Anno 2013 lijkt het gerechtvaardigd je af te vragen of België nog een toekomst heeft. Welke factoren drijven de twee landsdelen uit elkaar en welke banden houden ons nog bijeen? De auteurs van deze essays komen hoofdzakelijk uit het zuidelijke deel van het land of uit Brussel en ze gaan op zoek naar de structurele krachten die het land gevormd hebben en wat ons nu nog bijeenhoudt.
De taalstrijd komt slechts zijdelings ter sprake. Vaak zijn het andere, economische motieven die het land naar de afgrond leiden. De strijd die woedt is een sociale strijd. Het marktdenken wint veldslag na veldslag. Die relativerende benadering van de taalstrijd is misschien terecht, maar lijkt toch voorbij te gaan aan een aantal Vlaamse gevoeligheden. ‘Door de betekenis van de taal als cultuur te overschatten en door onderschatting van het vermogen van hun burgers zich anders te positioneren dan via hun identiteit als sprekers van een specifieke taal, hebben de architecten van België — wetgevers, bestuurders en burgers — de plank misgeslagen.’
Vanuit heel verschillende invalshoeken wordt gekeken naar de stand van zaken in België. Het gaat over het Belgisch vernuft en ons institutionele talent dat geleid heeft tot een onontwarbaar kluwen van instellingen.  Er wordt aandacht besteed aan de rol van België in de Europese context en er worden verschillende wandelingen door het Belgische verleden gemaakt. Vooral het hoofdstuk over Europa schetst een schokkend beeld van de situatie. In België zijn vele sociale verworvenheden als in beton gegoten. Als het land uiteenvalt, kan alles echter veel gemakkelijker in vraag worden gesteld.
Toch lijkt een scheiding niet waarschijnlijk. Niet zozeer omdat de Belgen als puntje bij paaltje komt aan hun land gehecht zijn, maar veeleer omdat het nagenoeg onmogelijk is om het netjes in twee te delen. ‘In het beste geval is het land dan een abstracte ruimte waarin elke groep zelfstandig zijn eigen belangen nastreeft, zonder enig oog voor het algemeen belang. In het slechtste geval verdwijnt het — in elk geval als democratie. Niet vanwege zijn diversiteit, maar juist omdat het land niet in staat is geweest er de rijkdommen van te verzilveren. Op dit moment staat België op een tweesprong: ontwikkelt het land zich voortvarend op weg naar een multiculturele democratie of evolueert het traag richting een kleine enclave in Balkanstijl in het hart van Europa.’
En rijkdommen heeft België zeker. Alleen hebben we de neiging om altijd de nadruk te leggen op de cijfers en de symbolen die ons van elkaar weg drijven. Elke Vlaming weet dat er transfers van het noorden naar het zuiden gaan. Maar wie beseft dat de armoede-index hier lager is dan bij de Europese partners en dat het gemiddelde inkomen hoger is dan het Europese gemiddelde?
België begrijpen
levert zeker stof tot discussie. Er loopt een symbolische grens dwars door het land, maar er staat geen muur. Het zou mooi zijn als Vlamingen en Walen elkaar herontdekken. Het zou ons meer opleveren dan een scheiding. [Isabel Vanzieleghem] Hide text

Dit boek bundelt essays van Franstalige auteurs over België: het ingewikkelde federalisme (met een record aantal regeringen en parlementen), versnipperde bevoegdheden, de situatie in Brussel (hoofdstad), de Duitstalige gebieden, het immigratiebeleid, de vele partijen en partijtjes, economie, relaties met de Europese Unie en met Congo, aspecten uit het verleden (kolonisatie en jodenvervolging), de centrifugale krachten, die sterker zijn dan de centripetale. Kortom: iets te veel thema's voor een boek. Het toont vaak hoe bezorgd de Franstaligen zijn om het uiteenvallen van België. De grote waarde zit in het feit dat de Vlamingen hier de standpunten van de Franstaligen kunnen lezen, die minder strijdvaardig overkomen dan in Le Soir en Le Vif. Enkele opmerkingen: de statistieken van werkloosheid mogen niet ophouden in 1998; Paul-Henri Spaak was geen Vlaming; de tijd dat de Guldensporenslag van 1302 werd voorgesteld als een overwinning van de Vlamingen op de Franstaligen is al even voorbij. Het lexicon achteraan is nuttig, maar de definities mochten wel wat duidelijker zijn. Verder een jaartallenlijst, literatuuropgaven per hoofdstuk en afzonderlijke registers op eigennamen en zaken. Hide text