De Brugse jeugdauteur Kristien Dieltiens (50) vertelt in haar nieuwste jeugdboek Ik ben nummer dertien het verhaal van kinderen die worstelen met depressieve gevoelens. Het boek werd geschreven in opdracht van Skoebidoe, de kinderservice van de Christelijke Mutualiteiten.

Kristien Dieltiens groeide op en woonde lange tijd in Edegem bij Antwerpen, maar woont sinds enkele jaren in Oedelem bij Brugge. Ze werkt deeltijds als kleuterleidster in de Brugse Steinerschool. Sinds haar debuut over het verlies van een kind, is Dieltiens sterk begaan met delicate jongerenproblemen.

Zo kaartte De Moedervlek (2002) het probleem van het seksueel misbruik aan, Bloemen op de muur (2003) verkende dan weer de wereld van een kansarm gezin en Een O om in te bijten (2004) behandelde het veel voorkomende leerprobleem dyslexie. En nu is er Ik ben nummer dertien over de verborgen wereld van depressies bij kinderen.

,,Mijn hoofdfiguur Jozefien vindt het leven maar moeilijk. Na de scheiding van haar ouders gaat ze in mama's geboortedorp wonen. Ze mist al vlug de drukte van de stad en het huis met uitzicht op de zoo. Ze mist papa die met zijn vriendin een kindje verwacht. En ze heeft grote heimwee naar haar vriendinnen in een klas waar ze nummer dertien is. Met dat alledaagse, herkenbare en eenvoudige gegeven wil ik de deur forceren om binnen te dringen in de wereld van een kind dat worstelt met grote mensen een depressie noemen.''

Skoebidoe, de kinderservice van de CM, berekende dat drie tot vijf procent van de kinderen een depressie doormaakt met verstrekkende gevolgen voor het latere leven. Daarom wordt bij dit boek ook een didactisch pakket geleverd voor leerkrachten uit de derde graad van het onderwijs. (LFB)

Verberg tekst

Het boek maakt deel uit van een project van Skoebidoe, de CM-kinderservice rond sombere gevoelens en depressie bij kinderen. Het project wil kinderen wapenen tegen depressie en ze aanzetten om over hun sombere gevoelens te praten. Naast het boek Ik ben nummer dertien omvat het project nog een didactische map en een informatieve folder.

Het boek begint heel herkenbaar: Jozefien zit in de klas waar het bord vol staat met staartdelingen en breuken. Op haar schrift spelen twee vliegen en Jozefien droomt weg. Stilaan wordt duidelijk dat Jozefien geen leuke gedachten heeft. Haar ouders zijn onlangs gescheiden, ze woont nu met haar mama in mama's geboortedorp aan zee en ze mist haar papa erg. Ze is nieuw op school en ze vindt de klas saai. Ze heeft een negatief zelfbeeld: ze is klein, mager en kan zich moeilijk uiten, "als ik iets wil zeggen, lijken mijn woorden in lucht op te gaan. Ze verdwijnen." Ze heeft het moeilijk om in de klas haar plaats te vinden, maar gelukkig is er de bezorgde meester Rik, een jeugdvriend van haar mama. Ze mist haar vroegere vrienden en vriendinnen. In haar nieuwe klas zit Robin, een ogenschijnlijk "coole", maar in werkelijkheid kwetsbare jongen. Hij heeft het thuis niet makkelijk en net als Jozefien piekert en denkt hij veel.

Wanneer Jozefien wordt gepest, komt alles in een stroomversnelling terecht. Robin neemt het voor haar op, de meester neemt contact op met haar mama en via het CLB krijgt Jozefien professionele hulp. Eindelijk kan ze over haar verdriet en haar problemen praten.

In Ik ben nummer dertien schetst Kristien Dieltiens op een warme, gevoelige manier de complexe gevoelens van een kind dat plots uit zijn vertrouwd bestaan wordt weggerukt.

Jozefien mist haar papa vreselijk. Hij woont nu samen met Marjolein, die een kindje verwacht. Jozefien verheugt zich op de baby, want ze wil graag een broertje of zusje. Ze wordt echter heen en weer geslingerd tussen haar liefde voor papa en de sympathie voor Marjolein enerzijds en haar trouw aan mama anderzijds.

Ze voelt aan dat ook mama het moeilijk heeft met de scheiding, haar werkloosheid en de financiële problemen. Jozefien wil haar met haar sombere gedachten niet extra belasten. Jozefien is niet alleen haar thuis, maar ook haar huis kwijt. Ze verhuist van Antwerpen naar de kust, van een stad naar een klein dorp. Het nieuwe huis is niet in orde, dozen en koffers zijn nog niet uitgepakt, ze vindt haar dagboek niet en alles verwijst nog naar de vorige bewoners.

Meisjes van Jozefiens leeftijd hebben een enorme nood aan een 'beste' vriendin. De puberteit begint en hun wereld verandert. Ze willen vragen, ervaringen en gevoelens van onzekerheid met elkaar uitwisselen. Jozefien mist haar vriendinnen enorm en tegelijkertijd steekt ook wat jaloezie de kop op: "iemand heeft haar plaats ingenomen". In haar nieuwe school is ze nummer dertien, de 'nieuwe'. Het getal dertien weegt zwaar op Jozefien. Ze is op een vrijdag de dertiende geboren, ze woont in huisnummer dertien, ze is nummer dertien in de klas... Ze voelt zich echt nummer dertien, niet gewenst, overbodig: "ik wil graag reserve zijn. Ik ben nummer dertien".

Kristien Dieltiens wijst subtiel op signalen om een depressie te herkennen: vermoeidheid en slapeloosheid, gebrek aan eetlust, agressie en huilbuien, slechte cijfers op school... Ze laat kinderen aanvoelen dat ze niet alleen staan met hun sombere gevoelens en hun problemen, dat ze geen "buitenbeentjes" zijn en dat praten helpt. De evolutie in de gedachten en gevoelens van Jozefien wordt op een meesterlijke wijze vertaald in de manier waarop ze de natuur ervaart: van een grauw en koud voorjaar in het begin van het boek naar de aanzet van de zomer "Boer Ludo zaaide maïs en uit de aarde groeiden kleine strikjes. [...] De zee werd blauwer, de lucht minder grijs. [...] Op de dijk kon je alles ruiken wat aan de zomer deed denken." Een ontroerend en verhelderend boek. [Marita Van Auwenis] Verberg tekst

Als Jozefiens ouders scheiden en Jozefien met haar moeder vanuit Antwerpen naar een dorp aan zee verhuist, wordt zij depressief. Ze voelt zich moe, lelijk, bang en triest en zou het liefst niet meer bestaan. Aanvankelijk lijkt haar situatie op school en thuis alleen maar te verslechteren, maar dan roept haar begripvolle meester professionele hulp in en laat hij Jozefien bovendien de hoofdrol spelen in de afscheidsvoorstelling van de zesde klas (groep 8). Haar tegenspeler, de stoerste jongen van de klas, wordt geleidelijk haar beste vriend en gaandeweg wordt ze weer de oude. Ondanks het positieve slot komt de somberheid van Jozefien hard aan bij de lezer omdat deze zo invoelbaar en met zoveel emoties wordt beschreven. Kinderen met soortgelijke gevoelens zullen zichzelf herkennen in Jozefien alhoewel het de vraag is of er niet wat al te veel problemen op de 11- of 12-jarige lezer afkomen. Het taalgebruik is eenvoudig met veel dialoog en monoloog. De, met vaart neergezette tekeningen van de karakters geven met een enkele lijn de gevoelens weer en passen goed bij het verhaal. Verberg tekst

Na de scheiding van haar ouders verhuist Jozefien met haar mama naar een onooglijk dorpje in West-Vlaanderen. Jozefien is de stad gewoon en ze vindt dit heel erg. Heimwee en verdriet om haar verloren wereld in Antwerpen zijn haar deel. Toch leert ze zich moeizaam aanpassen in haar nieuwe klas, en uit onverwachte hoek komt er toch begrip en vriendschap. Dit boek hoort bij een CM-project rond depressie bij kinderen. Onder de naam Skoebidoe geven ze ook een folder en een didactische map voor leerkrachten uit. Het meisje in dit boek balanceert op de rand van een depressie. Wat ze meemaakt is ook niet min. Gelukkig vindt ze ook begrip in haar omgeving, niet in de laatste plaats van een lieve onderwijzer. Op het einde krijgt ze ook professionele hulp. Toch is dit boekje niet van die aard dat je er zwaarmoedig van wordt mede door de zeer mooie en gevoelige illustraties van A. Westerduin. De leefwereld van Jozefien is zeer genuanceerd weergegeven en laat ook de lichtere kanten zien van haar nieuwe bestaan. Het is een eerlijk verhaal over een meisje van tien, dat zeer moeizaam haar stukje verloren wereld opnieuw in elkaar puzzelt. Wel een goed boekje om met de klas rond deze thema’s te werken.
Verberg tekst