In het kader van het project ‘Schrijver op de afdeling’ liep Anna Enquist in de herfst van 2010 en de winter van 2011 mee op de anesthesieafdeling van het VU medisch centrum in Amsterdam. In de gefictionaliseerde roman die daaruit voortvloeide, confronteert ze de anesthesie met haar eigen vakgebied, de psychoanalyse. De psychoanalytische laag wordt vertegenwoordigd door psychiater Diederik (‘Drik’) de Jong. Tijdens gesprekssessies maakt hij zijn patiënten bewust van de onbewust geworden oorzaken die aan de grondslag van hun trauma’s liggen. Via therapie probeert Drik vervolgens hun geestelijke pijn te genezen. De anesthesiologische pijler in de roman wordt belichaamd door dokter Suzan Lagrouw. Professioneel gezien doet zij net het tegenovergestelde van haar broer Drik. Door te verdoven wil Suzan immers voorkomen dat haar patiënten tijdens de operatie bewust fysieke pijn lijden.
In het begin van De verdovers staat de 27-jarige Allard Schuurman op het punt om Driks praktijk binnen te wandelen. Zowel thematisch als op het vlak van de personages fungeert hij als bindmiddel tussen de verschillende dimensies van het boek. Omdat deze eerstejaarsstudent psychiatrie opvallend vroeger dan andere studenten over therapie nadenkt, belandt hij via Peter, Driks beste vriend en Suzans man, bij Drik. Mede dankzij de confronterende en moeizaam verlopende leertherapie beseft Allard dat de studie psychiatrie niet voor hem is weggelegd en besluit hij op de afdeling anesthesie aan het werk te gaan. Daar krijgt hij Suzan als begeleider toegewezen, met wie hij een verhouding begint. Deze affaire weet Allard handig te combineren met zijn relatie met Roos die — zonder dat hij dat weet — Suzans dochter is. Allard blijkt echter een zelfdestructieve persoonlijkheid te bezitten en raakt tijdens zijn proefperiode aan opiaten verslaafd. Zijn zelfverdoving met pijnbestrijders zal uiteindelijk tot een fatale overdosis leiden.
Het verhaal en de personages van Enquists roman zijn tragisch. De drie geportretteerde generaties falen in hun streven en al hun onderlinge relaties zijn problematisch. Daaraan gerelateerd is de communicatie die voortdurend spaak loopt tussen de personages. De duidelijkste illustratie daarvan is de therapie die Drik aan Allard geeft. Zijn consultaties leveren geen enkel tastbaar resultaat op: ze helpen Allard niet vooruit en zelfs Driks eigen privéleven lijdt eronder. De oorzaak van Driks onvermogen om de jongen te genezen ligt in het feit dat hij, net als zijn patiënt, met een vader-zoontrauma opgezadeld zit. Ook frappant is dat Drik aanhoort hoe Allard met zijn zus Suzan aanpapt, maar onder het mom van zijn geheimhoudingsplicht in dadeloosheid uitblinkt.
In eerste instantie is De verdovers een ziekenhuisroman die op het professionele leven van anesthesisten inzoomt. Hun risicovolle werk verloopt volgens een hectisch patroon. Dat heeft zijn weerslag op het ritme van de roman: Enquist houdt er stevig de vaart in met een stroom van intriges. Het boek is tegelijkertijd ook een ontroerende, freudiaans gekleurde familiekroniek die de persoonlijke band tussen familieleden beschrijft. Ondanks dit boeiende uitgangspunt en de vooral verhaaltechnisch geslaagde uitwerking heeft Enquists roman mij niet van top tot teen kunnen verdoven. [Glen Fobelets] Hide text

De nieuwe roman van Anna Enquist is gecomponeerd in sonatevorm: expositie, doorwerking, reprise, coda. Voor dit boek heeft Enquist deelgenomen aan het project ‘Schrijver op de afdeling’ van het VU Medisch Centrum. Zij koos voor het meelopen op de afdeling anesthesiologie. Een familieroman, die tegelijk speelt met het genre van de doktersroman, is hieruit voortgekomen. Een psychiater, die zijn vrouw verloren heeft, hervat zijn praktijk en krijgt een student in leertherapie. Die student komt later in stage bij de zus van de psychotherapeut, een anesthesiologe. De disciplines van doorvoelen en benoemen versus verdoven komen tegenover elkaar te staan. Benaderwijze van de omgang met leed en pijn worden neergezet binnen een familie en relatie constellatie – er is een overmaat aan familieleed. Professionaliteit wordt met voeten getreden doordat mensen de grenzen van het particuliere overschrijden. Een opvallend licht geschreven roman, ondanks veel medisch jargon, met een zware thematiek, die zicht geeft in de medische wereld. Een indringend en belangrijk boek. Normale druk. Hide text