'Eenzame reiziger is een verzameling van gepubliceerde en ongepubliceerde stukken die met elkaar verbonden zijn door een gemeenschappelijk thema: Reizen.' Het klinkt een beetje droog voor zijn doen, maar zo omschreef Jack Kerouac iets meer dan zestig jaar geleden de inhoud van het zesde boek dat hij uitbracht nadat hij met zijn tweede roman On the road (1957) zowat de officiële woordvoerder van de beatgeneratie was geworden. Over 'de reikwijdte en doel van het boek' was hij al even kort: 'eenvoudigweg poëzie, oftewel onopgesmukte beschrijvingen.' Dat doel wordt gelukkig nooit bereikt. Kerouacs taal is op geen enkel moment sober, nuchter of bescheiden.

Over het belang van Jack Kerouac is zowat iedereen het inmiddels eens. Het was zijn door non-conformisme, desillusie en een zoektocht naar spiritualiteit aangedreven generatie die in de jaren 40 en 50 van de vorige eeuw de kiem zaaide voor wat we nu kennen als de losbandige jaren 60. Geen hippies zonder Kerouacs beatniks. On the road werd de bijbel van een subcultuur die haar weg niet vond in de consumentenmaatschappij van de naoorlogse jaren. Dat de roman ook vandaag nog met enige regelmaat in de achterzak van een rugzaktoerist wordt aangetroffen, zou alles te maken hebben met de vrijheid van het leven onderweg dat erin bezongen wordt. Kerouacs aantrekkingskracht zou schuilen in zijn romantische hedonisme. Zijn slordige taal (Truman Capote noemde hem meer een typist dan een stilist), zouden we er, als een soort wilde uiting van zijn vrijheidsstreven, dan maar bij nemen.

'Spontaan'

Kerouacs taalgebruik is nochtans duidelijk een doelbewuste stijl, en veel meer nog dan enkele vage noties over vrijheid achter het stuur van een Hudson Commodore is het die stijl die Kerouacs werk overeind houdt. Met opmerkingen zoals die over opsmuk en poëzie waarmee hij Eenzame reiziger inleidde, hield Jack Kerouac de mythe over zijn op een dieet van pillen en jazzplaten uit de pen geschudde 'spontane proza' zelf gretig mee in leven. Intussen weten we dat Kerouac wel degelijk schaafde en schuurde aan zijn zogenaamd ongepolijste schrijfsels. Zijn woorden belandden niet per ongeluk op het blad, zijn extatische frasen werden met een precies gevoel voor taal en toon achter elkaar gezet. Voor de meeste schrijvers vinden we dat evident, maar bij Kerouac wordt het weleens als een gebrek aan spontaneïteit gezien. Vreemd, want zijn stijl bezweert en overdondert.

Als Eenzame reiziger iets bewijst dan is het wel dat die stijl ook overeind blijft wanneer Kerouac het eens niet over twee kerels in een auto heeft. Natuurlijk zijn de verhalen over zijn leven als brandwacht, remmer bij de spoorwegen of dekschrobber op een schip soms ietwat morsig neergeschreven, maar wanneer Kerouac het juiste ritme te pakken heeft, dan swingen zijn woorden zo het blad af. Dan schrijft hij 'eenvoudigweg poëzie'.

Toegegeven, Kerouacs zinnen zijn veeleer muzikaal dan grammaticaal, maar wie in de steeds kalere woestijn der letteren een beker water aangereikt krijgt, moet niet jammeren dat het wel verfrissend, maar toch ook wel heel vochtig is.

Dat Kerouac zijn honderdste verjaardag zelf niet zou halen, was vrij voorspelbaar, maar dat hij meer dan vijftig jaar na zijn dood nog steeds vertaald en gelezen wordt, heeft veel meer te maken met de manier waarop hij schreef dan met de manier waarop hij leefde.

Vertaald door Arie Storm, Oevers, 280 blz., 22,50 €. Oorspr. titel: 'Lonesome traveler'.

Hide text

Ze hadden d'r met hun klauwen van af moeten blijven, en al helemaal niet moeten verven. Waar is het groen! Waar is het roze! WIT! Hoezo wit?!

Die groen-roze art-decostrepen waren helemaal Kerouac, zo zag het pompstation eruit toen Jack Kerouac eind jaren veertig naar binnen slenterde, en zo kwam deze plek aan bod in On the Road, zijn in 1957 gepubliceerde roman.

'Het was prachtig in Longmont. Onder een ontzaglijk oude boom lag een groen gazon dat bij een benzinestation hoorde.''En na een verkwikkende slaap vol bedompte dromen over mijn vroegere leven in het Oosten stond ik op, waste me in het herentoilet van het benzinestation.'

Ik zag het benzinestation/pompstation in 2007, wat allejezus GROOVY was, en liep naar binnen en buiten, en dichter bij zijn mind kon ik niet komen, als de hooggeëerde geheime gast van zijn universum, spiritueel tankend bij Kerouac.

Dit was ooit het oude pompstation van Jack Kerouac, Johnson's Corner - oorspronkelijk gevestigd in Longmont, Colorado.

Met GROENE & ROZE strepen nog, dus, buitengewoon gammel en verloederd in zijn soort, sfeervol tot aan de rand. De voorkant lag open, alsof de tanden uit iemands mond waren geslagen. 'MC Motors', waren de nog zichtbare letters. Het dak lag verderop. Ooit zal het worden opgeknapt, zei een voorbijganger.

Zonde, zonde! Opgeknapt? Wha! Ga nou niet een oude meester een nieuw lied aanleren.

Omdat komend jaar het Jack Kerouac Centennial losbarst - hij werd in maart 1922 geboren en ging in 1969 dood - en de wereld stilstaat bij de literaire wedergeboorte van die dwarse knakker, die Maximale Beatnik, ga ik in gedachten terug naar dat pompstation. In de huurauto samen met fotograaf Daniel 'Dean' Rosenthal die mij op zijn beurt weer 'Jack' noemt, net als in 2007. We spelen On the Road-je, alsof het weer de jaren veertig en vijftig zijn en wij ook van die bongo spelende gasten zijn, krasse kometen uit het funky heelal. Luisterend naar Gerry Mulligan en Lester Young. Met hier en daar een stop, met een Fireball aan de bar, een blik bier voor onderweg, hotelkamers met verzakte bedden en meer verhalen dan er in een auto passen.

Op zoek naar wow, DE opperste wow, op weg naar Nergenshuizen.

Pie-Paaah!Ik heb dan Eenzame reiziger in mijn binnenzak, de verse vertaling van Lonesome Traveller, verspreid door uitgeverij Oevers. Wat dat voor boek is? 'Eenzame reiziger is een verzameling van gepubliceerde en ongepubliceerde stukken etc...', schrijft Kerouac zelf in zijn inleiding van dat boek uit 1960, waarna hij gelukkig ontspoort in zijn beschrijving: 'Werk aan de spoorbaan, werk op zee, mystiek, werk in de bergen, wellust, solipsisme, genotzucht, stierengevechten, drugs, kerken, kunstmusea, straten in steden, een mengelmoes van het leven zoals geleid door een onafhankelijke goed opgeleide arme losbol die overal en nergens naartoe gaat.'

Het was een boek waarin Kerouac verslag deed van zijn reizen door de Verenigde Staten, Mexico en Marokko, en hij Parijs en Londen bezocht, en nog iets met oceanen, bla, bla.

Enfin, lees het maar zelf, leef het maar zelf.

Ga met Jack, die volgend jaar 100 wordt, wees een eenzame reiziger met Eenzame reiziger. Right, Jack!Vooruit Dean!Gas op de plank!

We gaan trouwens niet naar Longmont, Colorado voor dat pompstation, anno nu. Hoor 'ns, want dat was ik nog vergeten te vertellen. Weggesleept! In de zomer van 2003. Toen wij er voor de eerste keer waren, in 2007, stond het al niet meer op zijn originele plek. Gewoon weggesleept, dat pompstation, vanuit Longmonts Main Street naar Prospect New Town, een kilometer verderop. Kostte 160 duizend dollar om 'm te redden, opgehaald door luitjes met literair-historische guts. Het art-decogeval uit 1937, ontworpen door Eugene Groves, een architect uit Denver, staat uit te buiken aan de rand van een nieuwbouwwijk als Historical Landmark. En daar glorieert-ie dus in zijn volle lelijke witheid, volkomen KLEURLOOS & TIJDLOOS. Je kunt je auto in de buurt neerzetten, maar in het pompstation kom je niet binnen, om NET als Jack Kerouac een milkshake te ontvangen, met een glimlach van een lokale schone als bonus. Er staat een hek om het paleis van beton.

Maar er is NIEUW nieuws! David Nassar van Nassar Developments belooft met de hand op zijn portemonnee dat hij er het beste van gaat maken. Hij gaat het pompstation NIET opknappen, maar transformeren tot een aanlegsteiger voor vrije geesten, in de geest van Kerouac. De opening is in het jaar dat Jack 100 wordt, als het goed is.

Yeah, yeah.

Bij deze wil ik het EERSTE exemplaar van Eenzame reiziger, uitgeverij Oevers, overhandigen aan David Nassar.

Uit het Engels vertaald door Arie Storm. Oevers; € 22,50.

Hide text

*****

‘Eenzame reiziger’ trapt af met een zin van zestien regels waarin Jack Kerouac (1922-1969) over de kade van San Pedro sjokt, en eindigt met een elegie voor de zwerver in een overgeregeld Amerika: ‘De bossen zitten vol met opzieners.’ Daartussen zit ‘een mengelmoes van het leven zoals geleid door een onafhankelijke goed opgeleide arme losbol die overal en nergens naartoe gaat’. Deze bundel non-fictiestukken, voor het eerst vertaald bij Kerouacs honderdste geboortedag, illustreert perfect de schrijfdrift van een ‘gekke

zwerver en engel’, net als zijn brein vol spontaan proza, dat we kennen uit de ultieme beatroman ‘On the Road’. De schrijver als jazzmuzikant, heftig toeterend in lange zinnen met minimale interpunctie, de gedachtestreep als pauze voor de volgende zintuiglijke ademstoot. We zien Kerouac dwalen door New York, op een stoomboot, als remmer bij de spoorlijn en als brandwacht in de bergen. Hij reist door Europa (‘Parijs is een vrouw, maar Londen is een onafhankelijke man die in de pub zijn pijp rookt’) en holt met William S. Burroughs door de medina van Tanger. ‘Eenzame reiziger’ viert de voortdurende beweging van lijf en geest als verzet tegen de gevestigde orde. Een onvolmaakt en soms afmattend boek, maar vreemd relevant: onvrede is van alle tijden. 

Hide text

‘Eenzame reiziger’ is een reisverslag van Jack Kerouac (1922-1969). Hij doet verslag van zijn omzwervingen door de VS, Marokko en Europa in impressionistische stijl. Zijn levenslust en ontdekkingsdrang vormen de rode draad als hij langsgaat in het beat-nachtleven, reist naar met sneeuw bedekte bergen en Franse basilica bezoekt. In talige stijl geschreven. Geschikt voor een publiek van literaire lezers. Jack Kerouac (Lowell, 1922 - Sint Petersburg, 1969) was een wereldberoemde Amerikaanse scenarioschrijver, dichter en romanschrijver. Hij schreef meer dan dertig boeken. Zijn werk werd in meer dan dertig landen uitgegeven. 'Eenzame reiziger' werd oorspronkelijk gepubliceerd in 1960.