'Nog eentje?' 'We moeten eigenlijk naar bed.'

'Nog eentje en dan naar bed?'

'Nog eentje dan.'

Een jaar of drie nadat iedereen in onze omgeving plotseling wollen kabeltruien ging dragen, zagen wij eindelijk de Deense thrillerserie The Killing (Forbrydelsen voor de kenners). In twintig afleveringen van een uur werd de moord op een schoolmeisje tot in het kleinste detail uitgeplozen door de onweerstaanbaar norse Sarah Lund. Een whodunit van twintig uur, dat is vergelijkbaar met een Miss Marple-detective van een pagina of duizend.

Er volgden nog twee seizoenen, die we erdoor joegen alsof het een eerste kropje moestuinsla was en wij een peloton uitgehongerde kevers. Die opvolgers beschreven nog steeds cirkels rond de eeuwenoude 'wie schoot er'-kwestie (waarbij Lund om de haverklap met een lege telefoon en een haperende zaklamp duistere gangenstelsels en verlaten loodsen binnenholde, nimmer bij daglicht en zelden met hulp). Maar ze waren korter, heviger ook, en de plots waren ingewikkelder en omvatten uiteenlopende actuele thema's.

Een nieuwe Sarah Lund

Na drie seizoenen stopte The Killing en het brein achter de reeks, scenarist Søren Sveistrup, begon aan Oktober, een thriller die, na jaren geploeter, afgelopen oktober in vertaling is uitgekomen.

Het verhaal van Oktober: in korte tijd worden verschillende vrouwen vermoord gevonden. Bij de mismaakte lichamen worden kastanjepoppetjes gevonden met daarop de vingerafdrukken van Kristine Hartung, de dochter van de minister van Sociale Zaken. Voor de moord op Kristine is inmiddels iemand veroordeeld, maar haar lichaam is nooit gevonden.

Oktober - waarom is er eigenlijk gekozen voor die titel en is niet gewoon de originele titel, Kastanjeman, vertaald? - is een goede thriller. Vakwerk. Zoals het de schrijver van een wereldwijd bekroonde bingewatch-thrillerserie betaamt, jaagt Sveistrup je voort, van kort hoofdstuk naar nog korter hoofdstuk, vol dialogen en actie en zonder al te veel contemplatie en voortdurend wisselend van perspectief - alles om de aandacht van de lezer maar niet te verliezen. Die perspectiefsprongen hebben nog een bijkomend voordeel: zo kan de schrijver aan het slot zijn camera nog even richten op de inmiddels ontmaskerde dader, die - zoals het de ware psychopaat betaamt - kort voor zijn laatste moord nog gedetailleerd het hoe en waarom van zijn moordlust uit de doeken doet.

Ook Sveistrups casting voldoet aan alle eisen van het genre: het speurdersduo bestaat uit de ervaren, ietwat onaangepaste Sarah Lu... eh Naia Thulin en haar kompaan Hess. En zoals het hoort verdampt de ergernis tussen de twee naarmate het onderzoek vordert, en worden zij op de huid gezeten door een ijdele chef. Ook dat is een basisregel in de betere politiethriller: leidinggevenden zijn irritante opportunisten. Journalisten ook, trouwens.

Afdwalen

Het probleem met goede thrillers is dat ze zo spannend zijn dat ook de professionele lezer gedwongen is steeds sneller die pagina's om te slaan, in galop richting de ontknoping, als een wijnschrijver die de fles ineens aan zijn mond zet omdat hij wil weten of wat onderin zit misschien nóg lekkerder smaakt.

Daardoor zou je bijna over het hoofd kunnen zien dat Oktober soms wel erg generiek is, dat Sveistrup zijn debuut wel erg binnen de bestaande kaders heeft proberen te proppen. Dat zijn pogingen om zijn personages psychologisch interessant te maken misschien wat magertjes zijn, en vooral: dat hij zijn modieuze planken wel van heel dik hout zaagt.

Steeds vaker tijdens het koortsachtige lezen dwaalden mijn gedachten af naar de laatste twee seizoenen van The Killing (maar ook naar The Bridge, of het tweede seizoen van The Missing). Een beetje mysterie omvat in die serie minstens een dode of vier, vijf - één moord is geen moord! -, liefst voorzien van een gruwelijk merkteken van de dader. Ook in Oktober wordt de beerput van de mensheid volledig opengetrokken: je kunt het zo ziek niet bedenken of het zit erin.

Maakt dat Oktober tot een mindere thriller? Zeker niet. Ook binnen trends heb je uitschieters naar boven. En toch... Van de schrijver die de wereld twintig uur lang aan de buis kon kluisteren met het puzzeltje rond één huis-tuin-en-keukenlustmoord, hoop je stiekem een beetje op een nieuwe standaard. Die wordt niet gezet.

Verslavend blijft het wel. Nog eentje dan.

A.W. Bruna, 544 p., 18,99 euro. Vertaald door Corry van Bree.

Verberg tekst

 

 

Minister van Sociale Zaken Rosa Hartung is een jaar thuis geweest na de verdwijning van haar twaalfjarige dochter. Een serieverkrachter heeft bekend dat hij het kind heeft vermoord, een lichaam is nooit gevonden. Rosa stort zich opnieuw op haar werk. Tot een verminkt lijk van een vrouw wordt teruggevonden wier hand werd afgehakt toen ze nog in leven moet zijn geweest. Boven het ontzielde lichaam hangt een kastanjepoppetje met daarop een vingerafdruk van Rosa’s dochter. Leeft ze dan toch nog? Moordrechercheur Naia Thulin en haar Europol-collega Mark Hess voeren hun eigenzinnige onderzoek terwijl er steeds meer jonge vrouwen worden afgeslacht.

Søren Sveistrup, de bedenker van The Killing, debuteert met Oktober als thrillerauteur. Zijn scenaristenachtergrond schemert duidelijk door: korte hoofdstukken, personages die allemaal een geheim hebben, veel plotwendingen en cliffhangers. Maar waarom iedereen doet wat hij/zij doet, blijft vaag. Met beelden kun je emoties en diepgang oproepen, hier ontbreekt vaak de genuanceerde psychologie of moet er net te veel worden uitgelegd. Dat iedereen die in dit boek voor briljant moet doorgaan veel te jong is voor zijn of haar topfunctie, doet een mens bovendien vermoeden dat het met film- of tv-plannen in het achterhoofd geschreven is. Lekker leesvoer, maar de thrillersensatie van het jaar is het niet.

***

Bruna / Angèle (oorspronkelijke titel: Kastanjemanden), 544 blz., € 19,99.

Verberg tekst

Op de dag dat de Deense minister van Sociale Zaken Rosa Hartung terugkeert op het ministerie na een verlof van een jaar omdat haar dochter verdween, de moord werd opgeëist maar het lichaam nooit gevonden, wordt in een buitenwijk van Kopenhagen een jonge vrouw in haar eigen huis wreed vermoord, zo is onder andere haar rechterhand afgesneden. De ambitieuze rechercheur Naia Thulin wordt ingeschakeld, samen met collega Hess van Europol in Den Haag, waar hij niet meer welkom is. Als ze de plaats delict onderzoeken vinden ze bij het lijk van Laura Kjaer een kastanjepoppetje waarop vingerafdrukken worden gevonden van Kristina Hartung. Later volgen meer moorden waarbij kastanjepoppetjes zijn achtergelaten. Dit is het enthousiast besproken romandebuut van de bedenker (1968) en scenarioschrijver van de succesvolle, vaak bekroonde Deense tv-serie ‘The Killing’. De goed vertaalde thriller is zo spannend dat je de 500+ pagina’s direct wilt uitlezen, door een meesterlijk opgebouwde plot, hoog tempo, herkenbare hoofdpersonen, steeds nieuwe ontwikkelingen en een schokkende, goed uitgewerkte ontknoping. Verberg tekst

Er was wat moed voor nodig voor het schrijven van 'Oktober'. Søren Sveistrup is bedenker van de populaire serie 'The Killing', die een kleine rage ontketende compleet met breipatronen voor Sarah Lund-truien en slapeloze nachten van het bingewatchen. Na drie seizoenen vertrok heldin Lund met onbekende bestemming en zette Sveistrup zich aan het schrijven van een boek waarbij iedereen zich natuurlijk gaat afvragen of dat net zo goed is als 'The Killing'. De lat ligt hoog.

Sveistrup maakt in ieder geval niet de fout een nieuwe Sarah Lund op te voeren. Naia Thulin is weliswaar een gedreven rechercheur, maar minder solitair. Ze krijgt hulp van een in Den Haag gestationeerde Deen, Hess, die tijdelijk naar Kopenhagen is overgeplaatst. De eerste moord die ze moeten onderzoeken is gruwelijk: een naakte vrouw zit dood tegen een paal in de tuin. Haar rechterhand is geamputeerd terwijl ze nog leefde. Vanaf een schommel kijkt een kastanjemannetje (hoofd en lijfje van kastanjes, armpjes en beentjes van luciferhoutjes) gemeen toe.

Op dezelfde dag begint minister van sociale zaken Rosa Hartung aan haar eerste werkdag na een jaar afwezigheid. Precies een jaar eerder werd haar twaalfjarige dochter Kristine ontvoerd. Er is een dader gepakt en berecht, maar van het kind is nooit meer een spoor gevonden. De man heeft ook bekend, maar kan zich niet herinneren wat hij met het lijk heeft gedaan.

Nog een vrouw wordt vermoord en nu zijn haar beide handen geamputeerd. Weer kijkt een kastanjemannetje toe. Na onderzoek blijkt een gedeeltelijke vingerafdruk van het verdwenen meisje op het mannetje te staan. Wat aanvankelijk een eenvoudige moord leek, wordt ingewikkeld vanwege die vingerafdruk. De man die veroordeeld is voor de ontvoering van Hartungs dochter blijft bij zijn bekentenis.

Het wordt Thulin en Hess duidelijk dat er in het onderzoek iets niet klopt. Er knaagt iets, maar wat? Dat maakt 'Oktober' gelaagd en spannend. Sveistrup weet ook op papier te intrigeren. De hoofdpersonen, vooral Hess, zet hij neer als onafhankelijke denkers. De ontknoping valt daarom wel een beetje tegen, die is minder geloofwaardig. Maar dat doet er eigenlijk niet zoveel meer toe als je 500 bladzijden geboeid aan een stuk door hebt gelezen.

oordeel

Gelaagd, spannend, ontknoping valt tegen.

AW Bruna; 542 blz. €18,99.

Verberg tekst