Als midden in de nacht de storm langs het huis raast, moeten Liesje, Swaan, hun broertje Bert en hun vader en moeder snel naar zolder. Ze zijn niet veilig voor het water, dat het huis binnenstroomt, zelfs via de brievenbus. Het wordt steeds enger omdat het water maar blijft stijgen. Als een reddingsboot voorbij vaart, gooit vader zijn twee dochters er vanuit de dakgoot in. De meisjes belanden in een opvangcentrum en moeten afwachten of ze hun ouders nog terug zullen zien. Dit prachtige verhaal vertelt hoe kinderen de watersnoodramp van 1953 in Zeeland hebben beleefd. Achterin het boek staat informatie over diezelfde ramp. Op de omslagillustratie zie je de reddingsboot bij het huis van Liesje en haar familie. Prachtig en dreigend. Dit mooi vertelde verhaal brengt voor jongere kinderen deze nationale ramp veel dichterbij. Emoties als angst, moed en geluk komen uitgebreid aan bod. Aan het eind wordt informatie gegeven over de watersnoodsramp. Het nawoord bevat enkele foto's in zwart-wit uit het familiealbum van Lia Gijzel-Soeting (Liesje), vriendin van de auteur, op wiens ervaring het verhaal gebaseerd is. Sluit aan bij het venster de watersnood van de geschiedeniscanon. Mooie aanvulling op de geschiedenisles voor kinderen vanaf ca. 9 jaar. Won de Thea Beckmanprijs 2016. Verberg tekst

Het jongste boek van Selma Noort is duidelijk bedoeld om de herinnering aan een bijzondere gebeurtenis levend te houden op papier. Dat blijkt meteen uit de opdracht: ‘Voor allen die leven met herinneringen aan de watersnoodramp van 1953; en voor Lia Soeting (Liesje), nog altijd trots rechtop.’ Het is niet het eerste kinderboek dat aan de beruchte watersnood in Zeeland gewijd is, denk aan ‘Oosterschelde: Windkracht 10’, de klassieker van Jan Terlouw.

Het verhaal wordt verteld vanuit het standpunt van Liesje, die met haar zus en haar ouders de ramp meemaakt. Het begin van het verhaal sleurt de lezer meteen mee: ‘Mijn vader gooide mij van het dak. Ik kon het niet begrijpen. Wie gooit zijn kind nou weg? Mijn vader. Papa.’ Liesje staat met haar zusje en vader in de dakgoot, terwijl hun hele huis schudt en trilt. Overal kolkt ‘gulzig zwart zeewater’. Selma Noort heeft weinig woorden nodig om heel precies en tegelijk suggestief een sfeer op te roepen. In het tweede hoofdstuk wordt het tempo vertraagd en de tijd teruggedraaid. Liesje vertelt er over haar familie. Ook hier typeert Noort de personages raak: ‘Mama was oma’s dochter, maar ze was modern. Ze liet haar haren krullen bij de kapper. Ze droeg vrolijke jurken en vestjes en ze was gek op lippenstift. Ze stempelde er rode kussen mee op papa’s wangen. Dan grinnikte papa maar een beetje.’ Wanneer de klokken midden in de nacht oorverdovend luiden, begint het echt. Mama maakt Liesje en haar zus wakker. ‘Ik vond het spannend. Midden in de nacht opstaan omdat de zee zou komen! Wat lief van mama dat ze ons riep zodat wij zoiets bijzonders ook konden zien.’ Maar al snel komt het water door de brievenbus en moet het gezin vluchten naar de zolder. Noort beschrijft levensecht de angst van de kinderen en schildert tegelijk in woorden een beeld van de tijd, met kolenkitten, klokken die ‘tinkelen’ en olielampen. Een tijd ook waarin moeders en dochters samen bidden en mensen zich afvragen of de ramp niet een straf van God is.

Het boek eindigt met een sprekend beeld van de verhoudingen in het gezin, dat tegelijk een boodschap van weerbaarheid inhoudt. Daarna volgen nog enkele bladzijden met informatie over de watersnood (vreemd genoeg zonder verwijzingen naar de klimaatverandering en het stijgen van de zeespiegel nu), een nawoord en enkele foto’s.

‘De zee kwam door de brievenbus’ won in 2016 de Thea Beckmanprijs en kreeg een eervolle vermelding in de ‘Vlag en wimpel’-lijst van de Griffeljury (die de Zilveren Griffel uitreikt). 

Verberg tekst

Liesje woont samen met haar ouders, broertje en zusje in Zeeland. Op een nacht, in 1953, wordt ze door haar mama wakker gemaakt. Buiten woedt een vreselijke storm. De kinderen moeten zoveel mogelijk van hun bezittingen naar de bovenverdieping dragen. De ouders zijn in paniek en de kinderen begrijpen niet goed wat er aan de hand is. Tot ze zien wat er buiten gebeurt: door de storm komt de zee razendsnel dichterbij. Het water stijgt en dringt hun huis binnen. Het gezin moet noodgedwongen vluchten naar de zolder, maar ook daar zijn ze niet veilig. Het water stroomt ondertussen al door de brievenbus en blijft maar stijgen. Ze eindigen met zijn allen op de nok van het dak. Hulpeloos en ontredderd. Ze horen angstige koeien loeien, zien dode dieren voorbijdrijven. Eerst zijn ze nog optimistisch: er zal wel snel hulp komen, maar die komt er pas na vele lange uren in de kou en de regen. Ook dan stopt het niet. Liesje en haar zus worden in een bootje meegenomen. Hun ouders blijven achter. De angst van de kinderen is groot en vooral goed beschreven. Er zijn zoveel vragen voor een klein kind, waarvoor deze situatie veel te ingrijpend is. Het verhaal eindigt op het moment dat de kinderen veilig afgezet worden bij hun grootouders.

In het nawoord kan je lezen dat het gezin de watersnood overleeft en dat ze nadien herenigd worden.

Selma Noort baseerde ‘De zee kwam door de brievenbus’ op de verhalen van een vriendin, die als achtjarig meisje deze ramp meemaakte. De auteur is er zeer goed in geslaagd om de emoties van Liesje te beschrijven in een eenvoudige taal.

Of de doelgroep van jonge lezers zich aangesproken voelt tot dit thema is wel de vraag, zeker in België waar men niet zo vertrouwd is met dit soort rampen. Qua taal is het niet altijd afgestemd op Vlaamse lezers. Woorden als ‘dominee’, ‘klederdracht’, ‘oorijzers’ zijn hier niet echt in gebruik.

Het boek sluit af met foto’s van het gezin van Liesje als klein meisje. Al bij al een mooi en aangrijpend verhaal!

Verberg tekst