Tijgers worden al eeuwenlang geducht en bemind. Ambiguïteit is het codewoord. In Tijgers in de sneeuw stelt Tom de Meulenaer dat het ook geldt voor al wat te maken heeft met de bescherming van de tijger. De Meulenaer is directeur van Traffic-België, een tak van het Wereld Natuurfonds die de handel in bedreigde diersoorten controleert. Noem hem gerust dè tijgerexpert in ons land. Hij trok over de Russische taiga op zoek naar het dier met het vuur in de pels en organiseerde een bijeenkomst in Vladivostok om de stropers wereldwijd gecoördineerd te lijf te gaan. Voor hem is het duidelijk dat er fouten gemaakt werden bij tijgerbeschermingsprojecten, maar die moeten genuanceerd bekeken worden.
In de jaren '70 werd de alarmerende achteruitgang van de tijger in Azië aan de grote klok gehangen. De media-aandacht voor het lot van dit fotogenieke beest ontketende veel reacties. Ook Exxon, die nog net tevoren de Valdez olieramp op hun palmares schreven, stopten "een tijger in hun tank" om hun imago wat bij te groenen. Ze pompten -- en doen het nog steeds -- miljoenen dollars in de bescherming en studie van de tijger. De nieuwbakken tijgerprojecten startten met het grote geld. Maar de tijger komt voor in landen waar natuurbescherming geen evidentie is, landen zoals bv. Laos, Vietnam of India, landen waar corruptie schering en inslag is en waar het grote geld gretig onthaald werd. In 1973 toen het Project Tijger startte, werden er in India her en der tijgerreservaten gecreëerd en zonder pardon van hun menselijke bewoners ontdaan. Er werden geen verbindingen tussen de parken voorzien en het werden eilanden in een zee van miljoenen mensen. Natuurlijk leidde dat tot verzet en stroperscrisissen. De parkbeheerders zagen dat het mis liep en verzwegen de problemen om hun inkomsten van de conservatie-pot te bestendigen. Intussen ziet men in dat acties die niet gesteund worden door de plaatselijke bevolking tot mislukken gedoemd zijn. Boeren wier buffel door een tijger geslagen werd, weten dat de rover steevast terugkomt naar zijn prooi om ze verder op te eten. De rancuneuze boer hoeft gewoon wat gif op het karkas te gieten en klaar is kees. Tegenwoordig is er controle op het parkbeheer en wordt er gezorgd voor compensatiegelden voor boeren.
In het Russische Verre Oosten zwerven ook tijgers door de uitgestrekte wildernis. Bedreiging nummer één is er de ontbossing die overigens zowat in elk leefgebied van de tijger doorgaat. De grote taiga is in vergelijking met de inkrimpende regenwouden echter over het hoofd gezien door natuuractivisten. Nochtans is ook dit gebied wereldwijd van groot belang omwille van de biodiversiteit en de kostbare verversing en gezondmaking van de lucht. Zo is men bv. in het Russische Verre Oosten bezig met een verrassend snelle en drastische exploitatie van de bossen. Het bedrijf Hyundai bracht haar eigen arbeiders mee voor ontbossing, een leeg bos achterlatend zonder lokale economische voordelen gebracht te hebben. Tijgers en hun prooidieren -- elanden, reeën, edelherten en zwijnen -- kunnen zich niet aanpassen aan bosgebied waarvan alle bomen worden gekapt. Hoewel ze het beter doen in gebieden waar selectief wordt gekapt, vereist dit laatste een veel uitgestrekter bosgebied en een wirwar van wegen. De erosie van de berghellingen wordt daardoor echter bevorderd, rivieren raken vervuild, woeste natuur komt open te liggen voor voertuigen en vuurwapens van zowel beroepsstropers als opportunistische jagers. Het is een economische realiteit dat naast het arme Russische Verre Oosten, het rijke China met handenvol geld klaar staat om tijgerbeenderen voor medicinale doeleinden op te kopen. De vroegere pelsjagers die tegenwoordig hun bont niet meer aan het kritische Westen kwijt kunnen, maken van de nood een deugd en stropen tijgers. De handel in tijgermedicijnen bestaat al 4000 jaar lang. Het gebruik werd jarenlang afgedaan als bijgeloof, maar in feite is de ontstekingsremmende werking ervan bij artritis en andere kwalen ook uit wetenschappelijke studies gebleken. Fijngestampt tijgerbot, pillen van tijgeroog, wijn van tijgerbeen, lotion van hersenen, tijgerstaartsoep van de penis, het gaat allemaal vlot van de hand. Zo bracht een grote mannetjestijger 750000 dollar op. In 1992 betaalde men nog graag 50 dollar per gram tijgerbot. In heel Oost-Azië kochten Chinese handelaars tijgers van stropersbenden. Tegenwoordig is deze handel in elk land ter wereld verboden en wordt er gezocht naar vervangende middelen voor tijgermedicijnen.
Bij de bescherming van de tijger stuit je overal op dezelfde problemen: vernietiging en teloorgang van het leefgebied als gevolg van menselijke activiteiten zodat ook de prooidieren achteruit gaan; jacht en stropen van tijgers en hun prooi, waardoor tijgers steeds meer vee slaan en steeds meer mensen aanvallen. Tijgerbescherming vereist volgens De Meulenaer het oplossen van de Grote Mondiale Problemen. De uit de hand lopende toename van onze menselijke soort is de kern van het probleem. In wankelende economische toestanden moeten de mensen zich zien te redden. Uitbreidende landbouw, veeteelt, ontbossing, vervuiling en bosbranden, het kan gewoon niet meer compatibel zijn met het voortbestaan van het grote wild. Inmiddels zijn er naar schatting nog 4600 tot 7700 tijgers wereldwijd. In de kleine versnipperde tijgerpopulaties dreigt inteelt en verlies van genetische diversiteit. Maar zelfs al is er maar een fractie van de tijgergelden terecht besteed, er werd toch heel wat mee gerealiseerd en er werd geleerd van de onvermijdelijke fouten, stelt De Meulenaer. Er zijn reservaten gecreëerd. We zijn door telemetrische studies heel wat te weten gekomen over het tijgergedrag. De tijgerhandel is fel verminderd en verboden. En er zijn zelfs hoopvolle signalen zoals bv. het voorkomen van Siberische tijgers in de buurt van het Baikalmeer waardoor hun leefgebied met enkele honderden vierkante kilometer kan worden uitgebreid. [Hilde Vervaecke] Verberg tekst

De Amerikaanse schrijver en antropoloog Peter Matthiessen is in Nederland vooral bekend geworden door zijn roman 'Oerwoud' - oorspronkelijke titel 'At play in the fields of the Lord' (1965), verfilmd in 1991 - waarin hij zijn schrijverstalenten en zijn antropologische inzichten op overtuigende wijze heeft laten versmelten. In 1992 en 1995 bezocht hij Sichote-Alin, een natuurreservaat in Zuid-Oost-Siberië. Dit kustgebied is het laatste bastion van de Siberische tijger. Het gebied is ongerept, maar het wordt bedreigd door oprukkende bos- en mijnbouw en door stropers. Behalve tijgers leven er bruine beren, lynxen, wolven, sabelmarters, zwarte beren en luipaarden. Matthiessen bestudeerde de invloed van de aanwezigheid van de tijgers op het leven van de mensen die er wonen. Het imposante roofdier wordt door hen gevreesd en vereerd, en heeft zijn sporen nagelaten in de mythologie van de diverse inheemse volkeren. Voor de pogingen van een aantal milieubeschermingsorganisaties om de Siberische tijger van de ondergang te redden heeft hij geen goed woord over. Het boek bevat drie katernen met onder meer prachtige kleurenfoto's van tijgers in hun natuurlijke omgeving en met afbeeldingen van voorwerpen uit de (volks)kunst waarop het dier een rol speelt. Op het omslag een detail van een kop. Verberg tekst