Het zal menigeen verbazen, maar Kleren maken de vrouw is het eigenlijke debuut van Hella S. Haasse. En Oeroeg dan, zal je denken? Dat boek verscheen in 1948, maar een jaar eerder schreef Haasse Kleren maken de vrouw in opdracht voor de serie ‘Carrièreboeken’ van uitgeverij Allert de Lange. Het is een verhaal met een duidelijke bedoeling: een tip van de sluier oplichten over de modewereld voor jonge geïnteresseerde vrouwen. Daardoor is het onvermijdelijk sterk gedateerd qua inhoud, zodat het verhaal veel weg heeft van een uitgeschreven versie van de bekende kinderboeken over Tiny. Het boek had zonder problemen de titel Tiny wordt modeontwerpster kunnen meekrijgen, zij het dat het hoofdpersonage in dit geval niet Tiny heet, maar Reina, een jonge vrouw die in Amsterdam op kamers woont en een opleiding modetekenen volgt. Daar wordt ze de concurrente van Harriët, een getalenteerde jonge vrouw uit een gegoed milieu, die evenwel worstelt met zichzelf en zich een hooghartige houding aanmeet. Reina, die van bescheiden komaf is, heeft daarentegen een positieve, warme omgeving. Ze speelt de competitie ook niet al te scherp en zoekt integendeel naar toenadering. Reina heeft veel vriendinnen, waaronder onvermijdelijk eentje die Tiny heet, wat meer heetgebakerd maar zoals iedereen in het verhaal bijzonder sympathiek. Ook de verlegen en onzekere Mary en huisgenote Abbie zullen je bekoren: ze hebben geen grammetje slechtheid in zich. Harriët heeft dan weer helemaal geen vriendinnen, enkel een kliekje adjudanten. Het is allemaal natuurlijk heel erg cliché, maar je moet dit verhaal zien in de context van de tijdsgeest én de bedoeling van het boek, die in eerste instantie niet literair was.
Interessant is ook de omgang van de jonge vrouwen met het andere geslacht volgens de tijdsgeest van die periode. De roman wordt dan wel vooruitstrevend genoemd, maar dan wel in een wereld die onherkenbaar anders is dan wat we vandaag gewoon zijn. Reina wordt aangetrokken door Roel, een charmante student die ook wat in haar ziet. Zijn zogenaamde vooruitstrevende beeld van vrouwen geeft een goed beeld van hoe men toen dacht. Het was vooral gebaseerd op de overtuiging dat vrouwen best thuis aan de haard voor huishouden en kinderen zorgen. De opleiding van Reina was nog net aanvaardbaar omdat het toch een typisch vrouwelijke activiteit is, al kan hij niet nalaten op te merken dat alle grote modeontwerpers mannen zijn, suggererend dat vrouwen toch net wat minder talent hebben. Vanuit historisch perspectief is dit zeer waardevol. Ook is het goed om dit minder bekende werk van Haasse in de herinnering te houden. Maar de literaire faam van de auteur blijft toch wel op ander werk gebaseerd. [Bart Van der Bruggen] Hide text

Postuum heruitgegeven meisjesroman uit 1947 van Haasse (1918-2011), die zij al voor haar prozadebuut schreef. Het verscheen destijds in de reeks ‘Carrièreboeken’. Het verhaal gaat over een ambitieuze jonge vrouw die in de jaren dertig van de 20e eeuw met een vriendin in Amsterdam op kamers woont. Dankzij twee weldoensters volgt zij een opleiding tot modetekenares en werkt aan haar carrière. Ze heeft talent en dat wekt de jaloezie van een medestudente op. De huisgenotes worden ieder verliefd op een jongen en er volgen intriges rondom de jaloerse rivale. Uiteindelijk komt alles goed. Dat meisjes van 19 en 21 zelfstandig wonen en af en toe een biertje drinken is voor die tijd progressief. Verder houden ze zich net als moderne meisjes bezig met jongens, roddelen en natuurlijk: kleding. De inhoud doet wat ouderwets aan met uitdrukkingen als ‘wat lollig’ en ‘kalm aan, zus’ en ‘verduiveld’. De opgewekte jonge meisjestoon en de uitweidingen over mode worden soms afgewisseld met literaire beschrijvingen. Interessant als pre-feministisch tijdsbeeld en als oerboek van Haasse. Voor vrouwen en jongeren vanaf ca. 17 jaar. Hide text