Vlaanderen

De coverfoto -- een lachende rimpelige Astrid Lindgren die een boom lijkt te omarmen -- en de titel geven de indruk dat je met een biografie van Astrid Lindgren te maken hebt, die toevallig door ene Rita Verschuur zou geschreven zijn. De coverfoto deed me trouwens meteen denken aan een biografie over Astrid Lindgren in het Zweeds van Margareta Strömstedt. Toch gaat dit boek ontegensprekelijk over Rita Verschuur én over de manier waarop een eerder toevallige ontmoeting met Astrid Lindgren in 1959 de rest van Rita's leven zou bepalen. Rita heeft er voor gekozen Astrid Lindgren centraal te plaatsen in wat verder een biografie van Rita Verschuur is geworden. Rita vertelt ons over haar werk als vertaalster en als schrijfster, haar rol als moeder en echtgenote, in zoverre dit verband houdt met brieven en telefoontjes van of ontmoetingen met Astrid Lindgren. Om die reden hoort er voor mij maar één foto op de cover van dit boek te staan, en dat is er een van Rita en Astrid samen, want dát is de kern van dit boek. Niet Astrid geeft zich hier bloot of wordt ontbloot door Rita Verschuur, het is Rita zelf die heel eerlijk en openhartig uit de hoek komt. Zo heb ik mij verbaasd over de onzekerheid en schroom die Rita Verschuur t.o.v. "de grote Astrid Lindgren" als jonge studente (toen ze Lindgren bedeesd vroeg of ze Rasmus på luffen/ mocht vertalen en hoe ze bepaalde vertaalprobleempjes kon aanpakken), maar ook nog vele tientallen jaren later. Rita Verschuur vertelt hoe ze meermaals door Astrids houding in onzekerheid gebracht en zelfs gekrenkt is geweest. We ontdekken tussen al die anekdotes en verhaaltjes over Astrid en haar kinderen Lars en Karin vooral toch ook, hoe Rita al die jaren met haar deels vriendschappelijke, deels beroepsmatige relatie met Lindgren geworsteld heeft. Rita blijkt heel lang op zoek geweest naar haar eigen identiteit, die ze als "vertaalster van" jarenlang niet kon ontplooien, zonder het aanvankelijk zelf te beseffen overigens. Zo vertelt ze dat ze bij een ontmoeting met Lindgren en een groep andere schrijfsters het gevoel had volledig fout gekleed te zijn, of dat ze er na afloop nog uren mee in haar hoofd zat dat Astrid haar het kortst van allemaal had omhelst bij het afscheid. Wanneer ze Astrid in 1974 opbiecht dat ze zich zo langzamerhand begint af te vragen wie ze nu eigenlijk zelf is, hoopt ze dat Astrid haar zal zeggen dat ze maar eens zelf moet gaan schrijven. Maar Astrid zegt haar slechts "Je zou mij trouw moeten blijven". Ook dat zinnetje spookt heel lang door Rita's hoofd, en als Jaap ter Haar haar in het najaar van 1974 zegt "Het begint tijd te worden dat je zelf maar eens gaat schrijven", het zinnetje dat Rita zo graag van Astrid had willen horen, "voelt ze de grond onder haar voeten golven"! Rita had vurig gehoopt dat Astrid zou zijn blijven schrijven, zodat zij haar had kunnen blijven vertalen, en geen nieuwe, eigen weg in hoefde te slaan...

Astrid Lindgren heeft ontegensprekelijk een bijzondere stempel gedrukt op het leven van Rita Verschuur én jaren later op dat van haar dochter Marit Törnqvist. Maar, zoals Rita in het boek opmerkt, er zijn wel tientallen, wel honderden of nog meer mensen die allemaal wel het gevoel hebben een speciale band met Astrid Lindgren te hebben gehad. Ikzelf behoor tot de (niet zo kleine) groep van mensen die als jonge tiener (midden jaren '70) absoluut betoverd werd door de films van De kinderen van de Zoutkreek en enkele jaren later door de avonturen van Emil i Lönneberga en sindsdien Astrid en haar Zweden nooit meer losgelaten heeft en al haar boeken als jongvolwassene verslond. Voor mij staat dit boek van Rita Verschuur vol leuke en interessante weetjes en vol herkenningspunten over de verhalen, de films, de plaatsen in Zweden die ik bezocht heb, zelfs de vertaalproblemen die ze aanhaalt zijn herkenbaar. Of iedereen evenveel aan deze "herinneringen" heeft, weet ik niet, of jonge twintigers van nu, die Astrids eerste glorietijd in Nederland en Vlaanderen niet meegemaakt hebben, op dit boek zaten te wachten kan ik ook niet zo goed inschatten. Maar ik koester ze wel, deze "herinneringen" van Rita Verschuur aan Astrid Lindgren, en ik genoot er evenzeer van Rita Verschuur zélf ook een beetje beter te hebben leren kennen. [Karin Van Camp] Verberg tekst

Rita Verschuur was de vertaalster Zweeds/Nederlands van de boeken van Astrid Lindgren. In dit boek beschrijft zij haar persoonlijke herinneringen aan Lindgren vanaf hun eerste ontmoeting in 1959 tot aan haar dood in 2002. Verschuur zet haar visie, waarnemingen, interpretatie, ervaringen en beleving centraal. Haar onzekerheid naar een voor haar gevoel mislukt kalkoenetentje bij Lindgren thuis, het afgewezen aanbod om haar zomerhuis te ‘lenen’, het stoeien in de vertalingen omdat het Zweeds zo on-Nederlands klinkt, het samentrekken van passages die langdradig lijken maar ook de vele momenten vol humor en pret waarin Lindgren zich ineens als een klein kind kon gedragen. De onopgeklopte emotie slaat over naar de lezer die kan lachen om de Michiel/Emil vertaalproblematiek en die zich goed voor kan stellen hoe onzeker Verschuur zich soms moet hebben gevoeld naast de ‘grote’ Lindgren. En een lezer die dicht slaat bij de beschrijving van Lindgrens laatste tocht door Stockholm. Door de openhartige en verhalende wijze van vertellen, waarin Verschuur zich soms kwetsbaar opstelt, weet zij de lezer deelgenoot te maken van haar kwetsbare wereld met Astrid Lindgren. Voor o.a. vakcollecties jeugdliteratuur. Deze heruitgave is voorzien van o.a. een nieuw omslag. Verberg tekst