Glenway Wescott (1901-1987). De naam zegt hier zo goed als niemand iets, ook al heeft hij drie bestsellers op zijn palmares en is werk van hem vertaald in het Nederlands. De Amerikaan is zo'n vergeten schrijver die op herontdekking wacht. Bij connaisseurs is de laatste jaren vooral zijn leven nog een bron van fascinatie: zijn driehoeksrelatie met Monroe Wheeler, directeur van het Moma in New York, en George Platt Lynes, fotograaf van ballet, mode en mannelijk naakt, spreekt tot de verbeelding, net als het feit dat hij een bevoorrechte getuige was van de artistieke scene in het interbellum in Europa en de VS. In zijn bijzondere boek Voorbij de grenzen gaat Rudi Meulemans op zoek naar dat 'verborgen schrijversleven'. Een van de aangename neveneffecten van het pionierswerk van de Vlaamse theatermaker is alvast dat je Wescotts romans en verhalen wil leren kennen (en Platt Lynes' foto's wil zien).

Je kunt dit boek met plezier aan de oppervlakte lezen. De beste reclame voor Voorbij de grenzen is simpelweg een opsomming van de personages die Wescotts leven rijk maken: Jean Cocteau, E.M. Forster, Isadora Duncan, Christopher Isherwood, Jean Genet, Marlene Dietrich, Henri Matisse, W. Somerset Maugham, W.H. Auden, Gore Vidal, om maar enkelen te noemen. Maar zij zijn, net als de ex-militair, de boerderijhulpjes en de beginnende kunstcriticus die de ménage à trois vervoegen, slechts figuranten in de ontrafeling van een fascinatie, een obsessie waaraan Meulemans zich graag overgeeft.

Intimiteit

Om dichter bij zijn onderwerp te komen trekt hij naar de Beine­cke Library aan Yale, bewaarplaats van de dagboeken en andere documenten die Wescott zorgvuldig zijn hele leven bijhield en bijschaafde. Meulemans dompelt zich - en de lezer met hem - meteen onder in de lectuur en kneedt die tot een fragmentarische biografie, meer de reconstructie van een levensgevoel dan een relaas van data, plaatsen en gebeurtenissen. Sensationeel wordt het nooit, expliciet wel - zo is Wescotts betrokkenheid bij Alfred Kinseys legendarische seksonderzoek weinig verhullend beschreven. Meulemans nestelt zich comfortabel tussen de fictie en de non-fictie en tussen de biografie en de autobiografie.

Naar het voorbeeld van Wescott geeft ook de auteur zich stilaan bloot, tot in de intimiteit van zijn relatie, tot in de meanders van zijn seksualiteit. Discreet en elegant spiegelt Meulemans zich zo nu en dan aan de Amerikaanse schrijver. Opgroeien in de Kempen, bijvoorbeeld, is als puberen in Kewaskum, Wisconsin - 'in dat dorp waar genieten een zonde was'. De jonge blonde god die hij in een homobar in Brussel ontmoet, de balletvoorstelling van Balanchine die hij in New York ziet, de Pléiade-editie van Prousts romancyclus die hij als verjaardagsgeschenk krijgt, de lectuur van De avonden: het draagt allemaal bij tot het plaatje.

Een grote troef is Meulemans' stijl. Hij schrijft meestal spaarzaam precies, geen woord te veel - over een slapeloze nacht, bijvoorbeeld: 'Ik denk meer dan nodig'.

Herinnering

Dit is veel meer dan een boek vol erotische en intellectuele spanning. Voorbij de grenzen gaat over de herinnering, over de reconstructie ervan en hoe we ons daarin wentelen, maar ook het wantrouwen dat ze moet oproepen. Dit is een boek over de opwinding van het archiefwerk, over zelfgekozen eenzaamheid, over de geschiedenis van de homo-emancipatie. Maar ook over kleine dingen als het fetisjisme van schriftjes, het gebruik van hoofdletters, zelfs de restauratie van het Lam Gods.

Het moeilijk definieerbare werk is bovendien sterk visueel, zelfs voyeuristisch. Natuurlijk spelen de prachtige foto's van Platt Lynes een rol, net als de lichamen van de modellen - of de schilderijen die bevriende kunstenaars van het trio maakten. Toch ontbreken in dit iets te armtierig uitgegeven boek de illustraties. Is dat erg? Meulemans slaagt erin de beelden perfect suggestief te beschrijven.

Voorbij de grenzen heeft nog andere kleine gebreken. Zo wordt Rockefeller genoemd als president van de VS, en sluipt er een tikfout in Matisses geboorteplaats Le ­Cateau-Cambrésis. En soms klinken de dialogen wat gekunsteld - dat hij alles in scène zet, weet Meulemans als geen ander. Objectiviteit is zijn doel niet.

Voorbij de grenzen leest als een ode aan de ondoorgrondelijkheid van menselijke relaties. Het boek dringt diep door in het leven van Glenway Wescott, maar het blijft uiteindelijk een omcirkelende beweging. 'Alles draaide om de zoektocht.' De Amerikaanse schrijver komt dan wel dichterbij, net als Rudi Meulemans, maar de lezer legt er vanzelf de filter van zijn eigen gevoelens bovenop. Voor mij was die filter een aangenaam vlies van herkenbaarheid, voor anderen is de kloof misschien te groot. Voor hen zijn mijn vijf sterren een schromelijke overdrijving.

Hollands Diep, 316 blz., 19,99 € (e-boek 9,99 €).De vertalingen van Wescott zijn uitgegeven door Wereldbibliotheek.

Verberg tekst

De Amerikaan Glenway Wescott (1901-1987) publiceerde na enkele succesvolle romans vrijwel niets meer. Bijna zijn leven lang was Monroe Wheeler (1899-1988) zijn levenspartner, maar daarnaast had hij contacten met veel andere mannen uit met name de artistieke wereld, zoals fotograaf George Platt Lynes, schrijver W. Somerset Maugham en bioloog/seksuoloog Alfred Kinsey. Hij woonde eerst in New York, later in New Jersey (de huizen 'Stone-blossom' en 'Haymeadows') en een aantal jaren in onder andere Zuid-Frankrijk. Na zijn dood schonk broer Lloyd het archief van Wescott (489 dozen!) aan de Beinecke Library van de Yale University in New Haven. In dat archief ging de erudiete Vlaming Rudi Meulemans op zoek naar Wescotts 'verborgen leven' en ontdekte hij raakvlakken tussen hem en zichzelf (jeugd, seksuele geaardheid, karakter, interesses en dergelijke). Dit boek is het resultaat van die 'pelgrimage', een mozaïekachtige mix van (auto)biografie en roman, waarin kunst en homo-erotiek centraal staan. Het is geen gemakkelijk boek qua stijl en inhoud, maar interessant en boeiend is het zeker. Biografisch werk dat leest als een roman. Met lijst van personages en bibliografie. Verberg tekst