De Amerikaanse auteur John Green heeft met boeken als Een weeffout in onze sterren en Paper Towns een grote schare fans verzameld onder jonge lezers. Zijn toegankelijke verhalen over zoekende adolescenten met filosofische vragen slaan bovendien ook bij veel volwassenen aan.

Met Schildpadden tot in het oneindige bestendigt Green zijn reputatie als een van de meest vooraanstaande crossoverauteurs van zijn generatie. Het boekt bouwt verder op de ingrediënten van zijn vorige succesverhalen, maar sluit minder compromissen.

Het hoofdpersonage, Aza Holmes, voert al jarenlang een strijd met dwanggedachten. Op de meest onhandige momenten duikt de vrees op dat bacteriën haar dodelijk ziek zullen maken. Ook gelooft ze dat ze geen eigen identiteit heeft, maar dat de bacteriën haar gedachten bepalen. Een liefhebbende moeder en veel sessies bij de psychiater kunnen niet verhinderen dat de wanhoop voortdurend toeslaat. Als een rode draad door het boek lopen de momenten dat Aza een wondje in haar vinger openhaalt met haar nagel, waarop ze het telkens moet uitknijpen en ontsmetten. Het aantal pleisters dat de lezer in de loop van het boek ziet passeren lijkt schier oneindig en vormt een krachtig beeld voor de kwetsbaarheid van Aza, die zichzelf de hele dag probeert op te lappen.

De dwangneurose leidt tot existentiële vragen die elke mens aangaan: behoort onze 'ik' wel toe aan onszelf? Hebben mensen een vaste kern of worden ze vooral bepaald door omstandigheden en door krachten waar ze geen vat op hebben? Daarbij denkt Aza vooral aan bacteriën, maar haar vriendin Daisy herinnert haar eraan dat er ook factoren zijn waar de redelijk bemiddelde Aza geen oog voor heeft: ook armoede kan je identiteit bepalen. Die armoede verklaart waarom Daisy zo gebeten is om op zoek te gaan naar de vermiste, steenrijke zakenman Russell Pickett. Er wordt een beloning uitgereikt voor de beslissende tip om hem terug te vinden.

Aza was vroeger bevriend met zijn zoon Davis: ze leerden elkaar kennen op een kamp voor kinderen die een ouder verloren hadden - Aza haar vader, en David zijn moeder. Daarom gelooft Daisy dat haar vriendin de geknipte persoon is om het tipgeld voor Russell Pickett in de wacht te slepen. Wanneer ze tijdens hun speurtocht op het landgoed van de Picketts betrapt worden, komt Aza opnieuw met Davis in contact. Het is het begin van haar eerste liefde.

Onvervuld verlangen

De onzekere Aza vindt in Davis iemand die haar bewondert en respecteert; omgekeerd durft hij te geloven dat zij niet geeft om zijn geld, maar om zijn persoon. De aantrekkingskracht tussen hen beiden wordt echter gehinderd door Aza's dwanggedachten. Haar verlangen om door Davis aangeraakt en gekust te worden concurreert voortdurend met haar angst om besmet te raken. Sommige passages tussen de twee zijn zo teder en sensueel geschreven dat de frustratie van Aza ook voor de lezer tastbaar wordt: elke kus mondt immers uit in onvervuld verlangen.

Zoals wel vaker in Greens boeken vinden de tieners elkaar door hun interesse in wetenschap, literatuur, en filosofie. Verhalen spelen daarbij een dubbele rol. De titel verwijst naar een hindoemythe die stelt dat wij leven op een schijf die op de rug van een schildpad rust. Daarbij bedenkt Aza dat niet alleen de wetenschap, maar ook verhalen hun waarde hebben in het duiden van het leven. Het verhaal waarin ze haar leven giet, is echter vernietigend voor haar geluk. Het boek is verder doorspekt met literaire citaten. Het coverbeeld is ontleend aan Yeats: voor Aza is het leven een neerwaartse spiraal die in een punt eindigt. Davis is overtuigd dat je de spiraal ook in de omgekeerde richting kunt volgen, weg van het niets.

Pageturner

Ondanks de overdaad aan zorgen zit er toch ook veel lichtheid in deze roman, want de dialogen tussen de jongeren zijn altijd gevat en vaak geestig, en onder alle twijfels en conflicten zit veel liefde, oprechte bezorgdheid en goede wil. Bovendien blijft een prangende vraag tot de laatste bladzijden onbeantwoord: wat is er met Russell Pickett gebeurd?

Door de humor en de spanning is Schildpadden tot in het oneindige niet alleen een verontrustende roman, maar ook een pageturner, die de lezer in een hoog tempo naar het onvermijdelijke en aangrijpende einde voert.

Vertaald door Aleid van Eekelen, Gottmer, 320 blz., 15,99 € (e-boek 9,99 €). Oor­spronkelijke titel: 'Turtles all the way down'.

Verberg tekst

Je zult maar ziekelijk bang zijn voor bacteriële infecties en toch graag willen zoenen. Schildpadden tot in het oneindige, de nieuwe jongerenroman van John Green, is de hier en daar hilarische, hier en daar somber stemmende beschrijving van leven met een ongeneeslijk angstsyndroom. Zoals in al zijn boeken bieden onvoorwaardelijke vriendschap en intellectuele humor tegenwicht.

Of de fans van de Amerikaanse succesauteur helemaal tevreden zullen zijn is de vraag. Ruim vijf jaar hebben ze na de verfilmde bestseller Een weeffout in onze sterren (Lemniscaat, 2012) moeten wachten. Green is zelfs een half jaar gestopt met zijn populaire vlog om het af te maken. Het boek dat er nu ligt, is duidelijk met veel moeite geschreven en er gebeurt bijzonder weinig in.

De vader van Davis is vermist, maar Holmes stopt op diens verzoek al gauw met het detectivewerk. Behalve een rondje op de ringweg komt Aza het morsige Indianapolis met haar onbevaarbare rivier niet uit. De sterrenhemel, waaronder Aza en haar in astronomie geïnteresseerde minnaar liggen te zoenen in afwachting van een meteorietenregen, is door wolken aan het zicht onttrokken. Dat laatste kan nauwelijks anders zijn dan een plaagstoot naar zijn vorige titel, volgens sommigen een tranentrekker.

Gek genoeg is het resultaat van dit enigszins richtingloze gewroet een boek dat dichter bij zijn schepper lijkt te komen dan de eerdere. Ben ik wel de auteur van mijn eigen leven, vraagt Aza zich steeds af. Nee, lijkt het prettig onsentimentele antwoord te zijn. En daar zal je het mee moeten doen.

Green heeft zelf al zijn hele leven last van angsten en dwanggedachten en bedankt op de laatste bladzijde zijn therapeut. Misschien is het enige doel van zijn schrijverschap wel om die bijna onbeschrijflijke pijn op papier te krijgen. En werd de metafoor wel uitgevonden om te helpen waar dat niet lukt, laat hij Aza mijmeren als het eindelijk wat beter met haar gaat.

Zo lijkt het onaffe maar ook bij vlagen geniale Schildpadden tot in het oneindige bovenal het verslag van een dappere poging om weer aan het schrijven te geraken. Juist die rauwe eerlijkheid maakt de interessantste jongerenschrijver van dit moment het lezen meer dan waard.

****

Uit het Engels vertaald door Aleid van Eekelen, Gottmer; 303 pagina's; € 15,99.

Verberg tekst

Aza (16) heeft last van dwanggedachten. Zij weet niet of ze zichzelf is of fictie, waarbij het verhaal bepaald wordt door miljarden bacteriën in haar lichaam. Aza volgt al jaren therapie, maar neemt haar medicijnen niet regelmatig in. Haar beste vriendin Daisy schrijft fanfiction over Starwars. Aza is hierin, zonder dat ze dit weet, een belangrijke verhaalpersoon. Als een miljardair verdwijnt, neemt Aza, onder aanvoering van Daisy, contact op met zijn zoon. Zij zaten als kinderen in een rouwverwerkingsgroep, omdat beiden een ouder hebben verloren. De meiden hopen hierdoor de gouden tip te vinden en daarmee het vindersloon te krijgen. Het leven is voor Aza niet eenvoudig. Als ze Davis tongzoent, moet ze denken aan de 80 miljoen microben die hij zo op haar overbrengt. Het gecompliceerde karakter van Aza komt geloofwaardig over. De lezer leeft mee door haar interne dialogen, maar ook door de tekstberichtjes en blogs. Zoals gebruikelijk bij boeken van deze auteur zit het verhaal, door de interesses van de verhaalpersonen, vol wetenswaardigheden en literaire citaten. John Green lijdt aan dezelfde stoornis als de hoofdpersoon. Dit verhaal is niet alleen bijzonder, maar ook een pleidooi voor het nut van geestelijke gezondheidszorg voor jongeren die hulp nodig hebben. Vanaf ca. 15 jaar. Verberg tekst

Bijna zes jaar na John Greens verfilmde succesroman 'Een weeffout in onze sterren' is er een nieuw jongerenboek van zijn hand. 'Schildpadden tot in het oneindige', dat deze week in veertien landen verschijnt, is anders van sfeer dan 'Een weeffout', maar ook indrukwekkend.

Geen tissuesverslindende lovestory dit keer, maar een schrijnend boek over een tiener met een angststoornis. Aza (16) en haar beste vriendin Daisy - met haar gevatte uitspraken hof-leverancier humor in dit boek - onderzoeken de verdwijning van een miljardair, omdat de gouden tip een ton oplevert, en ontmoeten zo diens eenzame zoon Davis, zo'n typische romantisch-intelligente Green-jongen.

Aza en hij vinden elkaar leuk, maar haar geestelijke gezondheid bemoeilijkt het contact, zoals met alle mensen om haar heen. Dagelijks raakt Aza in de greep van een oneindige spiraal dwangmatige gedachten, vooral over bacteriële infecties. Ze is er als de dood voor en daarom vindt ze zoenen maar eng en controleert ze om de haverklap het sneetje in haar middelvinger, dat ze uit angst voor een ontsteking telkens openmaakt en uitknijpt. Maar het gaat verder: soms drinkt ze handontsmetter om zichzelf vanbinnen te desinfecteren.

De verstikkende innerlijke dialoog, de 'steeds nauwere wenteling' van intrusies waaraan niet te ontsnappen valt, zet Green (zelf open over zijn obsessief-compulsieve stoornis) zeer indringend neer: de grote kracht van dit boek.

Aza's psychiater zegt dat een mens niet zijn gedachten ís. Maar Aza vraagt zich in een van de vele fraaie, filosofisch getinte passages meteen af wat dan wél je 'ik' definieert. "Het is net of er, als ik in mezelf kijk, geen echte ik is - alleen maar een hoop gedachten, gedragingen en omstandigheden. En veel daarvan lijken niet eens van mij te zijn."

Voor Aza voelt het alsof het leven een verhaal is dat óver haar wordt verteld en niet dóór haar. En dat is hier niet alleen in filosofische, maar ook in literaire zin een prikkelende gedachte.

Davis' verdrietige situatie raakt minder, vooral omdat zijn vader karikaturaal blijft en diens verdwijning een iets te opzichtige kapstok is voor Aza's relaas. Maar dat laatste zindert nog lang na, zeker omdat het weliswaar licht hoopgevende slot geen angstloze toekomst voorspelt.

Vert. Aleid van Eekelen-Benders, Gottmer; 303 blz. € 18,99.

Oordeel

Schrijnend verhaal met fraaie prikkelende filosofische passages.

Verberg tekst