Het klinkt bijna als onwaar: over het kamp Breendonk is tot op vandaag weinig literatuur en zeker geen grondige studie die naam waard verschenen (hoewel de minder toegankelijke gerechtelijke documenten en verslagen waaruit de auteur ruimschoots en soms letterlijk zijn inspiratie haalt een uitvoerige en onschatbare bron zijn). De Antwerpse advocaat Jos vander Velpen vult deze lacune op een vulgariserende en leesbare wijze in. De titel van zijn boek wijst op twee belangrijke aspecten van Breendonk voor de geschiedenis van onze eigen gewesten. En wat deed mijn eigen volk? verwijst naar de gruwel van de oorlog. Terwijl ieder zijn hachje tracht te redden, doet de een dat via de weg van samenwerking, van collaboratie met de bezetter, de ander weet niet of wil niet weten wat er zich achter de prikkeldraad van het kamp voltrekt. Vander Velpen heeft zich grondig verdiept in getuigenissen, processtukken, kampverslagen allerhande. Zijn eerste stevige conclusie is dat er in Breendonk mensen van allerlei slag de revue passeerden: joden, verzetslieden, gewone burgers die bij de Duitse overheid enige zweem van anti-Duitse gezindheid lieten blijken. In totaal belandden ongeveer 3500 mensen als gevangenen in het kamp. 450 van hen stierven ter plaatse of werden geëxecuteerd -- opgehangen of gefusilleerd, uitgehongerd of mishandeld. De meerderheid werd 'afgevoerd' naar de Mechelse Dossin-kazerne, doorgangsplaats naar de concentratie- en uitroeiingskampen in Duitsland en Polen.

De auteur reconstrueerde naar eigen zeggen de geschiedenis van Breendonk aan de hand van archiefmateriaal en egodocumenten, en putte hoofdzakelijk uit de getuigenissen (zo'n 450) die door de betrokkenen na de oorlog werden afgelegd tijdens de processen tegen hun boosdoeners. De feiten die in het boek worden aangehaald, zijn vreselijk, maar vertellen volgens de auteur nog niet de hele waarheid: "De overlevenden van Breen-donk zullen in mijn boek maar een fletse afspiegeling aantreffen van de verschrikkingen die ze er hebben moeten doorstaan".

Voor de auteur zijn twee namen belangrijk om te noteren bij de 'collaborateurs': de aannemer August Pas en de radioman Bert Peleman. Hij noemt verder de namen van de 'leiders' van het kamp, met vooraan de Duitse officieren, vooral Sturmbannführer Schmitt met zijn barbaarse herdershond, zijn even nazi-verblinde assistenten, daarnaast ook de Belgische 'medewerkers', o.a. de sluiswachter Richard de Bodt en de hatelijke Antwerpse worstelaar Fernand Wyss.

Het boek heeft de verdienste een pijnlijke episode van de plaatselijke geschiedenis op een behapbare en leesbare manier aan het grote publiek mee te geven. Waarom het met geen woord rept over de periode na de bevrijding, waarin gedurende drie maanden het verzet dolle uitspattingen beleefde in het kamp, en via folteringen, verkrachtingen en moorden wraak nam op echte of vermeende collaborateurs, blijft een vraag. [Frans L. Van den Brande] Verberg tekst