Meer dan een kwarteeuw geleden introduceerde Philip Kerr (°1956) een uniek personage in de misdaadliteratuur: Bernie Gunther, een Berlijnse politieman in nazi-Duitsland die de nazi's haat. Gunther was een tijdje privédetective maar belandde later opnieuw bij de Kriminalpolizei. Bovendien werd de nazihater ook nog SS'er. Dat gebeurde automatisch, er was geen keuze.

Kerr schreef drie goed gedocumenteerde en succesvolle thrillers over Bernie Gunther, die later gebundeld werden als 'Berlin Noir', een trilogie die nog altijd tot het beste behoort van wat in het genre over die periode is geschreven. Kerr leek er even genoeg van te hebben en publiceerde een tiental standalones: historische romans, sciencefiction, avonturenromans, jeugdboeken. Telkens waren er wel links met het krimigenre.

Romanticus

Acht jaar geleden dan verscheen Bernie Gunther weer op de scène. Er was vraag van de lezers, van de uitgever en van Kerr zelf. Intussen is De vrouw van Zagreb al de tiende Gunther-roman.

Het verhaal begint in 1956 (het geboortejaar van Kerr) maar flashbackt onmiddellijk naar 1942. Bernie heeft de aanslag op 'nazislager' Heydrich in Praag meegemaakt en belandt weer in Berlijn. Binnen de SD, de Sicherheitsdienst, houdt hij zich zoveel mogelijk op de vlakte, maar dat belet hem niet met zijn aangeboren cynisme zijn sociaaldemocratisch verleden te verbergen.

Gunther is in de eerste plaats altijd een overlever met een dikke huid, die integriteit en corruptie niet altijd uit elkaar kan en wil houden. Wat niet betekent dat Kerr tot compromissen bereid is als hij over de gruwel van WOII schrijft.

In Berlijn doet niemand minder dan Joseph Goebbels, minister van Propaganda en dus ook baas van de filmindustrie, een beroep op Gunther om de vader van de beeldschone Duitse actrice Dalia Dresner op te sporen. Filmfans zullen Hedy Lamarr herkennen, een Oostenrijks-Amerikaanse actrice die een radiosysteem uitvond voor het richten van torpedo's.

Goebbels heeft als meesterversierder niet alleen filmplannen met Dalia. Gunther, die zichzelf een romanticus noemt, moet op dat gebied niet onderdoen voor de minister en is Goebbels voor. Omdat hij niet veel anders kan dan Goebbels' opdracht aanvaarden, trekt Gunther naar Joegoslavië, waar hij ontdekt dat Dalia's vader een Kroatische, sadistische moordenaar is en commandant van een concentratiekamp. Overtuigend en beklijvend dompelt Kerr ons onder in de gruwelijke nachtmerrie van de fascistische vazalstaat, waar Serven en Kroaten elkaar vermoorden op een manier die zelfs de nazi-officieren doet walgen. Nog maar net terug in Berlijn stuurt Goebbels Gunther naar Zwitserland omdat Dalia daar verblijft. Veel zin om terug te keren naar Duitsland heeft ze niet.

Kwaliteit zat

De plot van De vrouw van Zagreb zit mooi in elkaar. Kerr is opvallend vrijgevig, want er steken minstens drie verhalen in deze uitstekend gedocumenteerde roman met heel wat knipogen naar Raymond Chandler. De Amerikaanse speurder Marlowe en Bernie Gunther hebben zeker heel wat DNA gemeen. Maar Marlowe heeft het hoe dan ook makkelijker dan zijn Duitse collega, die om zelf te kunnen overleven de hand van kerels als Heydrich en Goebbels moet drukken. En een deugdelijk man in een ondeugdelijke wereld wil zijn.

Je vergeeft het hem dat hij sardonisch is in een krankzinnige maatschappij. Dat hij er samen met Hegel van overtuigd is dat de geschiedenis ons alleen maar leert dat de geschiedenis ons niets leert. Dat hij als goede speurder de waarheid wil kennen, maar zich afvraagt of het allemaal nog wel zin heeft als massamoord een gewoonte wordt. 'Misschien was ik wel een goed mens geweest als ik geen politieman was geworden', denkt hij over zichzelf.

Philip Kerr bewijst weer eens een uitstekend auteur te zijn. Kwaliteit zat. Al stoor je je wel aan niet altijd geslaagde metaforen en etaleert hij vaak zijn immense kennis. En over humor kan ook wel wat worden gezegd. Maar bij wie komt geen grijns op als Bernie uitleg geeft over de kwaliteiten van Goebbels: 'Hij is wel degelijk een echte doctor. Althans, hij heeft een PhD van de universiteit van Heidelberg. Een doctoraat in de negentiende-eeuwse literatuur. Ik neem aan dat ze hem daarom de leiding hebben gegeven over de boekverbrandingen. Een universitaire opleiding is bij uitstek geschikt om je een hekel aan literatuur te bezorgen.'

FRED BRAECKMAN ■

Verberg tekst

Bernie Gunther werkt voor de SD in nazi-Duitsland. Hij is een fervent nazihater, verslaafd aan sigaretten en uitermate slim. Hij krijgt van Goebbels de opdracht de vader van een filmster op te sporen, zodat zij voor Duitse filmindustrie blijft werken. Een spannende tocht brengt Bernie naar Zagreb waar hij geconfronteerd wordt met gruwelijke gebeurtenissen in Kroatië. De zoektocht naar de vader blijkt niet het enige probleem waarmee Bernie te maken krijgt. Het verhaal is humoristisch en bij tijden vreselijk spannend. De schrijver (1956) is er in geslaagd rustige periodes af te wisselen met heftige acties die de lezer overvallen. Dit boek is het achtste deel in de Bernie Gunther-serie en los van de andere delen te lezen. De historische achtergrond klopt, de hoofdpersonen zijn geloofwaardig. De plot heeft een verrassend einde. Kortom: een aanrader voor liefhebbers van de betere thrillers.