Seks weer in het domein van de mannelijke schrijvers trekken na de zegetocht van Vijftig tinten grijs - dat probeert Joost Vandecasteele met Vel te doen, zei hij in Humo. Ha, een rehabilitatie van de man! Gaat dat lukken?

Volgens Vandecasteeles naamloze hoofdpersoon 'Man' is seks voor mannen een dimensionaal. Hij ziet een vrouw, of is er een 'op het spoor' via internet of zijn kennissenkring, en heeft vervolgens één methode (recht eropaf) en één doel (nog dezelfde avond met haar het bed in). Daarbij heeft hij veel succes, want nagenoeg alle vrouwen die hij benadert, stemmen meteen in. Wat helpt, is dat Man zijn kop op tv heeft, waardoor hij denkt voor vrouwen begeerlijk te zijn.

Dat is een natte droom van veel mannen: de oneindige beschikbaarheid van de vrouw, die onderdanig zit te wachten op zijn berichtje. Voor 'Man' is dat zelfs het afrodisiacum en wordt de daad zelf vrij standaard afgedaan, al is hij wel een ijverig likker. Het liefst ziet hij dat de vrouw na het neuken 'dank je' tegen hem zegt. Dat in de praktijk zo'n man nogal eens een knietje krijgt van een dame die niet van zijn directe benaderingswijze gediend is, vergeet Vandecasteele maar voor het gemak. Ook verder gaat hij weinig praktisch te werk: nogal eens druipt Mans zaad uit de zojuist begeerde kut. Gebruikt hij geen condooms? Zou Man dan niet allang door een pijnlijke druiper of chlamydia onklaar zijn geraakt?

Slettenbestaan

Toch is Vandecasteele te intelligent om het te laten bij het fantasiebeeld van de Man als roofdier. De veroverde vrouwen praten weliswaar allemaal op dezelfde gevatte manier, maar hebben toch een verschillende insteek. De een gebruikt hem net zoals hij haar gebruikt, of is alleen maar uit op een zo anoniem mogelijke onenightstand, de ander wordt verliefd, de volgende spreekt het gevaarlijke R-woord (inderdaad, Relatie) uit, weer een ander lijkt er helemaal niks aan te vinden, aan die hele Daad.

De beschrijving van al die vrouwen bij elkaar duidt erop dat Man toch op zoek is naar die Ene. 'Voor een vent die veel neukt, ben je wel vrij bang van vrouwen,' schiet Melissa doel, de vrouw die nog het dichtste bij het concept van 'de Ene' komt. Zijn slettenbestaan maakt niet gelukkig, en daarom loopt hij bij een psychologe die hij natuurlijk ook in bed probeert te krijgen. Zij constateert destructief gedrag. Dat blijkt, hoe voorspelbaar (en jammer voor het boek), voort te komen uit een verder niet toegelichte stukgelopen relatie. Als het niet om seks gaat, dan levert het man-vrouwgevecht Man slechts teleurstelling en pijn op. Arme man.

Hoe het ook zij: deze roman moet het niet hebben van het dunne verhaal (dat erop neerkomt dat een dagbladcampagne tegen zijn seksistisch gedrag hem weer de anonimiteit induwt) en ook niet van de beschrijving van seks. Je hoeft Jan Wolkers maar open te slaan om te begrijpen dat seks waar liefde bij komt, óók warmbloediger proza oplevert. Ook in de psychologische tekening slaat Vandecasteele nogal eens de plank mis, vooral als Man zichzelf zielig vindt. Het meest geslaagd zijn de spitsvondige dialogen en het ironische zelfportret. Ja, hij is soms grappig. 'Het wordt tijd dat ik nog eens een boek maak, anders vergeet ik zelf dat ik een schrijver ben', zegt een mede-tv-kop. 'Heb je al een idee?' vraagt Man. 'Moet dat?' is het antwoord.

Vandecasteele had een idee: seks weer in het mannelijke schrijversdomein trekken. Helaas is dat mislukt. Maar lezers hoeven niet per se Vijftig tinten grijs te pakken. Ze kunnen ook Jan Wolkers lezen.

Verberg tekst

Joost Vandecasteele tapt met Vel, zijn derde roman, uit een ander vaatje, maar of dat een goed idee was?

De 'Man', het naamloze hoofdpersonage van Vandecasteeles nieuwe, zit in de auto van een mediafiguur en schrijver. 'Het wordt tijd dat ik nog eens een boek maak', zegt deze laatste. 'Heb je al een idee?' vraagt de Man. Antwoord: 'Moet dat?'

Vel speelt zich af in een cynische wereld. De hoofdfiguur is een ex-komiek die zijn kostje verdient als tweederangsmediafiguur, beroemd zonder duidelijke oorzaak of aanleiding. Als de Man op een gegeven moment een eigen tv-show aangeboden krijgt, die draait rond de apocalyps, herkennen we even de Joost Vandecasteele van eerdere romans - maar verder is zijn vierde boek heel wat anders dan de dystopieën die de auteur placht te serveren.

Vel wil duidelijk intiemer zijn. Het boek is uitgevoerd in een materiaal dat 'curious touch nude' heet en zou moeten aanvoelen als huid. De roman gaat dan ook niet in de eerste plaats over 's Mans tv-carrière, maar zijn amoureuze veroveringen. Een hele resem meisjes en vrouwen passeert de revue, en met het merendeel gaat de Man ook naar bed.

Zowel de Man als zijn vrouwen gedragen zich paradoxaal: ze vluchten voor hun eenzaamheid, ze vluchten in elkaars armen, maar ze vermijden elke intimiteit. De vrouwen vertellen zo min mogelijk over zichzelf. Conversaties hebben niet het doel om informatie te delen; ze zijn slechts het terugkaatsen van de bal, een vruchteloze competitie. Zelfs met zijn therapeute verzeilt de Man in een agressieve uitwisseling van vragen en provocaties. Elk gesprek is de sabotage van communicatie.

Er is een passage waarin de Man uitlegt waarom hij wel peepshows heeft bezocht, maar nog nooit naar de hoeren is geweest: 'Ik wil niet voorbij dat glas.' Hij bedoelt: het glas waarachter de stripteaseuse zich bevindt. De dubbele bodem is glashelder: echt contact met vrouwen is niet de bedoeling. Het woord relatie wordt als 'het R-woord' omschreven, alsof het om een krachtterm zou gaan. Kortom, de Man zal nooit aanvaarden dat 'de uitnodiging tot seks zou vervellen tot een zacht samenzijn'.

Pony

Vandecasteele toonde zich altijd sterk in grote ideeën en verhalen waarin scherpe wendingen en bijtende maatschappijkritiek om voorrang vochten. InVel zoekt hij andere oorden op. Geen toekomstbeeld, maar een slechts lichtjes gechargeerd heden. Geen wereldomspannende concepten, maar de dagelijks teleurstelling van seks. Een dystopie van de liefde.

Wat Vandecasteele te weinig onder ogen heeft gezien, is dat de sterke punten die ik hierboven opsomde, in het verleden opwogen tegen zijn gebrek aan stilistische brille. Als je het speelveld kleiner maakt, zoals in Vel, als je van macro naar micro gaat, dan speelt de stijl opeens een veel grotere rol. En dan laat verveling niet lang op zich wachten. Wat wil je ook, met passages als deze: 'Hij stort zich op alles wat ze aanbiedt, met zijn mond in de aanval en met zijn handen verwoed bezig zichzelf te bevrijden van kleren. Zij woelt door zijn haar en probeert tijdens zijn geraas een blik te werpen op zijn geslacht, ze wil het zien, ze wil zien hoe hij begint en hoe hij eindigt.'

De haast mechanische opeenvolging van steriele flirts, seksscènes en mediakritiek krijgt ook iets drammerigs. Wat wel blijft prikkelen, is de botte eerlijkheid waarmee de Man flirt. Hij vertelt zijn vrouwen geen zoete leugentjes, maar is volstrekt open over zijn doel: seks, en niet meer. 'Als ik weinig beteken voor jou, dan beteken jij weinig voor mij, dan is er geen gevaar, dan zijn er geen verwachtingen, dan is er geen mogelijke schade.' Daar valt niets tegenin te brengen, behalve dan dat wie zoiets gelooft, beter de loop van een pistool dan een 'geslacht' in zijn of haar mond kan steken.

Deze fragmenten maken sommige dialogen interessant om te volgen, maar het is onvoldoende om je belangstelling vast te houden.Vel is een one trick pony en na de eerste helft heb je het kunstje echt wel gezien.

Verberg tekst

«Er is een Man. (.) Hij is bij een vrouw nu en hij is naakt nu, ergens anders en iets anders kan hij niet zijn.» Zo begint 'Vel', de vierde roman van Joost Vandecasteele. De toon is hiermee gezet. Hoofdpersonage de Man heeft zelfs geen behoefte aan een naam. De Man heeft maar één talent en doel: neuken. Met veel vrouwen, en zonder relaties of ander gezeur. Hij heeft een Methode - met hoofdletter - die quasi onfeilbaar is. Vrouwen laten hem telkens toe, stemmen in, zoeken hem zelfs op. De Man is op zijn best als er niet gepraat moet worden en enkel het lichamelijke overblijft. Regelmatig bezoekt hij ook een therapeute. Daar speelt zich een gelijkaardige strijd af om wie de overhand heeft. De Man wil de psychologe ertoe brengen haar werkethiek en professionele houding overboord te gooien. Hij kan toch niet zomaar een cliënt zijn als alle anderen? Om den brode doet de Man iets vaags in de media. Maar zijn gestaag groeiende bekendheid zal hem uiteindelijk de das omdoen.Vandecasteele gaf het al aan in verscheidene interviews: ondanks hordes psychologen, seksuologen en 'Vijftig tinten grijs' weten mannen en vrouwen niet meer hoe ze met elkaar moeten omgaan. Die mening wordt er met de subtiliteit van een voorhamer in gebeukt, om in de terminologie van 'Vel' te blijven. De Man vertoont wel wat gelijkenissen met Vandecasteele, en dat merk je. Vooral de beschrijvingen van de mediawereld zijn bijzonder raak. Hij zet enkele 'fenomenen' sterk neer: de verheerlijking van televisiewerk als het hoogst bereikbare, de hypocrisie van kranten die neerkijken op 'de boekskes' maar wel met hetzelfde nieuws uitpakken onder het mom van een maatschappelijk debat en iedereen neersabelen die niet netjes mea culpa slaat wanneer hij betrapt wordt op onfrisse praktijken. Ook de uitgebeende, karige taal geeft de onwil van de Man om veel zaken te bespreken goed weer. De passages met de therapeute daarentegen missen kracht en geloofwaardigheid. Net zoals de premisse dat de Methode van de Man (haast) altijd werkt. Zijn avances zouden in realiteit meestal op een ferm 'njet' stoten. Bovendien gaat de lange litanie van seksuele ontmoetingen met onderling inwisselbare dialogen en beschrijvingen al snel vervelen. Geen onverdeeld succes. (kl)

Verberg tekst

De hoofdpersoon in deze vierde roman van de Vlaamse schrijver (1979) wordt aanvankelijk anoniem aangeduid als ‘er is een Man’. Geleidelijk worden de contouren van dit personage ingevuld en ingekleurd door zijn gesprekken en zijn observaties. Zijn naam is Lucas, hij werkt als redacteur en presentator van tv-talkshows en spelprogramma’s. Hij heeft een sterrenstatus. De roman geeft een clichématig beeld van de mediawereld, gericht op oppervlakkig vermaak. De roman is in de eerste plaats te kenschetsen als een erotische fantasie, gevuld met seksuele relaties van de hoofdpersoon met talloze vrouwen. Hij doet zich kennen als een ijdel mens, met een eenzijdige focus op geslachtsverkeer. Hij presenteert zichzelf in zijn gedachtestroom als een licht mysterieuze en stoere verleider, maar hij is toch vooral een onaangenaam karakter op zoek naar een zinvolle levensvervulling. Hij doet verslag van zijn therapiesessies met een psychologe, waarbij hij echter aan de oppervlakte blijft dobberen en geen ontwikkeling doormaakt. Er is bij hem geen sprake van confronterende conflicten, of innerlijke twijfel. Ook de spanning van de verleiding of erotiek ontbreekt. Normale druk. Verberg tekst