De overtuigende hertaling van Henri van Daele verscheen in 1996 al in de reeks Averbode Klassiekers, met illustraties van Peter Vos. Voor Klaas Verplancke was een nieuwe 'verluchting' een kolfje naar zijn hand. In elf wonderlijke prenten, tableaux vivants haast, verweefde hij ingenieus ontelbare verhalen, zoals ook Bosch of Breugel dat deden. Je raakt er niet op uitgekeken en je ontdekt altijd weer nieuwe verrassende plots en details.

Kunt u zich herkennen in 'de felle met de rode baard'?

"Ik vond het een uitdaging om deze Reinaart te illustreren. Reinaart de Vos is een regelrechte schurk en een doortrapte bedrieger. Maar uiteindelijk is hij iedereen te slim af. En daar kan ik wel sympathie voor hebben. Tegelijk is die vos ook een nar, die de mensen een spiegel voorhoudt. Ook op die manier voel ik me verwant met dat personage. Wat doet een kunstenaar anders dan voor de massa uitlopen en kijken, observeren wat die uitspookt? Dan kan hij achteraf wat hij gezien heeft esthetisch verbeelden en plastisch vertellen. De mens is tenslotte het meest bizarre dier op aarde, toch? In mijn tekeningen creëer ik mijn eigen podium, mijn theater, waarin ik met surrealistische trucs dingen verteerbaar kan maken."

In vorige prentenboeken liet u zich al door Vlaamse kunstenaars inspireren. Zo is in Djuk, het kolenpaard van Fort Lapijn (2002, Lannoo) Constant Permeke onmiskenbaar aanwezig.

"Een soort van Disney-interpretatie, met beesten in mensenkleren, is uiteraard niet aan mij besteed. Menselijke acteurs in een dierenkostuum, dat leek me wel wat, en daar koos ik ook voor. Ik voel me steeds meer aangetrokken tot het collectieve geheugen en in het bijzonder tot de middeleeuwse beeldtaal van de Vlaamse meesters. Dat universele waar je geen tijd op kunt plakken, dat intrigeert me meer en meer. We zijn vandaag veel te expliciet geworden en we hebben nog weinig verstand van de symboliek die die schilders gebruikten. In mijn Reinaart-illustraties stopte ik heel wat verwijzingen en symbolen, net als zij dat deden. En dan wordt zo'n tekening spannend. Wie goed kijkt, ziet meer. Je krijgt geen tranen door gewoon naar een ui te kijken. Je moet die eerst nog pellen. Zo is dat. En het staat iedereen vrij om te interpreteren wat hij of zij ziet."

In de elf prenten van het boek assembleerde u handig heel wat elementen die in de tekst terug te vinden zijn. Zo is de illustratie waarop Reinaarts verschijning voor het hof van Koning Nobel wordt weergegeven, een geniale bewerking van het schilderij De goochelaar van Jeroen Bosch.

"Dat is echt wel een cruciale passage én illustratie in het boek. Je ziet er de lepe vos, met zijn sluwe spleetogen, die Nobel slim om de tuin weet te leiden door hem rijkdom voor te spiegelen. En Nobel laat zich strikken en complotteert met de vos. Iedereen wil bedrogen worden, als het op geld aan komt... Als je goed kijkt, zie je ook nog 'een kat in een zak' hangen, letterlijk en figuurlijk. En de tandjes in de mijter van de zogenaamd rouwmoedige vos spreken ook voor zich. De uil op de koningskroon heeft ook een betekenis: lang geleden was die vogel niet het symbool van wijsheid, maar van het omgekeerde. En dat de koninklijke troon ingebouwd is in de galg die voor Reinaart klaarstaat, is ook al geen toeval. De hand die stiekem en gretig naar de geldbuidel onder de troon graait... Het komt erop aan zo'n prent binnen te stappen en goed om je heen te kijken. Het verbaast me altijd dat ook kinderen daarvoor open staan. Die doorzien de dubbele bodems vaak sneller dan volwassenen. Ik wilde in de rand kleine verhalen weergeven, miniatuurtaferelen, net als Breugel dat deed. Als je maar elf prenten hebt, moet je economisch met die ruimte omgaan. In mijn tekeningen wilde ik verbanden leggen, binnen de illustraties en ook naar de tekst en de overige tekeningen. Als de puzzel aan het eind helemaal klopt, dan ben ik pas echt tevreden."

Henri Van Daele & Klaas Verplancke (ill.)

Reinaart de Vos. De felle met de rode baard

Manteau, Antwerpen, 164 p., 19,95 euro.

'Tegelijk is die vos ook een nar, die de mensen een spiegel voorhoudt. Ook op die manier voel ik me verwant met dat personage'

Verberg tekst

De overtuigende hertaling van Henri van Daele verscheen in 1996 al in de reeks Averbode Klassiekers, met illustraties van Peter Vos. Voor Klaas Verplancke was een nieuwe 'verluchting' een kolfje naar zijn hand. In elf wonderlijke prenten, tableaux vivants haast, verweefde hij ingenieus ontelbare verhalen, zoals ook Bosch of Breugel dat deden. Je raakt er niet op uitgekeken en je ontdekt altijd weer nieuwe verrassende plots en details.

Kunt u zich herkennen in 'de felle met de rode baard'?

"Ik vond het een uitdaging om deze Reinaart te illustreren. Reinaart de Vos is een regelrechte schurk en een doortrapte bedrieger. Maar uiteindelijk is hij iedereen te slim af. En daar kan ik wel sympathie voor hebben. Tegelijk is die vos ook een nar, die de mensen een spiegel voorhoudt. Ook op die manier voel ik me verwant met dat personage. Wat doet een kunstenaar anders dan voor de massa uitlopen en kijken, observeren wat die uitspookt? Dan kan hij achteraf wat hij gezien heeft esthetisch verbeelden en plastisch vertellen. De mens is tenslotte het meest bizarre dier op aarde, toch? In mijn tekeningen creëer ik mijn eigen podium, mijn theater, waarin ik met surrealistische trucs dingen verteerbaar kan maken."

In vorige prentenboeken liet u zich al door Vlaamse kunstenaars inspireren. Zo is in Djuk, het kolenpaard van Fort Lapijn (2002, Lannoo) Constant Permeke onmiskenbaar aanwezig.

"Een soort van Disney-interpretatie, met beesten in mensenkleren, is uiteraard niet aan mij besteed. Menselijke acteurs in een dierenkostuum, dat leek me wel wat, en daar koos ik ook voor. Ik voel me steeds meer aangetrokken tot het collectieve geheugen en in het bijzonder tot de middeleeuwse beeldtaal van de Vlaamse meesters. Dat universele waar je geen tijd op kunt plakken, dat intrigeert me meer en meer. We zijn vandaag veel te expliciet geworden en we hebben nog weinig verstand van de symboliek die die schilders gebruikten. In mijn Reinaart-illustraties stopte ik heel wat verwijzingen en symbolen, net als zij dat deden. En dan wordt zo'n tekening spannend. Wie goed kijkt, ziet meer. Je krijgt geen tranen door gewoon naar een ui te kijken. Je moet die eerst nog pellen. Zo is dat. En het staat iedereen vrij om te interpreteren wat hij of zij ziet."

In de elf prenten van het boek assembleerde u handig heel wat elementen die in de tekst terug te vinden zijn. Zo is de illustratie waarop Reinaarts verschijning voor het hof van Koning Nobel wordt weergegeven, een geniale bewerking van het schilderij De goochelaar van Jeroen Bosch.

"Dat is echt wel een cruciale passage én illustratie in het boek. Je ziet er de lepe vos, met zijn sluwe spleetogen, die Nobel slim om de tuin weet te leiden door hem rijkdom voor te spiegelen. En Nobel laat zich strikken en complotteert met de vos. Iedereen wil bedrogen worden, als het op geld aan komt... Als je goed kijkt, zie je ook nog 'een kat in een zak' hangen, letterlijk en figuurlijk. En de tandjes in de mijter van de zogenaamd rouwmoedige vos spreken ook voor zich. De uil op de koningskroon heeft ook een betekenis: lang geleden was die vogel niet het symbool van wijsheid, maar van het omgekeerde. En dat de koninklijke troon ingebouwd is in de galg die voor Reinaart klaarstaat, is ook al geen toeval. De hand die stiekem en gretig naar de geldbuidel onder de troon graait... Het komt erop aan zo'n prent binnen te stappen en goed om je heen te kijken. Het verbaast me altijd dat ook kinderen daarvoor open staan. Die doorzien de dubbele bodems vaak sneller dan volwassenen. Ik wilde in de rand kleine verhalen weergeven, miniatuurtaferelen, net als Breugel dat deed. Als je maar elf prenten hebt, moet je economisch met die ruimte omgaan. In mijn tekeningen wilde ik verbanden leggen, binnen de illustraties en ook naar de tekst en de overige tekeningen. Als de puzzel aan het eind helemaal klopt, dan ben ik pas echt tevreden."

Verberg tekst

Reinaart de Vos is zonder twijfel één van de beroemdste klassiekers uit de Nederlandse literatuur. Heel wat studenten hebben zich moeten worstelen door het Middelnederlands waarin de schelmenroman geschreven werd. Goed nieuws voor wie nu echt eens plezier wil beleven aan het lezen van dit boek: Henri Van Daele en Klaas Verplancke maakten een hilarische bewerking van het verhaal van 'Willem van Madoc'. Ook een later vervolg - Reynaarts Historie - werd onder handen genomen.

'De felle met de rode baard' is een - om het zwak uit te drukken - een niet-alledaagse versie van Reinaart de Vos. In modern Nederlands beschrijft Van Daele de vaak criminele en meestal erg pijnlijke avonturen van de sluwe onderdaan van Nobel. Van Daele is een meesterverteller, waardoor je al snel vergeet dat je eigenlijk met je neus in een antiek verhaal van bijna 750 jaar zit. De moord op Coppe de kip, de marteling van beer Bruun, het in de val lokken van kater Tybeert - Reinaart heeft het allemaal op zijn kerfstok. Toch voel je als lezer sympathie voor de vos en zijn gruwelijke fratsen. Bovendien werkt de naïviteit, de domheid en de oneerlijkheid van velen van zijn slachtoffers in hun nadeel.

De illustraties van Klaas Verplancke zijn een extra troef voor deze versie. Verplancke geeft de gevechten en listen uit de tekst op bijna letterlijke wijze weer in zijn prenten. Erg conservatieve zielen kunnen waarschijnlijk niet lachen met bijvoorbeeld het klokkenspel van de pastoor, maar alle andere liefhebbers van het betere tekenwerk zullen Verplancke dankbaar zijn voor zijn hilarische bijdrage. Als ooit een petitie gestart wordt om deze versie verplichte literatuur te maken op de middelbare school, bied ik hierbij alvast mijn steun aan.

Reinaart zelf geeft tenslotte nog zijn visie op de politiek mee: «De weg naar iedere troon is met leugens geplaveid. Zeker weten!»

Verberg tekst

Bijzonder fraai uitgegeven nieuwe editie van de top-klassieker van de Lage Landen, een monument in de Middelnederlandse literatuur. Dit meerduidig dieren- en schelmenverhaal, waarin de vos Reinaart zich voor het gerecht moet verantwoorden voor zijn wandaden, presenteert een amoreel hoofdpersonage, een bedrieger die ook nog eens sympathie opwekt. In 1996 bewerkte de auteur de Reinaart I en II al tot een leesbare prozatekst voor jongeren vanaf twaalf jaar, geïllustreerd met tekeningen van Peter Vos. In tegenstelling tot veel andere bloemlezers of bewerkers sneed de auteur de agressieve en erotische passages niet weg. Voor deze heruitgave bracht hij in de tekst kleine wijzigingen aan, maar het opvallendste verschil vormen de nieuwe indrukwekkende prenten van Klaas Verplancke die naadloos bij het gelaagde en het gewaagde van deze tekst aansluiten. Ze zijn even gedurfd inzake het onverbloemd neerzetten van erotiek en agressie. Een editie om dubbel aan te kopen. Ook zeer bruikbaar in het voorgezet onderwijs. De tekst laat zich zeer goed voorlezen. Vanaf ca. 13 jaar. Verberg tekst