'De brandweer zei dat er overal kleine brandjes waren. (...) Meerdere brandhaarden. Mogelijk gebruik van een brandversneller. Geen ongeluk.' Zo eindigt Celeste Ng het eerste hoofdstuk van haar nieuwe roman, met een misdrijf. Zo ging het ook in haar gelauwerde debuut, Wat ik nooit eerder heb gezegd. Daar wordt al op de eerste bladzijden een zestienjarig meisje dood teruggevonden.

Toch is Kleine brandjes overal niet de zoveelste literaire thriller. Als de lezer zich verliest in het verhaal, is dat niet wegens de whodunit. De motieven van de dader zijn het zwakste element van dit boek. Wel zet Ng geloofwaardige personages neer, ze hanteert een elegante, sprankelende stijl en kaart relevante kwesties aan zonder de lezer van deze of gene zienswijze te willen overtuigen.

De roman speelt zich af in de jaren 90 in Shaker Heights, de rijke buitenwijk van Cleveland, Ohio, waar de auteur zelf haar tienerjaren doorbracht. De buurt, waar ook acteur Paul Newman opgroeide, krijgt de status van een personage. Shaker Heights is een merkwaardig voorbeeld van een strikt gereglementeerde en tegelijk uitgesproken progressieve gemeenschap. Hier komen de blanke inwoners in 1956 in actie als een zwarte buurman het slachtoffer wordt van een racistische misdaad, maar ondertussen moet alles wel volgens plan gebeuren. 'Ze hadden overal regels voor: het juiste tijdstip om 's ochtends op te staan, de juiste kleur gordijnen, de juiste lengte voor een mannenkapsel, de juiste manier om de handen te vouwen voor een gebed (de rechterduim over de linker). Als ze elk detail hadden gepland, zo geloofden de Shakers, konden ze een stukje hemel op aarde scheppen, een plekje dat hen beschermde tegen de wereld.'

Eenzaam kind

Tegen deze achtergrond schetst Ng de levens van twee verschillende families. De Richardsons zijn prototypes van de buurt: hij is advocaat, zij journaliste. Ze hebben vier tienerkinderen, vier auto's en een kolossaal huis dat op de eerste pagina afbrandt. Mevrouw Richardson is de bewaker van de Shaker-principes. 'Ze had het soort leven dat ze wilde, het soort leven dat iedereen wilde. (...) Elke avond mocht ze van zichzelf één glas wijn bij het eten - rode, want dat was volgens het nieuws het beste voor je hart - en ze had een klein krasje op het wijnglas gemaakt om het juiste niveau te markeren.'

Mia en Pearl Warren hebben niet meer bezittingen dan in hun Volkswagen passen. Moeder Mia is een kunstenares die sinds de geboorte van haar nu vijftienjarige dochter met haar van de ene stad naar de andere zwerft. Elk adres is tijdelijk; het wordt opgezegd zodra een project is afgerond en de foto's naar de galeriehouder in New York zijn opgestuurd. Dat heeft van Pearl een eenzaam kind gemaakt, dat nu van Mia de belofte kreeg dat ze niet meer zullen vertrekken.

Aanvankelijk lijkt het te lukken en de beide gezinnen ontwikkelen een vreemde fascinatie voor elkaar. De Warrens gadeslaan is voor de jongste zoon van de Richardsons 'zoiets als naar een goocheltruc kijken; (...) even wonderbaarlijk als een leeg frisdrankblikje dat werd veranderd in een zilveren kan'. Omgekeerd meent Pearl dat het lijkt 'alsof de Richardsons een tableau hadden gevormd voor haar plezier, want ze konden onmogelijk altijd in deze staat van huiselijke perfectie verkeren'.

Jerry Springer

Kleine brandjes overal is een boek over afkomst, over ras en klasse. 's Middags na schooltijd stemmen Pearl en de Richardsons - net zoals Ng zelf destijds - af op The Jerry Springer show. Het is een rondje aapjes kijken: de jongeren verlustigen zich aan de theatraal uitgesmeerde misère van arme mensen. Door een van de uitzendingen komt de oudste dochter, Lexie, bij de (onbekende) achtergrond van Pearl uit. 'Denk jij er nooit over om je vader te zoeken? (...) Ze tikte met haar vinger tegen haar lip en brainstormde over de mogelijkheden. 'Hij kan haar ook verlaten hebben voor een andere vrouw. Of...' Ze ging opgewonden rechtop zitten. 'Misschien heeft hij haar wel verkrácht. En werd ze zwanger en hield ze de baby.'

De bewoners van Shaker Heights zijn beter dan de rest. Ze maken zichzelf ook wijs dat ze kleurenblind zijn, boven elke vorm van racisme verheven. Maar dan komt het drama van een interraciale adoptie, wat meteen de vraag opwerpt of ouderschap een kwestie is van bloed of van liefde. Wie heeft het meest recht op een kind? De bemiddelde en tragisch kinderloze McCulloughs, goede vrienden van de Richardsons, hebben al maanden goed gezorgd voor een achtergelaten Chinese baby wanneer de biologische moeder opduikt. Mogen ze haar houden, als ze weten dat de immigrante, die in een vlaag van wanhoop heeft gehandeld, haar dochter nu absoluut terugwil?

Worsteling

Celeste Ng zegt in interviews dat ze erg met de zaak heeft geworsteld en haar redacteurs expliciet vroeg om te wijzen op eventuele partijdigheid. Wellicht verklaart dat waarom ze zo voorzichtig laveert tussen de verschillende perspectieven, al kun je haar visie met enige slechte wil nog zien doorschemeren in de afloop van het verhaal.

Maar bovenal, en daar ligt de sterkte van dit boek, laat ze de lezer uitkomen bij de enige waarheid die in dergelijke kwesties overeind blijft. Voor kinderen gelden geen eigendomsrechten.

Vertaald door Saskia Peterzon-Klotte, Signatuur, 352 blz., 19,99 € (e-boek 14,99 €). Oorspronkelijke titel: 'Little fires everywhere'.

Hide text

Fotografe Mia en haar dochter Pearl hebben overal in de VS gewoond, maar het lijkt erop dat Shaker Heights hun definitieve woonplaats gaat worden. Pearl heeft het naar haar zin op de middelbare school en raakt bevriend met de kinderen van de Richardsons, de eigenaren van hun huis. Als Mia zich de toorn van mevrouw Richardson op de hals haalt door de Chinese biologische moeder van een adoptiekind van een van haar vrienden te steunen, zet dit een serie van gebeurtenissen in werking met verstrekkende gevolgen. Deze spannende en zeer toegankelijke roman boeit vanaf het begin, mensen blijken geheimen met zich mee te dragen en zijn veel minder aardig dan ze doen voorkomen. De lezer wordt meegenomen in deze rollercoaster en vindt pas aan het eind de ware toedracht uit. Dit is de tweede roman* van de Chinees-Amerikaanse schrijfster.