de dictator Dux Tron.

Meer dan een bladzijde heeft Zwigtman niet nodig om de lezer in haar verhaal te trekken. In het eerste hoofdstuk voert ze haar nieuwe 'heldin' Roxane Tron op, een veertiger die in een vorig leven de dochter van Chimeria's dictator was. Zij wordt achtervolgd door stille telefoontjes die de onzekerheid over haar verleden doen opflakkeren. Dan springt het verhaal zo'n twintig jaar terug. Roxane is een tiener die voor het eerst naar de universiteit gaat en je maakt kennis met de tweede hoofdrolspeler van het verhaal. Cookie Nin werd als kind van haar moeder gescheiden omdat zij het land probeerde te ontvluchten en is vervolgens door de staat opgevoed tot een koelbloedige modelburger. Cookie wordt als lijfwacht voor Roxanes welzijn verantwoordelijk gesteld. Wat eerst een eer leek, blijkt een rotklus. Roxane is een verwende tiener die er niet van houdt om op de vingers gekeken te worden, en die haar lijfwacht dan ook geregeld uitdaagt en vernedert. Het is moeilijk om geen sympathie op te brengen voor het dictatorskind dat snakt naar een gewoon leven met echte vrienden, maar tegelijkertijd is haar blindheid voor de misstanden om zich heen stuitend.

Ceausescu

Het verhaal vanVlam wisselt voortdurend tussen 2012 en 1986, en springt bovendien heen en weer tussen verschillende personages. Op die manier geeft het boek een rijk geschakeerd beeld van de dictatuur: het belicht zowel de mensen die aan het hoofd stonden, als degenen die de wetten uitvoerden en ze moesten ondergaan. Roxane maakt op de universiteit kennis met Christian Duse en zijn familie. Samen met nog een vriend spelen ze in een rockband, die voor het grootste deel geïnspireerd is door illegale muziek uit het buitenland. Vooral uit die muziekinvloeden wordt duidelijk datVlam geen vrijblijvende fantasie is - Chimeria is een land dat zonder twijfel had kunnen bestaan, en dat Zwigtman met allerlei verwijzingen naar de realiteit ook sterk in de westerse recente geschiedenis verankerd heeft. Op een speelse manier voegt ze er Chimeriaanse elementen aan toe, die passen bij de fictieve geschiedenis van het land en bij een jeugdcultuur die toch min of meer op zichzelf staat, met eigen codes en symbolen.

De geforceerde vriendschap tussen Roxane en de bandleden blijkt het begin te zijn van het einde van Chimeria's dictatuur. Roxane wordt verliefd op Christian en haar moeder besluit zijn band in te zetten om de ideologie van het bewind weer populair te maken bij de jeugd. De leden worden uit hun studie of baan ontzet, en zoeken een manier om trouw te blijven aan zichzelf en te rebelleren zonder hun veiligheid in gevaar te brengen. Roxanes moeder heeft ingezien dat muziek een krachtig middel is om jongeren te bereiken, maar ze beseft blijkbaar te weinig dat die muziek zich ook tegen het bewind van de Trons kan keren.

Door de sprongen in de tijd krijg je als lezer mondjesmaat informatie mee, maar worden je vooral talloze vragen voor de voeten geworpen: wat is er immers gebeurd tussen 1986 en 2012, niet alleen met Roxane, maar ook met alle andere figuren die in haar jeugd een belangrijke rol speelden? Van sommigen weet je van meet af aan dat ze de val van de dictatuur niet overleefd hebben. De ouders van Roxane zijn om het leven gekomen op een manier die doet denken aan de dood van Nicolae en Elena Ceausescu. Anderen duiken in 2012 terug op en zijn de revolutie dus wel heelhuids doorgekomen. Maar wie is er verantwoordelijk voor de val van de dictatuur, en wat is er gebeurd met de vele personages van wie na 1986 niet meer gerept wordt?

Durf

Zwigtman bewijst metVlam andermaal dat ze een rasverteller is. Ze heeft een talent voor het creëren van sfeer en suspense, en terwijl het boek complexe politieke en filosofische vraagstukken aansnijdt, leest het toch vooral als een thriller. Zwigtman is een meester in het opzetten van sterke, sprekende scènes en houdt met de vele onopgeloste vragen, intrigerende personages en af en toe een pittige dosis seks en geweld de aandacht vast. Een schitterende vondst is het jongste zusje van Christian, de dertienjarige Marina, die angsten noch grenzen kent. Zij houdt ervan wilde plannen te verzinnen en brengt ze zonder verpinken tot uitvoering - gewoon, om te zien wat er gebeurt. In een kader waarin de meeste Chimerianen voortdurend op hun tellen passen is ze een verfrissende figuur, die veel in beweging zet. De durf van Marina zie je ook in Zwigtman zelf, die haar verhaal breed durft uit te zetten, met veel personages, settings en verhaallijnen. In tegenstelling tot haar rebelse evenknie kun je van haar echter verwachten dat ze wel weet hoe de puzzel uiteindelijk in elkaar moet vallen.

Zijn er dan geen mankementen aan dit geweldige boek? Natuurlijk wel. Af en toe krijgt de verteller iets uitleggerigs in het typeren van de vele personages. Hoewel Zwigtman meestal de tijd neemt om haar verhaalfiguren voor zich te laten spreken, neemt het boek de lezer daarbij soms wat te veel bij de hand. De grootste misser zit niet in, maar rond het boek. De cover klopt niet, en de figuren daar zijn qua leeftijd en kleren moeilijk met het verhaal in verband te brengen. Maar het doet weinig af aan de kracht van Zwigtmans verhaal en brengt me meteen bij het laatste minpunt van dit boek: dat de lezer nog zo lang op het vervolg moet wachten. Gelukkig is het verhaal rijk genoeg, zodat het geen straf zal zijn omVlam te herlezen tegen de tijd dat deel twee verschijnt.

FLOORTJE

ZWIGTMAN

Vlam

(Vonk deel I).

Moon, 448 blz., 19,95 ? (e-book 12,99 ?). 15+

De auteur: verdiende haar sporen met historische romans zoalsWolfsroedel en deGroene bloem-trilogie.

Het boek: een spannende adolescentenroman over een fictief eilandje, dat jarenlang onder het bewind van een dictator stond.

ONS OORDEEL: een intelligente, breed uitgezette thriller die al doet uitkijken naar het vervolg.

¨¨¨¨è

Vanessa Joosen ■

Verberg tekst

Roxane Tron is de dochter van Dux Tron, dictator van Chimeria. Chimeria is een eiland midden in de Atlantische Oceaan, al een halve eeuw afgesloten van de buitenwereld. Roxane groeit in weelde op en weet niets van de onderdrukking en armoede in haar land. In 1986 wordt ze 18 jaar en mag ze naar de Isola-universiteit van Chimeria. Ze krijgt een lijfwacht, de jonge vrouw Cookie, die als kind is gerekruteerd door de idvi, de geheime dienst van Chimeria. Op de universiteit ontmoet Roxane Christian. Christian vormt met zijn zussen, broer en vriend een band. Als Roxane verliefd op hem wordt, raakt Christian betrokken bij verraad, leugens en geweld. Eerste deel van de trilogie ‘Vonk’, dat zich afspeelt in de echte wereld. Alleen het land Chimeria is verzonnen. Het boeit van de eerste tot de laatste bladzijde. Het in prachtige, zeer goed leesbare volzinnen geschreven verhaal speelt zich deels in 1986 af, als de onrust in Chimeria uitbreekt en deels in 2012, als Roxane 44 is en op zoek gaat naar de waarheid over de politieke gebeurtenissen die tot een opstand en de dood van haar ouders hebben geleid. Eindelijk weer eens een boek voor jongeren zonder fantasy- of paranormale elementen. Vanaf ca. 15 jaar. Verberg tekst

Voor de titelbladzijde staat een vragenlijst voor visumaanvraag voor Chimeria. Opvallend hierin zijn volgende punten: onder religie: 'volger van de moederlandfilosofie' en onder de rubriek 'Houd hier rekening mee': Bij reisbestemmingen buiten het kustresort Laguna of het wintersportresort Tera reist u in gezelschap en krijgt u uw eigen reisbegeleider toegewezen ... Het is niet toegestaan buitenlandse beeld- of geluidsdragers het land binnen te brengen .... Geen buitenlandse kranten, tijdschriften of boeken, analoge foto- en filmtoetsellen waarvan de films ter plaatse ontwikkeld moeten worden en telefoongesprekken met vaste toestellen in het hotel. Als je dergelijke dingen leest, weet je dat je naar een dictatuur reist. In dit geval is dat het fictieve eiland Chimeria. In een proloog reist Roxane, de jongste dochter van de vroegere dictator, in september 2012 voor het eerst na 26 jaar terug naar haar vaderland. Het is vrij vlug duidelijk dat het regime van haar vader gewelddadig omvergeworpen is. Roxane noemt dat feit de gebeurtenissen. Gebeurtenissen waarin zijzelf achteraf beschouwd een aanzienlijke rol gespeeld heeft. Minitueus  - en dat is letterlijk te nemen, want elk hoofdstuk begint met een plaats, een datum en een uur, vaak tot op de minuut na - reconstrueert Roxane het cruciale jaar 1986. Ze wil weten wat er zich heeft afgespeeld tijdens de gebeurtenissen en wie er de hand in had. Roxane situeert het begin van het einde van het bewind van haar vader tussen februari en december 1986. Roxane was achttien jaar in 1986, ze zou naar de universiteit gaan. Alle medestudenten werden vooraf gescreend en ze kreeg een persoonlijke lijfwacht, Cookie, mee. De geheime dienst speelde een enorme rol in Chimeria en Cookie was een van hen, verder waren er talrijke informanten. De dictator werd Dux Tron genoemd, zijn vrouw had de titel van Uxor Angelica. Roxane had nog een zus en twee oudere broers. Ze leefden afgeschermd van de buitenwereld in grote luxe. Wanneer Roxane in september 2012 terugkomt, ervaart ze afwijzing en vijandschap. Er wordt zelfs een aanslag gepleegd in de nachtclub waar ze naartoe gaat. Het is voor een Tron 26 jaar na de gebeurtenissen blijkbaar nog altijd gevaarlijk om in Chimeria te komen. Dat versterkt haar in haar drang om de waarheid te kennen. Het verhaal speelt zich grotendeels af in 1986 en naar het einde toe meer en meer in 2012. Op de universiteit leert Roxane Christian Duse kennen. Hij vormt met zijn broer Rafaël en twee zussen Una en Marina en de drummer Chaim een muziekband. Via haar broer Axis heeft Roxane wel buitenlandse muziek gehoord. Christian en Roxane worden verliefd en Roxane introduceert de muzikanten bij haar moeder. Die beseft dat ze een populair middel nodig heeft om de Chimeriaanse jeugd aan het regime te blijven binden. De band van de Duses heet Datura (een giftige plant). Ze worden opgeëist om het volgende jeugdfestival te begeleiden. Al de muziek en vooral de teksten moeten vooraf gescreend worden. De oudste broer Rafaël verzet zich tegen de onderdrukking en de repressie en de jongste zus Marina Duse is een gewillig instrument om die frustatie in geluid om te zetten. Heel sterk is het fragment waarin Rafaël zijn vader confronteert met de marionettenrol waarin hij zich schikt. Rafaël wil niet andermans woorden schrijven of muziek spelen (p. 423). Alles geraakt in een stroomversnelling bij de directe voorbereiding en tijdens het concert. Marina - onder invloed van hoestsiroop - schreeuwt door de microfoon, een schreeuw als een vlam in een pan, die door een groot gedeelte van het publiek overgenomen wordt en doorklinkt in de muziek van Rafaël. Het klinkt als een schreeuw om vrijheid. In november 2012 lijkt het erop dat Roxane op het punt staat bewijzen te vinden. Deel twee wordt voorbereid met Cookie die met een andere identiteit een nieuw leven opgebouwd heeft in Sevilla en de ontmaskering van Chaim. Tijdens het lezen meende ik af en toe gelijkenissen te zien met wat er in Roemenië met het echtpaar Ceauscescu gebeurde eind jaren '80. Een vermoeden dat versterkt werd toen ik las dat een Amerikaanse president gezegd had dat indien hij een dictatuur zou uitkiezen om op vakantie te gaan, het dan Chimeria zou zijn. In werkelijkheid heeft Reagan iets in die aard gezegd over Roemenië. Na de trilogie 'De Groene Bloem' is dit is weer een kanjer (494 p.) van een eerste boek van een nieuwe trilogie 'Vonk'. Het is boeiende lectuur maar soms iets te lang uitgesponnen, te minutieus bijvoorbeeld de bestraling voor borstkanker van de Uxor, of de verliefdheid tussen Roxane en Christian. Maar het geeft een goed beeld van wat leven onder een dictatuur kan betekenen.

Verberg tekst