De Italiaanse schrijfster en filosofe Silvia Avallone (30) is boos. Ziedend zelfs. Omdat de verpletterende schoonheid van haar land verwoest is. Omdat de jonge generatie zich verraden voelt door de grote stad, verraden door een tijdperk. 'Ik vertel over een beweging die verborgen blijft.'
Silvia Avallone is een heftige dame, zelfs per e-mail. Vlug en vurig reageert ze op de vragen die ik doorstuur. Ze schrijft me vanuit een dakkamertje in Bologna, de stad waar ze elf jaar geleden filosofie en literatuur kwam studeren.
"Dit is de plaats die ik heb gekozen voor mijn toekomst, en het is hier dat ik mijn beide romans heb geschreven. Toen ik op mijn negentiende in Bologna aankwam, had ik een hoofd vol dromen. Dit jaar ben ik de dertig gepasseerd, maar het verbaast me dat ik me nog hetzelfde voel als toen ik mijn koffer hier in september 2003 neerzette. Elke roman betekent voor mij een nieuw begin, vanaf nul. Onblusbaar, woedend, vol verlangen."
Avallone was 26 toen ze debuteerde met Staal, een rauwe en gevoelige roman over twee tienermeisjes die hun schoonheid uitbuiten om aan de lotsbestemming van hun vroeg oude, verbitterde moeders te ontsnappen. Uit het verhaal van haar jonge protagonisten Francesca en Anna liet ze het portret oprijzen van een gedesillusioneerde arbeidersklasse, die soelaas vindt in geweld, drugs en drank.
De roman veroorzaakte nogal wat ophef. Avallone's genadeloze blik en spitse pen vielen in de smaak bij de kritiek en bij veel lezers, maar de schrijfster kreeg ook kwade reacties te verduren. In Piombino scholden boze bewoners haar uit omdat ze het niet pikten dat ze in Staal als hoeren en drugsverslaafden werden afgeschilderd.
Drank en sigaretten
Staal speelt zich af rond de lelijke kuststad Piombino en haar enorme staalfabriek. Avallone bracht er als kind de schoolvakanties door bij haar vader. In haar tweede roman, Marina Bellezza, richt ze de schijnwerpers op de stad Biella in de Cervo-vallei, waar ze bij haar moeder woonde en school liep.
"De plekken waar je opgroeit, voeden je en belemmeren je tegelijkertijd", aldus Avallone. "Hun specifieke grenzen - de zee in Staal, de bergen in Marina Bellezza - spreken tot de verbeelding. Je vraagt je af wat er achter die grenzen ligt. Piombino en Biella symboliseren in mijn ogen enerzijds het verlangen om te ontsnappen, maar anderzijds staan ze voor woeste, onwrikbare wortels. Terwijl Piombino een metafoor is voor om het even welke industriële provincie in crisis, is Biella een metafoor voor de Far West, voor de poging om opnieuw te beginnen als alle fabrieken zijn gesloten en er alleen verlatenheid overblijft."
Avallone situeerde Staal in 2001. In Marina Bellezza springt ze naar 2012. Na bijna twintig jaar Berlusconi likt Italië zijn wonden. In de Cer-vo-vallei in Piemonte is de miserie compleet. De dorpen en stadjes zijn nagenoeg leeggelopen en de jongeren die niet zijn weggetrokken, hangen voor de tv, doden de tijd met kleine misdrijven en smoren hun ellende in drank en sigaretten.
De 27-jarige Andrea Caucino is een van de weinigen die rebelleren tegen zo'n leven. Hij heeft een baan als bibliothecaris, maar droomt ervan veehoeder te worden op de oude boerderij van zijn grootvader in de bergen. Zijn vroegere liefje Marina Bellezza, een bloedmooie blondine van 22 met een gouden stem, jaagt ook een toekomstdroom na: zij wil zangeres worden, de primetime halen op Rai Uno en naar Milaan of Rome verhuizen. Wanneer de twee elkaar na drie jaar onverwachts terugzien, spat de vonk weer over. Maar zijn hun dromen met elkaar te verzoenen?
"Marina en Andrea verbeelden twee tegengestelde, extreme wegen die iemand vandaag kan opgaan in een land waar 44,2 procent van de jeugd werkloos is", zegt Avallone.
"We staan aan het einde van een tijdperk. Marina en Andrea zijn op zoek naar een nieuw begin. Ze moeten het doen zonder kant-en-klare oplossingen of vooraf uitgestippelde paden. Andrea interpreteert de toekomst als een terugkeer, Marina als een vertrek.
"Via mijn personages wilde ik een reactie tonen op de woestijn waarin we hier leven, een reactie van woede en volharding, van wil en vastberadenheid. Voor de mensen van mijn generatie zijn er in Italië geen 'normale' wegen of 'normale' beroepen. We zijn opgegroeid met het geloof dat de toekomst binnen bereik zou liggen, maar we hebben het deksel op de neus gekregen.
"Ooit antwoordden we met grote spontaniteit op de vraag 'Wat wil je worden?': leraar, advocaat, brandweerman, ingenieur... Maar niemand van ons is in staat dat waar te maken. We hebben allemaal alternatieve, vaak krankzinnige wegen moeten nemen. Sommigen hebben Italië verlaten, anderen zijn gebleven en moesten zichzelf opnieuw uitvinden."
Maagdelijke gebieden
Andrea's oudere broer Ermanno hoort thuis in de eerste categorie. Hij verhuisde naar de Verenigde Staten, werkt bij de NASA, heeft een gezin en woont in Arizona, een bestemming waar Andrea als kind van droomde. In zijn ogen symboliseert Ermanno het succes. Maar dan zoekt hij zijn broer op en stelt hij vast dat diens leven een stuk minder fabelachtig is dan hij het zich had voorgesteld.
"Het paradijs ligt waar je besluit dat het ligt", zegt Avallone. "Voor de jonge Italianen is Italië verlaten vandaag een voor de hand liggende keuze. Ik wilde met mijn personage Andrea in opstand komen tegen het dictaat dat de toekomst altijd elders moet zijn. Italië verlaten is cruciaal om te ontdekken hoe groot de wereld is, maar volgens mij is het net zo belangrijk om te kunnen terugkeren.
"De verpletterende schoonheid van mijn land is verwoest. Dat maakt me ziedend. Het is die woede die me drijft tot schrijven. Onze provincies zijn ontvolkt, verlaten en toch vol schoonheid. Je kunt ze zien als plaatsen om uit weg te vluchten óf als plekken om te herstellen, in de steek gelaten, maagdelijke gebieden."
De Cervo-vallei - een regio die geen toeristen trekt en niet in het nieuws komt - is in haar ogen het voorbeeld bij uitstek. Het is het Italië van de stilte, zegt Avallone, en in deze stilte ligt een kans.
"Ik vertel over een beweging die verborgen blijft: de terugkeer van jongeren naar het platteland omdat ze zich verraden voelen door de grote stad, verraden door een tijdperk. Hun pioniersmentaliteit en moed hebben indruk op me gemaakt.
"De handen in de aarde steken en vuil maken zoals Andrea, betekent hard werken. Het vraagt toewijding en verantwoordelijkheid, waaraan het de mensen die niet aan onze toekomst hebben gedacht duidelijk ontbrak."
Terwijl Andrea naar het platteland terugkeert om als een pionier een stukje van het verlaten, vervuilde, geplunderde en verarmde Italië terug te winnen, probeert Marina de media, de televisie en het internet te veroveren. "Het pad van de zichtbaarheid bewandelen is een beroep geworden", zegt Avallone. "In de totale desillusie die heerst, kun je vandaag op jouw beurt een illusie worden."
Voor het personage van Marina liet ze zich inspireren door de verhalen en de weg naar de roem van veel Amerikaanse zangers.
"Marina blijft natuurlijk op-en-top Italiaans. Omdat haar familie tekortschoot, is ze opgevoed door de Italiaanse televisie, die reusachtige machine van dromen en illusies. Maar haar ware aard ligt volgens mij in haar opstandigheid. Ik wilde een vrouwelijk personage dat tiranniek, moedig en kwetsbaar is, een wezen dat de tegenstellingen van mijn tijd en mijn land in zich vervat houdt. Ik wilde, kortom, mijn kleine, provinciale, gedurfde madame Bovary.
"Ze groeide op in het tijdperk van de talentenjacht en van de droom dat de televisie je kan wegrukken uit je dorp en je 'echt' kan laten bestaan - dat wil zeggen: voor duizenden kijkers. Ik wilde een heldin scheppen die vermomd is als het oude Italië, het Italië van het klatergoud en de illusies, maar die het nieuwe Italië in zich draagt - het talentvolle Italië dat de moed heeft om tegen alles in te gaan."
Marina en Andrea kunnen niet los van elkaar, hoe verschillend ze ook zijn. De beeldschone, grillige blondine kwetst de goedige Andrea keer op keer, maar toch laat hij zich telkens weer verleiden. Dat Marina zijn afgrond zou zijn, spreekt Avallone tegen. "Marina is zijn kans om zich te meten met een schitterend, fel en vrij wezen. Haar ware schoonheid komt niet tot uiting in het harde licht van de spots, maar in de mysterieuze duisternis van de streek waar ze werd geboren. Ontoegankelijke, vijandige, dichtbeboste plekken, bewoond door herten. Het is op deze schoonheid dat Andrea verliefd wordt."
Eerbetoon
Na Staal werd Avallone als een geëngageerde auteur omschreven. Marina Bellezza, ook een sociale roman (én het verhaal van een onmogelijke, alles verterende liefde én een coming-of-ageroman), zal dat etiket bevestigen. Wat vindt ze daar zelf van? Wil ze met haar romans een bewustwording afdwingen?
"Als ik schrijf, ben ik overgeleverd aan mijn personages. Het is mijn taak hen tot leven te wekken en te achtervolgen in hun vrijheid en mysterie. Wat me tot schrijven drijft, zijn woede en de wil om iets aan het licht te brengen dat verborgen blijft, de wil om tegen de stroom in te gaan. De werkelijkheid interesseert me, maar niet om er een naam op te plakken. Ik wil vragen oproepen, de kleine verhalen vertellen die in de lokale pers verloren gaan en iets redden wat volgens mij een eerste kiem van een nieuwe beweging bevat."
Zelf weer naar de Cervo-vallei verhuizen ziet de schrijfster op dit moment niet zitten. "Ik zou Bologna alleen kunnen inruilen voor een stad waar ik nog niet heb gewoond. Maar niemand kan me afnemen wat ik voel als ik de tolweg bij Carisio verlaat en de hoofdweg oprijd, die bijna te pletter slaat tegen de bergen waartussen ik ben opgegroeid. De vallei heeft mijn perspectief bepaald: het was een van de eerste dingen die ik zag. Staal en Marina Bellezza zijn een eerbetoon aan de plekken die me hebben gevormd. Overal waar ik ga, neem ik Biella en Piombino met me mee."
Op 23 oktober om 20 uur is Silvia Avallone samen met Niccolò Ammaniti en Paolo Giordano te gast in Bozar. Italië-kenner Ine Roox leidt het gesprek.
Silvia Avallone, Marina Bellezza, De Bezige Bij, 512 p., 19,90 euro. Vertaling: Manon Smits.
Silvia Avallone
1984 Wordt op 11 april geboren in Biella, Piemonte.
2003 Begint in Bologna aan filosofie- en letterenstudies.
2007 Publiceert een poëzie-bundel.
2010 Maakt haar fictie-debuut. Staal wordt in Italië bekroond met drie prijzen, haalt de shortlist van de Premio Strega en verschijnt in 23 talen.
2012 De verfilming van Staal, geregisseerd door Stefano Modino, wordt gepresenteerd op het festival van Venetië.
2013 Avallone's tweede roman, Marina Bellezza, verschijnt in Italië.
Ouderen voor ouderen
Italiaanse jongeren zijn het slachtoffer van de 'gerontocrazia' van voormalig premier Berlusconi. Zijn bestuur van ouderen organiseerde de politiek en economie rond de zorg voor generatiegenoten en besteedde minder aandacht aan cruciale zaken voor wie aan het begin van zijn loopbaan staat, zoals huisvesting, tewerkstelling en kinderopvang.
Het Italië van Berlusconi heeft de volgende generaties op die manier 'verraden'. Tussen augustus 2010 en augustus 2014 steeg het aantal werklozen bij 15- tot 24-jarigen van 27,2 naar 44,2 procent - een recordhoogte sinds het begin van de statistieken in 1977. Dat maakt Italië na Spanje en Griekenland tot het EU-land met de hoogste jeugdwerkloosheid.
Veel Italiaanse hooggeschoolden zoeken dan ook heil in een carrière in het buitenland. Duitsland, Groot-Brittannië en Zwitserland zijn populaire bestemmingen, maar er grijpt ook een emigratie plaats naar de VS en Zuid-Amerika.
ANNICK VANDORPE ■
Verberg tekst
