De 100-jarige Allan Karlsson, die eerder 'uit het raam klom en verdween'*, besluit om zijn luxe leventje op Bali op te geven om samen met zijn vriend annex kruimeldief Justus 'de wereld te gaan redden'. Aanleiding is zijn kennismaking met de tablet en de mogelijkheden die zo'n apparaat biedt om het wereldnieuws te volgen. Omdat Allan de gave bezit om altijd op het verkeerde moment op de verkeerde plek te zijn, zet hij in korte tijd vier werelddelen in rep en roer. Hij maakt hoogst persoonlijk ruzie met Kim Jong-un en Trump, zeult met vier kilo uranium die hij schenkt aan Angela Merkel, terwijl hij mag rekenen op de sympathie van Poetin. Op zijn tocht krijgt Allan het aan de stok met een Zweedse neonazi en hij verzeilt op de savanne in Afrika. Daar onderschept hij niet alleen een levering van 400 kilo uranium, hij helpt zijn vrienden ook bij het opzetten van een wederom tot mislukken gedoemde aspergeteelt. Eerder in het verhaal liep het ook fout met een handel in lijkkisten. Kortom, een met veel vaart geschreven, hilarisch verhaal dat zorgt voor veel leesplezier. Verberg tekst

'De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween' (2011) maakt zijn comeback in een vervolgroman die Jonas Jonasson naar eigen zeggen nooit had willen schrijven. Dat de Zweedse schrijver het toch deed, komt 'omdat het zo slecht gaat met de wereld', zoals hij in de inleiding verklaart. Niet toevallig luidt de titel van de sequel 'De 100-jarige man die terugkwam om de wereld te redden'. De moraliserende ondertoon is onmiskenbaar en blijft de hele roman lang nadreunen, hoezeer de schrijver ook zijn best doet om weer een hilarische schelmenroman op papier te krijgen.

Jonasson schrijft dat zijn hoofdpersoon 'veranderd is'. Sinds hij een tablet heeft, komen alle vreselijke nieuwsfeiten uit de hele wereld dag in dag uit bij hem binnen. Van lieverlee stapt hij af van zijn devies 'alles is zoals het is en wordt zoals het wordt'. Hij wil er 'iets aan doen'. De wereld redden, zeg maar.

Aan het begin van de roman treffen we de honderdjarige Allan Karlsson in een hotel op Bali, waar hij samen met de 70-jarige Julius Jonsson prinselijk leeft van het geld uit de koffer die ze in het vorige boek toevallig vonden. Maar de verveling slaat toe, 'je kan niet elke dag gekleurde drankjes drinken'. Er komt verandering in de situatie op het moment dat de vrienden Allans honderdeneerste verjaardag vieren met een ballonvaart. Hoeft het gezegd dat de ballonreis de motor wordt van een nieuwe, spectaculaire roadtrip?

Natuurlijk raakt de ballon uit koers. Voor ze het beseffen vliegen ze boven de Indische Oceaan. Hun noodsignalen bereiken een schip dat - toevallig? - uit Noord-Korea komt en hen zowaar de hoogste politieke regionen van de politiek binnenloodst. Karlsson is trouwens wel wat gewend op dat vlak. Tijdens zijn lange leven ontmoette hij als 'ontstekingsdeskundige' ongeveer alle grote wereldleiders van de twintigste eeuw, onder wie Stalin, Mao, Roosevelt en Franco. Dit keer maakt hij kennis met de Noord-Koreaanse leider Kim Jong Un, die Karlsson opdraagt te helpen bij de productie van plutonium. Dat ziet de honderdeneenjarige niet zitten. Met veel praatjes ontkomt hij aan de opdracht en de opdrachtgever. Zijn verdere reizen leiden via de Verenigde Staten terug naar Zweden, om te eindigen in Tanzania. De hele tijd reizen de grote wereldproblemen met hem mee.

Pas in Zweden - vanaf bladzijde 169! - slaagt Jonasson erin te doen waar hij echt goed in is. Pas dan komen de kompanen weer nieuwe mensen tegen die hen in de richting sturen van de knotsgekke avonturen waarmee ze in het vorige boek zo wisten te bekoren. Allan en Julius belanden bij een zekere Sabine, die een kruidenierswinkel annex begrafenisonderneming runt. Samen specialiseren ze zich in 'persoonlijke' lijkkisten. En laat het nou net met zo'n lijkkist fout gaan, als een beruchte neonazi in een kist 'beschilderd met konijntjes' in plaats van met hakenkruisen wordt afgeleverd. Natuurlijk worden ze daarna achternagezeten door neonazi's. Later komen de vrienden nog een ontgoochelde Duitse spionne tegen, een gewiekste Masai en een Indiase 'zakenman'. Zoals wel vaker in schelmenromans, ontwikkelen al deze figuren ongecompliceerde vriendschappelijke relaties .

De nieuwe '100-jarige man' bevat alle componenten van een schelmenroman. Kleine man ontmoet de groten der aarden, is nergens bang voor en brengt een onmogelijke opdracht tot een goed einde. Denk Forrest Gump. Toch leiden al die dingen niet noodzakelijk tot de gewenste hilarische effecten. Misschien is de karikatuur minder geloofwaardig omdat de opgevoerde 'grote geschiedenis' net iets te dicht bij ons ligt. Bovendien is het evenwicht tussen grote en kleine geschiedenis zoek: waar het in Jonassons eersteling draaide om de personages en hun geestige avonturen, draait het in de sequel te veel om de grote geschiedenis en de ingrepen die Allan daarin zou maken. Dat valt saaier uit dan je zou denken. Helaas is Jonasson ook zijn talenten voor het betere understatement - toch dé stilistische component van het format - wat kwijtgeraakt. Of is het verrassende van het genre gewoon uitgewerkt?

Vert. Corry van Bree. Atlas Contact; 382 blz. € 19,99.

oordeel

Halverwege pas raakt Jonasson op dreef, maar het wordt niet hilarisch.

Verberg tekst