Alina en haar elfjarige zoon Lucian kunnen het niet langer bolwerken thuis. Sinds Roemenië lid werd van de EU is de koopkrachtigste helft van de bevolking naar het westen getrokken, de anderen achterlatend in bittere armoede. Alina werd werkloos, ging bij haar ouders wonen en ziet uiteindelijk maar één uitweg: Sicilië, waar naar verluidt werk te over is in de tomatenkassen. En dus vertrekken ze, voor een busreis van twee dagen die hen bij de norse boer Giuseppe brengt, waar ze in een vervallen schuurtje mogen wonen. Terwijl Alina in de serres werkt en getuige is van heel wat quasi-feodale misstanden, gaat Lucian naar school en raakt hij bevriend met Paolo, de zoon van Giuseppe’s collega Salvatore, en Anwar, wiens Tunesische vader aan de slag is bij diezelfde Salvatore. Naarmate de seizoenen verstrijken gaat het steeds slechter met Alina die haar in Roemenië achtergebleven ouders amper kan steunen met haar hongerloon, terwijl Lucian steeds beter zijn draai vindt tussen zijn vrienden. Tot de escalatie volgt en zowat alles uit elkaar spat.

Twee jaar geleden kwam Sien Volders de Vlaamse literatuur binnen langs de grote poort. Haar debuut Noord was een indrukwekkende roman die speelde in de Canadese Yukon, en waarin de lezer heen en weer geslingerd werd tussen de kracht van de menselijke passies en de grandioos beschreven pracht van de natuur. Het was een boek met Wuthering Heights-achtige allures. Voor Oogst trok Volders naar het zuiden. De liefde maakte plaats voor de uitbuiting en de wilde natuur werd gereduceerd tot verdord gras en eindeloos lange rijen aan een steundraad groeiende tomatenplanten. Schriele mensen in een schrale omgeving dus, en dat tekent Volders’ roman. Wanneer ze Lucian in een bosje een nest jonge vossen laat ontdekken, bereikt ze het niveau van Noord, maar meestal blijft ze daar onder. Alle bussen sissen en zuchten, mannen dragen morsige hemden en hun broekspijpen glanzen van de vetvlekken. Oogst mist reliëf en nuance, en dat laatste vooral wat Volders’ engagement betreft. Zowat iedere Siciliaanse man ziet in een Roemeense vrouw een hoer en tegenover die verdorvenheid van de Siciliaan staat de oneindige goedheid van de Roemeen.

***

Hollands Diep, 221 blz., € 22,99.

Verberg tekst

Als het geld op is en ze niet langer voor haar oude zieke ouders kan zorgen, neemt de Roemeense Alina het drastische besluit om met haar elfjarige zoon naar Sicilië te trekken. Daar gaat ze onder erbarmelijke omstandigheden voor een tomatenkweker werken. Ze is niet de enige die hier haar fortuin komt zoeken en al snel is duidelijk dat er een wereld van rangorde, uitbuiting en wanhoop schuilgaat onder de hete zon, de stofwolken van de sirocco en de ijzige winter. Iedere keer opnieuw verlegt ze haar grenzen van hoop, fatsoen en menselijkheid. Ondertussen zoekt haar zoon zijn weg in nieuwe vriendschappen en jeugdig avontuur binnen een harde volwassen wereld. Beeldend geschreven vol kleur, smaak, gevoel en vooral geluid. Het is de muziek die Alina op de been houdt, de teksten en klanken uit haar geboorteland en Italië die haar houvast geven. Sterk verhaal over leven en overleven in een Europa ver weg, maar dichtbij wat betreft actualiteit en thematiek. De Vlaamse auteur (1983) geeft met dit boek een sterk vervolg aan haar goed ontvangen debuut ‘Noord’*, dat diverse nominaties voor literaire prijzen kreeg. Verberg tekst

Mooi omslag! Laten we daar eens mee beginnen: een elektriciteitsmast, het silhouet van een vrouw en een kind, het land, de zee, of de einder... Allemaal elementen die zijn terug te vinden in Oogst, de tweede roman van Sien Volders; van de pyloon, die in de plot een rol gaat spelen, tot aan die hoopvolle horizon en de tomaatrode hemel die weinig heel zal laten van die hoop. Net als in haar goed ontvangen debuutroman Noord zoekt Volders het decor van haar verhaal ver buiten de (Vlaamse) deur. Het ijzige Canada uit haar debuut verruilde ze voor Sicilië, waar de Roemeense Alina gaat werken in de snikhete kassen van de tomatenindustrie.

Zij en haar tienjarige zoontje reizen per bus van het oosten van Europa tot aan het zuidelijkste puntje. Meteen al bij aankomst is Alina een illusie armer: geen wit gekalkt arbeidershuisje voor haar en Lucian, zelfs geen kamer, en ook niet ieder een eigen matras, maar een krakkemikkig schuurtje op een van afval vergeven erf. Dat wil zeggen: de helft ervan, de andere helft van het hok wordt bewoond door haar neef en zijn vrouw die ook in de kassen werken. Deze Dumitriu heeft Alina naar Sicilië gelokt, zonder te vertellen welke ellende haar te wachten staat. Niet alleen omdat hij, zoals vrijwel iedere arbeidsmigrant, het nieuwe leven rooskleuriger voorstelt dan het is, maar ook uit eigenbelang.

Vooralsnog verwijt Alina het zichzelf: "Elk beeld, elke betekenis had ze zelf verzonnen (...) en zij had het overgebrieft naar haar jongen. De zaden geplant, de droombeelden laten woekeren. Er was het werk en de plek, de belofte van het geld." Haar droom maakt plaats voor een werkelijkheid waarin een vrouw zich al gelukkig mag prijzen als ze niet verkracht wordt door haar baas.

Maar Alina is er de vrouw niet naar om bij de pakken neer te zitten. De droom zelf mag aan duigen liggen, haar vermogen licht te zoeken in de duisternis én te vinden houdt haar op de been. 'Een erf hou je proper, een bloementuin is essentieel, een huis hou je netjes en je nagels altijd schoon', leerde ze van haar moeder, en dus gaat ze ín en om het schuurtje aan de slag. Ze graaft zelfs een bloemenborder die ze vult met plantjes uit het wild en een op de markt gekochte roos. Een prachtig beeld, vooral ook omdat ze eerder heeft uitgelegd hoe in Roemenië met het openen van de grenzen de arbeidskrachten wegspoelden en 'per kerende stroom' de supermarktketens kwamen. Met als gevolg dat de moestuinen in het dorp verwaarloosd raakten, op die van Alina's moeder na. De ontwrichting van een samenleving en het verzet daartegen aan de hand van een simpel beeld: de bloeiende groentetuin van Alina's moeder en het zaadje dat ze daarmee zaaide in haar dochters hoofd.

moreel besef

Zoon Lucian sluit vriendschap met twee jongens: de een is zoon van Tunesische arbeidsmigranten, de ander zoon van een tomatenkweker die wél getuigt van enig moreel besef. Hij bleef trouw aan zijn Tunesische arbeidskrachten. Het waren de Tunesiërs die ooit het werk overnamen van de Sicilianen. Op hun beurt werden zij vervangen door Roemeense mannen, en nu zijn het Roemeense vrouwen en de 'Afrikanen uit de bootjes' die zich laten uitbuiten in de kassen. In deze wereld is altijd wel iemand te vinden die het voor (nog) minder doet en met een nog armzaliger kot genoegen neemt.

De roos gaat bloeien en ook voor het afval vindt Alina een oplossing. Maar of zij ook bestand is tegen het drama dat zich sluimerend aan het voltrekken is, moet u zelf maar ontdekken. En wellicht dat u, net als ik, na lezing van deze onsentimentele, strak gecomponeerde roman, nog eens drie keer nadenkt voor u zo'n spotgoedkoop blikje gepelde tomaten in uw supermarktkarretje mikt.

Hollands Diep; 244 blz. € 22,99.

Verberg tekst