Op de witte cover van Mijn broer bijvoorbeeld staat een grijze schim; een figuur die onherkenbaar is, mysterieus, ongrijpbaar. Het is de schaduw van een man, maar meteen ook van een verleden. Meer bepaald van een 'zwart' verleden. Het is een spook dat Uwe Timm achtervolgt en waar hij in dit boek vat tracht op te krijgen. En het mag dan wel het verhaal zijn van zijn broer, het wil exemplarisch zijn voor de vragen die een hele generatie in Duitsland zich stelt: hoe ga je om met het nazi-verleden van familieleden? En wat betekent het voor jezelf als je moet vaststellen dat je vader een kampbewaarder was of je broer een SS'er?
Op 30 september 1943 meldt Karl-Heinz Timm zijn vader dat hij in een gevecht zwaar gewond is geraakt. Dat zijn beide benen zijn geamputeerd, daarover hoeven ze zich thuis geen zorgen te maken, het belangrijkste is dat hij nu snel terug thuis zal zijn. Twee weken later is hij dood. Bij de persoonlijke spullen die worden opgestuurd, zit ook een dagboekje, waarin de 19-jarige SS-soldaat aantekeningen heeft gemaakt. Het zijn die notities die voor zijn veel jongere broer Uwe de aanleiding zijn om nu, zestig jaar na de feiten, het oorlogsverleden van zijn familie te onderzoeken.
De auteur, die doctor in de filosofie is, stelt 150 pagina's lang vragen. Hoe kan je verklaren dat je broer zich vrijwillig aandiende bij de SS? Waarom is zijn dagboek zo zakelijk, zonder enige inleving in de slachtoffers? Wat is de invloed geweest van de vader, die overtuigd was van de nationaal-socialistische ideologie? Waarom zijn de moeder en de zus zo op de vlakte gebleven? En hebben de Duitsers collectief schuld aan de massavernietigingen van de joden, of klopt het als ze zeggen: "wir haben es nicht gewusst"? De antwoorden die hij vindt zijn vaak gebrekkig en de verklaringen niet meer dan de bevestiging van zijn bangste vermoedens. Timm maakt daarbij niet het proces van zijn familie, hij vertelt enkel verhalen die een beeld schetsen van zijn gezin, monteert daartussen de rauwe fragmenten uit de frontnotities van zijn broer en stelt een aantal fundamentele kwesties ter discussie.
Met dit boek werpt Timm vragen op waar velen mee zitten, maar die nog steeds taboe zijn. Mijn broer bijvoorbeeld wil dat zwijgen doorbreken en een aantal schuldgevoelens bespreekbaar maken. Als poging om met zijn familiegeschiedenis in het reine te komen, is het een interessante en ontnuchterende denkoefening die probeert om het onbegrijpelijke toch enigszins te verklaren. Wat het zo'n aangrijpend boek maakt, is dat de auteur enerzijds liefdevol over zijn gezin schrijft, maar anderzijds de ruwe werkelijkheid recht in de ogen durft te kijken. [Carl De Strycker] Verberg tekst

Als nakomertje had Uwe Timm (1940) alleen nog een vage, maar gevoelsmatig intense herinnering uit 1943 aan zijn zestien jaar oudere broer. Die broer meldde zich als vrijwilliger bij de SS en sneuvelde aan het Oostfront. En Timm had het kale, bijna alleen registrerende dagboek van zijn broer. Zorgvuldig achterhaalt Timm de mogelijke motieven van zijn broer. Hij schetst de teleurgestelde ambities van zijn vader, een selfmade middenstander. Hij schetst de liefdevolle, soevereine toewijding van zijn moeder. Een juweeltje is het portret van zijn eveneens veel oudere zuster. Zo omcirkelend vanuit de familieleden die hij wel kende, tekstflarden uit het dagboek, goedgekozen citaten uit de literatuur over het nationaal-socialisme, de overval op de Sowjet-Unie, creëert Timm een open ruimte van persoonlijke, morele en historische vragen waarin het silhouet van zijn broer past. In dat silhouet worden ook anderen van destijds en van nu kenbaar. Dat gebeurt steeds in belangrijke vragen die Timm zichzelf stelt. Een overtuigend, helder, nergens simplificerend en goed vertaald boek. Verberg tekst