Alles wat is begint met de Slag om Okinawa. James Salter besteedt ongeveer tien bladzijden aan dit oorlogsgeweld, waarna het burgerlijke leven van protagonist Philip Bowman een aanvang neemt. Wat volgt, is zo menselijk dat het inherente drama bijna banaal aandoet. Dat je dit verhaal met zoveel smaak en gemak oplepelt, heeft alles te maken met de souplesse van Salters stijl.
Philip Bowman, een gerespecteerde uitgeefredacteur, huwt, scheidt, heeft relaties met twee getrouwde vrouwen, wordt bedrogen, neemt wraak en begint een verhouding met een collega. Dit alles wordt verteld over een periode van ongeveer veertig jaar. Bowman is vleesgeworden levensdrift. Hij behoort tot het slag mannen dat lijkt te zijn uitgestorven: viriel, zelfbewust, charmant, grappig en erudiet. Toch roept Salter een man op met een uitgekiende binnenwereld, waar emoties, gedachten en beschouwingen over elkaar heen buitelen. Als lezer weet je: dit boek, deze manier van schrijven, kent geen begin en geen einde. Veel personages worden niet uitgewerkt: ze verschijnen en verdwijnen weer naar de achtergrond.
De rode draad in deze roman is de vrouw, vanuit het perspectief van de man: hoe zij tot ontwikkeling komt en de man op de knieën dwingt.
Het is moeilijk om uit te leggen wat ik zo goed vind aan Salter. De uiteindelijke verklaring vind ik in de nostalgie, zo inherent aan zijn schriftuur. Salter roept een mens op die misschien wel nooit heeft bestaan, maar zo benijdenswaardig is. In die zin is James Salter een sprookjesverteller. Schuld en schaamte schrapt hij vakkundig uit het discours, met als gevolg een uiterst dansbaar en tijdloos leven. Ik heb niet de indruk dat er vandaag veel romans worden geschreven waarin het leven wordt gevierd of waarin zonder scrupules de liefde voor het lot wordt bezongen. Misschien is dat de betovering die van Salters proza uitgaat.
James Salter houdt van decorum of hoe de omgeving, het eigen imago en de entourage de man maken, hoe je de wereld schept door je er bewust en met een zekere stijl of handigheid in te bewegen. Mensen (of moet ik schrijven: mannen) zijn geen slachtoffers maar de daders van hun levens, lijkt hij te willen zeggen. En hoewel er altijd iets onverwachts gebeurt, is het zelden zo ontregelend dat het traumatisch wordt: het is gewoon en niet meer dan nog maar eens een draai aan de carrousel. Het wordt allemaal licht beschreven, nooit zwaar op de hand, want alles wat is, gaat zoals het gaat en dat behoeft geen rouwkrans. Uiteindelijk komt het hierop neer: de spanning tussen wie je bent, wie je wilt zijn en de hevige (seksuele) verlangens die er als een gekarteld mes doorheen snijden, maken het leven meer dan de moeite waard.
 
(Dit is een abstract van een artikel van David Nolens. Het is verschenen in De Leeswolf 6 2013.)
[David Nolens] Verberg tekst

Openhartige, licht melancholische roman over het liefdesleven van een Amerikaanse man in de tweede helft van de vorige eeuw. Na heftige ervaringen in de oorlog met Japan keert marinier Philip Bowman terug naar New York, waar hij als redacteur gaat werken bij een uitgeverij. Zijn huwelijk met een schoonheid uit Virginia mislukt al snel wegens een gebrek aan belangstelling voor elkaars leefwereld. Bowman heeft diverse affaires met vrouwen die vallen voor zijn charme en machismo, maar teleurgesteld raken door zijn focus op hun lichamelijke kwaliteit. Bowman wordt slachtoffer van zijn seksuele blindheid als hij wordt opgelicht door de minnares van zijn dromen. Hij neemt wraak door haar dochter te verleiden. Naast alle romances zijn er boeiende inkijkjes in de wereld van schrijvers en uitgevers. Salter is een meester in het beschrijven van sferische natuurimpressies. Pijnlijk nuchter ziet hij de kortheid van het leven en de liefde onder ogen. James Salter (1926) is een writer’s writer: zijn elegante diepzinnigheid wordt door veel van zijn literaire collega’s bejubeld. Vrij kleine druk. Verberg tekst