Broers en zussen van jonge verkeersslachtoffers krijgen nu ook hulp in revalidatiecentrum

Zijn zussen Dienne (15) en Nelle (13) getuigden woensdag, in het bijzijn van hun broer (nu 17), hoe het ongeval ook hún leven overhoop haalde. Want het Reva Pulderbos zette gisteren broers en zussen van jonge verkeersslachtoffers in de schijnwerpers.

Nathalie Ansoms en Inge Van Helshoecht van het Reva maakten een 'interactief Weetjesboek voor brussen' (broers en zussen) van kinderen met een niet-aangeboren hersenletsel. Auteur Kristien Dieltiens stelde haar nieuwe boek Alles is Leander voor, gebaseerd op interviews met 'brussen' van jonge verkeersslachtoffers die in Pulderbos revalideerden. "Deze broers en zussen zijn óók slachtoffers van het verkeer", vindt Dieltiens. "Je vindt ze alleen niet terug in de ongevallenstatistieken."

Volgens Nelle is er meer begrip op school nodig. "In de klas vroeg de meester mij: 'Denk je dat je broer minder erg gewond zou zijn als hij een helm had gedragen?' Ja zeg, hoe kan ik dat nu weten?! Als ze zoiets zeggen, moet ik altijd wenen."

Sil woonde in zijn elektrische rolstoel de moedige getuigenis van zijn zussen bij. Goedkeurend stak hij zijn duim in de lucht.

Moeder Renilde: "Het eerste jaar toonden Dienne en Nelle alle begrip. 'Ga maar naar Sil', zeiden ze, 'want het is erg voor hem'. Maar hoe langer zijn revalidatie duurde, hoe moeilijker het werd. Dienne en Nelle werden sleutelkinderen. Als ze op woensdag naar de muziekschool gingen en wij naar Pulderbos, was het: 'De sleutel ligt daar en het eten staat klaar.'"

Toch zijn er ook veel mooie herinneringen. "Zoals toen papa kerstlichtjes had bevestigd aan de sondevoeding van mijn broer", zegt Nelle. "Dat vond ik grappig."

Zussen en broers van verkeersslachtoffers worden sneller volwassen. "Dienne kon niet begrijpen dat meisjes van haar leeftijd onwennig lachten met foto's van naakte jongens. Voor haar was dat normaal. Zij hielp bij de verzorging van haar broer."

Laura
"Jaloers op al die aandacht voor Lian"

Laura Tips (16) uit Zwijndrecht heeft geen moeite om toe te geven dat ze vroeger jaloers is geweest op de aandacht die haar broer Lian van hun ouders kreeg. Tien jaar geleden, toen Lian een kleuter van drie was, stikte hij bijna in een klimrek.

"Het gebeurde op school. Lian lag zes maanden in coma en is twee jaar in Pulderbos gebleven. Ik was zelf nog maar een kind van zes dat veel aandacht vroeg. Ik weet nog hoe we met mijn broertje naar het ezeltje in de kinderboerderij van het Reva wandelden. Woensdag was onze vaste bezoekdag. Ik kwam graag, maar soms dacht ik: niet wéér. Omdat je ook veel lijden ziet." Was hij er maar niet, dacht Laura wel eens. "En meteen voelde ik mij dan zo schuldig!"

Ook Luca, de nu 18-jarige zus van Lian, zegt dat ze wel eens fantaseerde hoe anders hun leven zou zijn geweest zonder het ongeval. "Maar tegelijk zijn wij héél trots hoe ver onze broer intussen is geraakt. Hij heeft iedereen verbaasd. Mijn ouders hebben ontzettend veel voor onze broer gedaan. Dat vind ik knap, want in Pulderbos zag ik ook kinderen die nauwelijks bezoek kregen. Af en toe was ik jaloers. Neem het fotoalbum: de helft foto's van Lian en een paar van mij. Intussen kregen wij er nog een broertje bij, Loïc. Hij is nu tweeënhalf, bijna de leeftijd van Lian toen die zijn ongeluk kreeg. Het was moeilijk om een school voor Loïc te kiezen. Ik besef veel beter dan andere kinderen dat er van alles mis kan lopen."

Wout
"Plots was ik alleen de broer van Tinne"

"Ik ben Wout, niet alleen de broer van Tinne. Het is altijd mijn zus die belangrijk is." Zo voelde Wout Verstappen (12) uit Zoersel zich vier jaar geleden, toen zijn zus Tinne (intussen 16) na een val van haar paard in het Reva belandde.

"Van het ongeval zelf herinner ik me niets", vertelt Tinne. "Ik weet alleen nog hoe ik met mijn paard vertrok. Ik zat toen in het eerste middelbaar."

Tinne lag twee dagen in coma. "Het gekke was dat ik mijn emoties niet meer onder controle kreeg", vertelt Wout. "Als ik moest lachen, kon ik niet meer stoppen." Zijn zus bleef een maand in Pulderbos. "In het begin kwam ik graag, maar na een tijdje werd het saai. Ik herinner me hoe mama en papa vragen stelden aan Tinne, en hoe lang het duurde voor ze antwoord gaf. Dat vond ik zo vreemd."

Op straat en op school kreeg Wout zelf veel vragen. Want hij was toch die broer van Tinne, niet? "Dat vond ik lastig. Want ik ben in de eerste plaats Wout."

Verberg tekst

Nathalie Andersom, psychologe van het revalidatiecentrum Pulderbos, voerde gesprekken met broers en zussen van revaliderende patiënten. Op basis daarvan maakte zij het Weetjesboek' , een werkmap voor broers en zussen van jongeren die in een revalidatiecentrum verblijven. Andersom probeert de broers en zussen en hun ouders te helpen om met het slachtoffer om te gaan. Kristien Dieltiens schreef er een boek over: Alles is Leander. Het verhaal gaat over Andreas, de broer van Leander. Leander is betrokken bij een fietsongeval. Na een hele tijd in het ziekenhuis te hebben gelegen gaat hij naar het revalidatiecentrum. Hoe moet het nu verder? Alles draait om Leander.

Alles is Leander verschijnt in de ZEBRA-reeks, voor en over jonge verkeersslachtoffers.

ldb ■

Eerder dit jaar kreeg ik de opdracht om over verkeersslachtoffers te schrijven'', zegt Kristien Dieltiens. ,,Het werd Knikkers op de weg waarin het meest onvoorstelbare gebeurt: er sterft een kind op de weg.''

,,Daarna kreeg ik de opdracht om een verhaal te schrijven over kinderen die een ongeval van dichtbij meemaken en die geconfronteerd worden met een broer of zus die in een coma ligt. Van de ene op de andere dag verandert hun zorgeloze leven, hun omgeving, hun vrijetijdsbesteding. Alles is anders dan voor het ongeval. Maar de aandacht gaat naar het slachtoffer. Daarom is de titel Alles is Leander . De broers en zussen blijven vaak in de kou staan. Toch gaan ook zij door een dal van gevoelens en daarover gaat dit boek.''

,,Maar ik wilde toch geen kommer- en kwelboek schrijven. Ik wilde me niet alleen focussen op het trieste, het wrede wat kinderen kan overkomen. Het leven gaat door en dit kan op zich al wreed genoeg zijn. Maar ik wilde benadrukken dat er altijd wel dingen zijn die je doen lachen en die verlangens opwekken naar de toekomst, ook al ben je bezorgd, triest, wachtend en hopend.''

Meer bespreekbaar

,,Ik kan alleen maar hopen dat de problematiek van de jonge verkeersslachtoffer nu meer bespreekbaar is geworden. Als kinderen van mijn boek hebben genoten, dan blijft er iets nazinderen. Zij kunnen echter niets doen. Het probleem van jonge verkeersslachtoffers zal blijven bestaan en waar het ondenkbare gebeurt, blijft de wereld heel even stilstaan.''

,,Ik hoop dat dit boek aanleiding kan zijn tot gesprek en ook terechtkomt in handen van chauffeurs die het niet zo nauw nemen met de verkeersregels. Want er bestaan geen redenen om sneller dan de wind te rijden.''

Verberg tekst

Wanneer zijn broer wordt aangereden door een auto, breekt er voor Andreas, zijn ouders en kleine zusje een moeilijke tijd aan. Hun leven wordt nu totaal beheerst door de in coma verkerende Leander. Alle aandacht gaat naar het slachtoffer, maar ook Andreas moet het een en ander zien te verwerken. Het verhaal begint met een hoofdstuk 'Vroeger' en eindigt met een hoofdstuk 'Later'. De periode daartussenin speelt zich af van de zomervakantie tot de herfst. Naast een warme, realistische beschrijving van het gezinsleven geeft de auteur informatie over het verloop van het revalidatieproces. Hoofdzaak blijven de ervaringen en ontwikkeling van de 11-jarige hoofdpersoon met als climax de reden voor zijn schuldgevoel. De beschrijving van gevoelens, herinneringen en af en toe een filosofische beschouwing over bijvoorbeeld de eeuwigheid maken het verhaal niet eenvoudig. De paginagrote illustraties in grijstinten passen goed bij de tekst. Het boek is verschenen in een reeks over jonge verkeersslachtoffers en hun omgeving (in dit geval broer en zusje), een initiatief van de Belgische stichting Zebra en revalidatiecentrum Pulderbos. Vanaf ca. 10 jaar. Verberg tekst

Dit boek is gesponsord door Levenslijn en kwam er in samenwerking met Pulderbos, een revalidatiecentrum. Het is het vierde Zebraboek (een boekenreeks voor en over jonge verkeersslachtoffers). Andreas is elf. Zijn broer Leander wordt door een auto van de weg gemaaid en komt met het hoofd tegen een boom terecht. Zwaargewond wordt hij naar het ziekenhuis gebracht, waar hij nog een hele tijd in coma ligt. Nadien volgt er nog een lange revalidatie in Wilgenhof. Mama en papa lijken alleen nog aandacht te hebben voor Leander. Omdat mama bij Leander wil zijn, brengt Andreas zijn kleine zus Briesje de eerste schooldag naar het eerste leerjaar. Hij staat daar tussen allemaal mama's en papa's. Hij moet zijn zusje troosten terwijl hij veel liever bij zijn vrienden zou zijn. Andreas durft zijn gedachten niet uit te spreken uit schrik voor de reactie van zijn ouders. Gelukkig leert hij in het revalidatiecentrum Rebecca kennen. Haar broer ligt ook in Wilgenhof en zal nooit meer kunnen lopen. Zij durft stilletjes zeggen dat ze soms hoopte dat haar broer doodging. Eigenlijk denkt Andreas dat soms ook, maar hij verdringt die gedachte in een diepe put. Andreas heeft het moeilijk met wiskunde op school. Als hij thuis komt met een 'uitstekend' voor vraagstukken, antwoordt mama : Uitstekend, Andreas, ga eens een pot appelmoes halen uit de kelder. Hij is zo boos dat hij de pot tegen de muur gooit. Later geeft hij toe dat hij de pot appelmoes liet vallen. Zijn mama zegt dat het soms gebeurt dat dingen door je vingers glippen, het overkomt haar soms ook, zegt ze met vochtige ogen. Opeens voelt hij zich een beetje begrepen. Als ze bij Leander zijn, durft hij zelfs vragen of hij ooit weer beter wordt. Mama hoopt het maar durft net als Andreas niet aan later denken. Leander gaat beetje per beetje vooruit en kan zelfs al een weekend mee naar huis. Ze eten appelmoes met aardappelpuree en het vlees erdoor gemengd zodat Leander ook mee kan eten... Het is een boek over hoe broers en zussen zich voelen wanneer hun broertje in coma ligt. In dit boek gaat alle aandacht naar Leander terwijl voor zijn broer en zusje ook niets meer hetzelfde is. Briesje is nog klein en flapt er alles uit wat ze denkt, ook al kwetst het de ouders, maar Andreas van elf kropt zijn gevoelens op. Hij durft niet aan later te denken. Je hebt wel een goed gevoel als het boek uit is. Leander gaat altijd maar vooruit, wat in de realiteit niet altijd het geval is. De broers en zussen worden in de loodzware herstelperiode van het slachtoffer te vaak over het hoofd gezien. Iedereen denkt altijd aan het verongelukte kind. Het boek leest vlot en wordt geïllustreerd door de mooie potloodtekeningen van Marja Meijer. Een boek dat een hulp kan zijn voor de getroffen gezinnen. Ook als je hier niet mee te maken hebt, krijg je als kind meer inzicht in mensen die op de één of andere manier anders zijn.

Verberg tekst