Wereld in woorden, een overzicht van de veertiende-eeuwse Nederlandse literatuur, is het tweede volume over de middeleeuwen in het project ‘Geschiedenis van de Nederlandse literatuur’.
Van Oostrom is er op een ontzagwekkende wijze in geslaagd om een enorme hoeveelheid informatie in een prettig leesbare vorm te ordenen. Daarbij bespreekt hij uiteenlopende auteurs en teksten, en legt hij verbanden met onder meer de historische context en met literaturen in andere talen, dat alles gelardeerd met goedgekozen citaten en verrassende weetjes. Deze literatuurgeschiedenis is een synthese van decennialang onderzoek door tientallen vakgenoten. Het is daarbij opmerkelijk hoeveel hoofdstukken gebaseerd zijn op zeer recent onderzoek. Enkele decennia geleden had dit boek eenvoudigweg niet geschreven kunnen worden, bij gebrek aan vooronderzoek.
Het boek valt uiteen in drie grote thema’s, die elk verschillende genres omvatten. In ‘De wereld’ wordt de profane non-fictie besproken, met als belangrijkste genres geschiedschrijving, artesliteratuur en lekenethiek. Het tweede deel gaat over ‘Het heil’ en beschrijft religieuze handschriften en teksten, van de Bijbelvertaling over mystiek tot exempelliteratuur. ‘De verbeelding’ ten slotte opent met Reynaert II en gaat verder met enkele late ridderromans, de Borchgravinne van Vergi, andere teksten over de liefde, liederen, sproken en toneel. In de laatste honderd bladzijden wordt de thematische indeling gekruist met receptiemilieus en worden syntheses gepresenteerd van de literatuur aan het Hollandse hof. Het geheel wordt voorafgegaan door een inleiding waarin niet alleen het gevarieerde Hulthemse handschrift als emblematisch voor deze eeuw wordt gepresenteerd, maar waarin ook de krachtlijnen van de veertiende-eeuwse Middelnederlandse literatuur worden neergezet.
De keuze om dit alles in een ‘verhaal’ weer te geven, heeft als consequentie dat de lezer die snel een aantal literair-historische kenmerken over een tekst of auteur wil opzoeken hier aan het verkeerde adres is. Precies het verhalende karakter maakt het tot een heel persoonlijk boek, dat getuigt van een indrukwekkende kennis en liefde voor het vak. Die passie wordt aangedreven door verwondering, die wordt geflankeerd door bewondering, onder meer voor de zeggingskracht van het Middelnederlands. Ook de beelden en vergelijkingen zijn opmerkelijk. Heel wat auteurs en teksten worden vergeleken met actuele figuren of situaties, hetgeen vaak een verrassend perspectief oplevert, maar ook iets beperkends heeft. Soms ziet Van Oostrom trouwens zelf expliciet van een actualisering af.
Wereld in woorden zal zeker velen inspireren. Van Oostrom biedt zelfs veel meer dan een rijkgeschakeerd verhaal over de veertiende-eeuwse Nederlandse literatuur. Alle Middelnederlandse citaten gaan vergezeld van moderne vertalingen, doorgaans van de hand van Ingrid Biesheuvel. Het boek bevat daarnaast veel illustraties, overbekende en verrassende, zowel in kleur als in zwart-wit, en wordt geflankeerd door een dynamische website.
 
(Dit is een abstract van een artikel van An Faems. De volledige tekst is verschenen in De Leeswolf 3, 2013.)
[An Faems] Hide text

Na 'Stemmen op schrift' en 'Het gevleugelde woord' is 'Wereld in woorden' verschenen als tweede deel van de Geschiedenis van de Nederlandse literatuur, de periode omvattend van 1300-1400. Het is het definitieve einde van het Knuveldertijdperk. Zelfs zijn naam ontbreekt in de literatuurlijst. Zoals de andere delen is ook dit deel veel meer dan een literatuurgeschiednis: het is een bijzonder enthousiast geschreven en rijk geïllustreerde cultuurgeschiedenis, waaarin uitvoerig wordt ingegaan op Charles van Hulthem en het naar hem genoemde handschrift, op de Beatrijs, de Roman de la Rose, de abele spelen en aan het slot een kleine honderd bladzijden over het Hollandse hof, de Moderne Devotie en de stad Brugge, waarbij veel plaats wordt ingeruimd voor het Gruuthusehandschrift met het wereldberoemde Egidiuslied. Jammer dat de inhoudsopgave niet uitblinkt door helderheid en dat Van Oostrom om eenvormigheid te voorkomen wel heel veel moeilijke woorden gebruikt. Het boek wordt besloten met aantekeningen, literatuur en register. Gebonden editie. Hide text