Immens populair bij het publiek van zijn tijd, maar tevens miskend door de literaire kritiek die zich blind bleef staren op zijn uitgesproken manier van schrijven. Ook vandaag nog wordt Zola onderschat als literator, wat des te pijnlijker is omdat het grote publiek sindsdien heeft afgehaakt om zich aan eigentijdse problemen te laven. En toch zijn er altijd lezers geweest die, achter de schoolmeesterachtige naturalist, de auteur bleven zien en bewonderen. Zola was immers een begenadigd verteller met een scherp oog voor het sprekende detail en een intens gevoel voor de menselijke kanten van het leven.

In La Faute de l'abbé Mouret (1875), een onderdeel van zijn ambitieuze romanreeks 'Les Rougon-Macquart' (1871-1893) komt dit talent volledig tot uiting. Serge Mouret, een bijzonder vrome jonge pastoor, wordt geconfronteerd met het harde en amorele leven op het Franse platteland, maar ook met de charmes van een levenslustige jonge vrouw. Het raakt hem tot in het diepste van zijn wezen en zijn idealen. De 27-jarige dorpspastoor moest op bevel van zijn overste zijn "droom van een beschouwend leven vol ontberingen in een woestenij" opgeven om in Artaud, een armoedig en achterlijk gehucht op het Franse platteland, als zielenherder op te treden. Hij doet dat, vooral in het begin, in volle gehoorzaamheid en "zonder iets te merken van de nimmer aflatende voortplanting om zich heen". Zijn "verlangen naar eenzaamheid, behoefte aan goddelijke zuiverheid", zijn diepe drang om een "ziel te zijn in verrukte aanbidding van God" wordt al gauw zwaar op de proef gesteld, wanneer hij de morele orde moet herstellen onder zijn schaapjes en zo in contact komt met een hardnekkig atheïst en papenvreter die met zijn 16-jarige nichtje Albine op een landgoed woont. Dat domein met zijn prachtige wilde tuin -- het heet niet voor niets Le Paradou -- gaat een hoofdrol spelen in het verhaal als Mouret er, om na een fysieke instorting op te knappen, een tijdje zal logeren en onder de bekoring komt van de aantrekkelijke Albine. Naast de schitterende beschrijvingen van de paradijselijke tuin die ons als een levend wezen tegemoet komt, en waar de liefde in al zijn extatische pracht tot bloei zal komen, zijn er de diverse karakters die, weliswaar aangezet maar nooit schematisch, kleur geven aan het verhaal. Zo is er het beklijvende portret van de oude dienstbode Teuze, de frisse aanwezigheid van Mourets jongere zusje Désirée (een simpel meisje dat zich vereenzelvigt met de natuur en de dieren), de karaktertekening van de fanatieke dorpsonderwijzer broeder Archangias, de dikwijls humorvolle beschrijving van de dorpelingen en hun onderlinge relaties. Figuren die bijblijven omdat Zola geen boodschap had aan karakters maar temperamenten beschreef. Een gevaarlijke keuze als je die temperamenten niet geloofwaardig kunt maken, maar daar heeft Zola zelden moeite mee gehad. Zeker niet in dit knap gedocumenteerde boek, dat al eens wijdlopig is, naar de beschrijvende mode van zijn tijd, maar ook meeslepend geschreven is. Niet in de laatste plaats door meesterlijk gebruik te maken van de religieuze en spirituele vocabulaire die het verhaal op sommige momenten een bijbelse vaart en elan geven. [Jan Baes] Hide text

In zijn omvangrijke romancyclus 'Les Rougon-Macquart' wil de Franse auteur Emile Zola (1840-1902) met wetenschappelijke pretenties de invloeden beschrijven van milieu en erfelijkheid over vijf generaties van een familie. In het zelfstandig leesbare vijfde deel 'La faute de l'abbé Mouret' (1875) voert hij de jonge Serge Mouret ten tonele die als 'levend lijk' van het seminarie kwam en een levensvreemde, Maria-vererende pastoor wordt in een Provençaals gehucht. Een erfelijk bepaalde zenuwzwakte doet hem lichamelijk bezwijken, maar op het naburige landgoed Paradou waar hij moet herstellen ontmoet hij het aldaar verblijvende 'wilde natuurmeisje' Andine. Volgens Zola zal zijn fout nu hierin bestaan dat hij na grote gewetensbezwaren de Religie verkiest boven de Natuur. De (goed vertaalde) roman is natuurlijk een product van zijn tijd ( karakters zijn zwart-wit, gevoelens extreem, intrige voorspelbaar, documentatie uitputtend), maar is sterk geschreven en heeft soms de lyrische dimensie van een meeslepend prozagedicht. Kleine druk. Hide text