Waarom zei je niet nee? In de nasleep van de zaak-De Pauw schreef Maaike Neuville een ­opgemerkt opiniestuk over de vraag (of het oordeel) waar slachtoffers van seksueel grensoverschrijdend gedrag welhaast zonder uitzondering mee geconfronteerd worden. De al te menselijke gevoelens die de regisseur en actrice toen met veel zin voor nuance overwoog, verkent ze nu verder in haar debuutroman Zij. Daarin voert Neuville een actrice op die voor, tijdens en na een zelfgeschreven monoloog terugdenkt aan de mannen die ooit haar grenzen overschreden. Een actrice die terugdenkt aan de keren dat ze niet nee zei.

Alledaagse treurnis

Een opinie, hoe genuanceerd ook, is natuurlijk nog geen ­roman en verhalen die hun be­doelingen al te openlijk belijden zijn zelden de meest beklijvende. Wanneer Neuvilles hoofd­persoon Ada zich bijvoorbeeld afvraagt hoe vaak film­camera's nodeloos langs billen, heupen en strings glijden of hoe gewend onze ogen zijn geraakt aan vrouwennaakt, legt ze de vinger op oude wonden, maar lijkt ze ook meer op een gast in een duidingsprogramma dan op een ­romanpersonage. Neuville leidt haar lezers door de grijze zones van het MeToo-debat, maar neemt hen daarbij soms iets te nadrukkelijk bij de hand. Ge­lukkig is ze als literaire gids ook gezegend met een rijke verbeelding en een groot inlevingsvermogen. Dat taal al jarenlang een van haar belangrijkste werk­instrumenten is, bewijst de theatermaakster onder andere met een erg lichamelijk openingshoofdstuk, zintuiglijke passages en ontroerende zijpaadjes. Als Ada op de trein een telefoongesprek opvangt, beeldt ze zich de moeder aan de andere kant van de lijn in als 'een vrouw die de telefoon op de salontafel legt en met twee bemoedigende klopjes op de eigen knieën opstaat van de vaalgele sofa en even door het grote raam naar de glooiende velden kijkt die haar huis omringen en wilde dat er elke dag een ander uitzicht was, een nieuwe boom, een paard, een reiger, maar niet die haag, niet die bruine maïsstokken in gelijke bedden, niet het droge pad'. Voor het verhaal doen zulke scènes helemaal niet ter zake, maar het zijn wel glimpen van vrouwen­levens waar Neuville zich schijnbaar moeiteloos en met oog voor sprekende details in verplaatst. Ze lijkt heel precies te weten welke soort alledaagse treurnis ze oproept met twee 'klopjes op de eigen knieën', een 'vaalgele sofa' en de aanblik van 'bruine maïsstokken in gelijke bedden'.

Volgens Neuville ligt er 'een hele wereld aan menselijke gevoelens tussen ja en nee' en die gevoelens onderzoekt ze met de sensibiliteit van een ervaren taalkunstenaar. Dat niet alle hoofdstukken even netjes in elkaar klikken, dat het Grote Thema soms iets te zwaar op het verhaal weegt en dat niet elke talige vondst het redactieproces hoefde te overleven, moet je er dan maar bijnemen. Met Neuville wordt het Nederlandstalige schrijversgilde in ieder geval ­uitgebreid met iemand die zowel inhoudelijke als stilistische ­risico's durft te nemen.

De Bezige Bij, 176 blz., € 21,99 (e-boek € 12,99 ).

Verberg tekst

Zij.

Actrice Maaike Neuville heeft een bijzonder moedig boek geschreven. Voor het gemak zouden we het een #MeToo-roman kunnen noemen, maar daarvoor is haar kwetsbare portret van een 39-jarige actrice - laten we haar Ada noemen - te weinig pamflet en te veel zalvende literatuur. De blikkerende kern van 'Zij.' liegt er nochtans niet om: op weg naar een theatervoorstelling denkt Ada terug aan Hem, de oudere theaterleraar met wie ze tijdens haar toneelopleiding een woelige, onevenwichtige relatie had. Samen met Hem komen nog een rist andere mannen voorbij die Ada's grenzen ooit hebben overgestoken en vrolijk de stopborden hebben genegeerd. Skileraars, babysitpapa's, therapeuten...

'Zij.' schetst geen mooi beeld van de man-vrouwverhoudingen, maar toch is dit boek geen eenzijdige afrekening. Neuville houdt als debuterend auteur de touwtjes stevig in handen. Ze schrijft onbeschaamd vrouwelijk, genadeloos zichzelf onderzoekend en met een intuïtieve wijsheid ('Een mens is een hardnekkiger verhaal dan ik me ooit had kunnen inbeelden') die alleen maar kan ontstaan als een schrijver alle scrupules overboord gooit. Beetje jammer dus dat 'Zij.' in het tweede deel begint te schipperen, omdat De Boodschap Neuvilles onmiskenbare schrijftalent alsnog dreigt te overstemmen. Niettemin: straf debuut. 

Verberg tekst

Een roman over identiteit, intimiteit en grenzen die overschreden worden.De 39-jarige actrice Ada Peeters neemt de trein naar de stad waar ze die avond op het podium zal staan met een zelfgeschreven monoloog. Herinneringen aan de oudere theaterdocent met wie ze als studente een verhouding had, wellen ongewild in haar op. Ook op het podium is er geen houden meer aan de razende vaart waarmee de diep weggestopte beelden van ontmoetingen met getrouwde mannen, leraren en andere figuren met autoriteit aan de oppervlakte komen. Na de voorstelling volgt een terugrit met een mysterieuze taxichauffeur die Ada nog dieper doet afdalen in het verleden. Intiem en talig geschreven. Voor een breed tot literair lezerspubliek.Maaike Neuville (1983) is auteur, acteur, uitvoerend kunstenaar en filmregisseur. ‘Zij.’ is haar debuutroman.