Amerikaanse middenklassegezinnen doen anno 2029 zes weken met een keukenrol, ze wassen hun handen met afwaswater en eten zelden vlees. Hun tablets zijn zo dun dat ze verfrommelbaar zijn en soms verkeerdelijk worden aangezien voor een zakdoek.

Florence, kleindochter van Douglas Mandible, bezitter van het familiefortuin, is een telg van de middenklasse. Ze klampt zich vast aan haar tablet, het is haar enige luxe en dankzij het apparaat weet ze wat er in de wereld gebeurt of toch ongeveer. Kranten zijn er niet meer en de informatiestroom is extreem versnipperd. Florence heeft een Mexicaanse vriend en een zoon, Willing. De Verenigde Staten hebben een Mexicaanse president en de eerste taal is Spaans.

Dat en veel meer lezen we op de eerste bladzijden van de dertiende roman van Lionel Shriver, een auteur die zich met een enorme verbetenheid verdiept in de grote maatschappelijke thema's zoals geweld gepleegd door scholieren ( We moeten het even over Kevin hebben), de gezondheidszorg ( Dat was het dan) en obesitas ( Big Brother).

De eerste honderd bladzijden van De Mandibles zitten zo tjokvol informatie dat je snakt naar een moment waarop het niet over economie gaat. Shriver dekt zich in tegen kritiek. Ze laat Willing opmerken dat hij de romans van vroeger met hun geëmmer over liefde en dood niet snapt. Hij vraagt zich af of de personages niets beters te doen hadden. Wie geld heeft, hoeft zich geen zorgen te maken over eten en verwarming.

Babydekens van kasjmier

De crisis van 2029 - exact een eeuw na de echte crisis van 1929 - begint met de crash van de Amerikaanse dollar. Onder leiding van de Chinezen en de Russen - Poetin is nog steeds van de partij - wordt de bancor ingevoerd, een kunstmatige munt. De Amerikaanse president verklaart de fiscale oorlog aan het buitenland. Amerikanen moeten hun goud inleveren en door een resetoperatie van de overheid vervalt de waarde van alle obligaties en aandelen. Douglas Mandibles fortuin is verdampt.

Florence, die in de daklozenopvang werkt, staat in de familie bekend als een engelachtig en genereus figuur. Toch is ze niet ongevoelig voor geld. 'Geld prikkelt de hartstochten', schrijft Shriver en dat gaat zeker op voor deze roman waarin de personages meer dan dertig dollar betalen voor een kool, waarin iedereen zich wapent tegen bendes die dreigen binnen te vallen. Ten gevolge van de crisis komen de vier generaties van de Mandibles onder één dak te wonen, dat van Florence, en dit leidt tot spanningen en verrassende gedaanteverwisselingen. Wazig poppetje Avery, Florences zus, wordt een taaie strijder die zich niet te beroerd voelt om oude vodden die dienst doen als toiletpapier uit te wassen.

Het duurt een tijd voor de roman op gang komt omdat Shriver haar economische verhaal goed wil onderbouwen. Ze propt alle research in de dialogen. Niet alleen de economieprofessor blijkt een expert, ook Willing en Douglas praten alsof ze een master economie op zak hebben. Niet bepaald geloofwaardig en weinig bevorderlijk voor de lectuur, die ellenlange dialogen.

Op een vierde wordt de impact van de crisis voelbaar en doet Shriver datgene waar ze zo goed in is: de nieuwe wereld tot in de kleinste details bij elkaar verzinnen. Het is een wereld waarin kinderen niet meer met de hand kunnen schrijven. De straten lopen vol met huisdieren. De daklozen, die aankloppen bij de opvang, hebben babydekens van kasjmier bij zich: niemand geeft nog om luxegoederen, overal vind je eersteklas orthopedische matrassen op straat. Voedsel, daar strijden de burgers van de VS om.

Dystopia en humor gaan meestal niet samen. Het is wennen om de personages te horen praten in oneliners in een zo duistere wereld. De toon is in elk geval heel anders dan in de meeste futuristische romans, minder serieus.

Als gedachte-experiment is De Mandibles meestal boeiend en confronterend, als roman kan dit boek niet tippen aan We moeten het even over Kevin hebben of Big Brother.

Vertaald door Jan de Nijs en Arthur Wevers, Atlas Contact, 448 blz., 24,99 € (e-boek 14,99 €). Oorspronkelijke titel: 'The Mandibles'.

De auteur: Amerikaanse journaliste en succesvol romanschrijfster.

Het boek: een kroniek van een Amerikaanse familie in de crisis van 2029.

ONS OORDEEL: interessant gedachte-experiment, matige roman.

Verberg tekst

Voor wie niet genoeg kan krijgen van economische doemberichten, heeft Lionel Shriver De Mandibles geschreven. In die satirische toekomstroman volgt Shriver vier generaties Mandibles, vanaf 2029. De VS kunnen tegen dan hun schulden niet meer betalen en China en Rusland voeren een nieuwe wereldmunt in die de dollar verdringt. De Latijns-Amerikaanse president van de VS beslist de staatsschulden weg te strepen, kapitaalcontroles in te voeren en zelfs het goud van alle Amerikanen te confisqueren. Dat uitgangspunt (uitgelegd in nogal ingewikkelde en technische dialogen) stort de familie Mandible, en het hele land, in het verval. Ook na die crisis worden de VS nooit meer een economische supermacht, en Mexico bouwt een hek aan de grens om immigranten tegen te houden. Shriver beschrijft een samenleving die sneller dan haar inwoners konden voorspellen uit elkaar valt, maar doet dat op een ironische toon die al te laconiek is om veel indruk na te laten. Het zoete happy end helpt daar niet bij. Aan de andere kant, de gelijkenissen met het Griekse drama van de voorbije jaren zijn soms zo frappant dat het verleidelijk wordt zo’n toekomstbeeld toch ook eens te presenteren voor het, tot nader orde althans, machtigste land ter wereld. Wat jij, Donald?

**

Atlas Contact (originele titel: The Mandibles: A Family, 2029-2047), 416 pagina’s, € 24,99.

Verberg tekst

Het is 2029. In New York ploetert Florence Darkly voort. De wereld is veranderd, vooral na de digitale shutdown van 2024. Europa en Amerika zijn op hun retour en Azië wordt machtiger. Er zijn tekorten. Vooral voedsel en water. Dan verdringt de bancor de dollar en de Amerikaanse economie stort in. Nu wordt ook haar familie, de eens zo rijke Mandibles, geconfronteerd met gigantische problemen en moet zien te overleven in een desintegrerende maatschappij waarin technische hulpmiddelen het begeven en het morele verval om zich heen grijpt. De regering van de VS, bestaande uit latino’s, ontwikkelt totalitaire trekken. De economie evolueert van hyperinflatoir naar een centraal geleide agrarische en laag geïndustrialiseerde economie. De familieleden reageren verschillend: Savannah wordt prostituee, Goog int belastingen en controleert zijn medemens en Willing analyseert en creëert kansen. Uiteindelijk vluchten de Mandibles net als de oorspronkelijke Amerikanen naar een primitieve maar vrije plek. Het middendeel is ijzersterk (reactie van de verschillende familieleden), de begin- en einddelen zijn technischer (economische ontwikkelingen) en trager. Het boek is satirisch, maatschappijkritisch, een waarschuwing en in haar boodschap typisch Amerikaans. Een dystopisch verhaal à la Huxley’s '19 Verberg tekst