Jeugdauteur Kristien Dieltiens stelt vijftigste boek voor.

Kristien Dieltiens schrijft al 15 jaar prachtige boeken voor jongeren. Voor haar vijftigste boek, Kelderkind, nam ze een duik in het verleden en het leven van Kaspar Hauser: de jongen die 200 jaar geleden, van zijn 3 tot zijn 17 jaar, opgesloten zat in een kelder.

Kaspa Hauser, het hoofdpersonage uit Kelderkind is een Duitse vondeling.

Hij zat van zijn 3 tot en met zijn 17 jaar opgesloten. Vijf jaar na zijn vrijlating werd hij vermoord. "Voor Kelderkind heb ik acht jaar research gedaan. Alles wat ik maar over Kaspar Hauser kon lezen, heb ik gelezen.

Mijn interesse in Kaspar dateert al van 1979, toen ik voor het eerst de West-Duitse film Jeder für sich und Gott gegen alle zag van Werner Herzog. Die film is gebaseerd op het waargebeurde levensverhaal van Kaspar Hauser. Ook het boek van Hans Peter van Manen over het leven van de Duitse vondeling inspireerde me. Maar wat mij vooral intrigeerde was dat Kaspar ooit een dagboek heeft geschreven, dat tot nu nooit is teruggevonden. Door mij heel hard te verdiepen in het leven van Kaspar en alle historische stukjes aan elkaar te puzzelen, ben ik uiteindelijk op zijn dagboek gestoten, waardoor ik nog meer nuttige informatie over het personage te weten kwam", vertelt Kristien Dieltiens.

"Geschiedenis heeft mij altijd geboeid.

Ik vind het heel leuk om uit te pluizen wat er juist is gebeurd en het verhaal te vertellen van de mensen achter de geschiedenis. Ik heb vaak gevloekt toen ik met dit boek bezig was", aldus Dieltiens. "Het is geen makkelijk onderwerp. Het verhaal van Kaspar is heel aangrijpend en zal niet alleen jongeren, maar ook volwassenen aanspreken. Zo ga ik trouwens te werk voor al mijn boeken", zegt Dieltiens. "Iets raakt mij en mijn fantasie slaat op hol. Ik begin dan aan mijn verhaal en ik weet nooit op voorhand waar ik zal uitkomen.

Ik creëer eerst mijn eigen chaos en dan pas ga ik ordenen."

Te weinig kansen

Haar vorige historische roman, Papinette,werd bekroond met de Literatuurprijs van de Provincie Antwerpen en stond onder meer op de shortlist van de Thea Beckmanprijs, de Boekenleeuw en de Kleine Cervantes.

"Een prijs is altijd een erkenning", vertelt Dieltiens. "In een boek kruipt heel veel werk en als jeugdauteur beschik je over een groot idealisme, want voor het geld moet je het zeker niet doen. In Vlaanderen zijn er heel weinig verloningen voor jeugdauteurs en dat is jammer. Ik wil wel een lans breken voor alle bibliotheken in Vlaanderen. Zij brengen onze boeken bij de kinderen en ze organiseren ook allerlei evenementen, waar we onze boeken kunnen voorstellen."

Hide text

Bibliotheek De Biekorf organiseerde vrijdag een causerie met Kristien Dieltiens, illustrator Carll Cneut en uitgeverij De Eenhoorn. Kelderkind is een lijvig en spannende roman over twee tragische figuren. Manfred Hauser heeft een hazenlip, Kaspar Hauser werd jarenlang opgesloten. Hun wegen zullen elkaar op een dramatische manier kruisen in het 19de-eeuwse Duistland.

Kaspar Hauser heeft echt bestaan en werd op een dag in 1828 aangetroffen op een plein in Nürnberg. De jongen kon niet spreken, hij had een bijbel in zijn ene en een briefje met zijn naam in de andere hand. De auteur heeft feit en fictie laten samenvloeien en komt zo tot een persoonlijke ontsluiering van het 'raadsel van Kaspar Hauser'.

Kristien Dieltiens is Antwerpse maar woont al decennia in het Brugse. Ze gaf les aan de Brugse Steinerschool waar ze zich ontpopte als rasverteller. Een van haar eerste boeken was 'De Gouden Bal', een kinderboek dat ze zelf illustreerde.

"Acht jaar lang heb ik aan 'Kelderkind' gewerkt", aldus de auteur. "Ik heb voor mijn research ondermeer de plaatsen bezocht waar Kaspar Hauser heeft verbleven en ik ben de plaats gaan opzoeken waar hij is vermoord."

"Uiteraard heb ik de geschiedenis gerespecteerd. Dat spreekt voor zich. Aan die geschiedenis heb ik personages aan toegevoegd, sommige hebben ook echt bestaan in het Duitsland van die tijd."

In het boek lezen we het dagboek van Kaspar Hauser. "Dat dagboek heeft wel bestaan, maar is nooit gevonden", aldus nog de auteur. "Het dagboek in de roman is daardoor het enige dagboek."

Illustrator Carll Cneut zag het in eerste instantie niet zitten om de boekomslag te tekenen wegens te veel werk. "Maar de manier waarop Kristien haar verhaal bracht, heeft mij over de streep getrokken", vertelde hij.

De omslagtekening heeft volgens de uitgeverij een aanzuigeffect. De figuur gewikkeld in een groene sjaal straalt tristesse uit, de fundamentele eenzaamheid van het Kelderkind. Groot lettertype en een compacte bladspiegel maakt dat het werk zeer vlot leest.

Hide text

In 1979 zag Kristien Dieltiens Werner Herzogs film Jeder für sich und Gott gegen alle, gebaseerd op het leven van Kaspar Hauser, het beroemde kind dat in het Duitsland van de negentiende eeuw zo'n vijftien jaar lang werd opgesloten in een donkere kelder en op pinkstermaandag in 1828 plots verscheen op het marktplein in Neurenberg. Toen ze de film zag, kreeg Dieltiens net haar eerste zoon en daarom was ze erg ontvankelijk voor het gruwelijke kinderleed. "Kaspar heeft zich toen in mijn ziel genesteld", vertelt ze in een radio-interview aan Ruth Joos.

Al na haar tweede boek wist ze dat ze ooit over Kaspar Hauser zou schrijven. Acht jaar geleden pende ze de eerste zin neer, maar ze merkte ook dat ze niet verder kon werken vooraleer ze grondig onderzoek had gedaan. Dus las en bekeek ze alles wat ze over het onderwerp kon vinden en ging ze zelfs naar de plaats in Ansbach waar Hauser vermoord werd. Het enigma van Kaspar Hauser liet haar niet los. En nu, na vijftien jaar schrijverschap en 49 boeken, is haar vijftigste worp een lijvige historische roman over het mysterieuze levensverhaal van het 'kind van Europa'.

'Mijn eigen schaduw'

Hoewel het raadsel van het kelderkind nog steeds niet opgehelderd is, zijn er verschillende hypotheses. Dieltiens koos één piste en werkte die tot in detail uit in deze spannende misdaadroman. Wat Kelderkind zo indrukwekkend maakt, is het feit dat ze haar theorie over Kaspar Hauser vermengt met het fictieve verhaal van Manfred Ostheim, die op zijn manier ook een kelderkind is. Manfred werd geboren met een hazenlip en merkte al snel dat er in de wereld geen plaats is voor lelijke mensen: "Ik leerde in het donker te blijven. Mijn eigen schaduw te worden." Heel zijn leven gaat hij op zoek naar de kracht om wraak te nemen op het kwaad dat de mensheid hem heeft aangedaan.

Want dat mensen wreed kunnen zijn, ondervinden beide mannen. Manfred gaat ten onder aan het onrecht dat hem wordt aangedaan. Bij Kaspar is het zijn onbegrensde naïeve geloof in de goedheid van de mens dat zijn uiteindelijke neergang betekent: "Ook had niemand Kaspar kunnen bijbrengen dat een mens ook slecht kon zijn. Hij had nooit wantrouwen gevoeld voor iemand die zich vriendelijk voordeed, maar het niet was. Hoe kun je een kind voorbereiden op het kwade in de mens?"

Geworpenheid

Beide hoofdpersonages hebben hun eigen queeste. Manfred zoekt naar het waarom van zijn bestaan en zijn pijn en Kaspar naar zijn echte identiteit. Hun geworpenheid in het leven wordt pijnlijk voelbaar. Heel mooi beschrijft Dieltiens Kaspars evolutie van kelderkind naar mens, van 'het' naar 'ik'. Op poëtische wijze schrijft ze neer hoe Kaspar als tiener alles nog moet leren. Met verwonderde ogen ziet hij voor het eerst de wereld. Hij zit met vele, oprechte vragen. Maar met zijn eerlijkheid schrikt hij ook veel mensen af: "Ik wilde nog iets aan Isolde vragen, maar ik deed het niet. Ik weet al dat je niet alle vragen mag stellen. Sommige vragen maken mensen verlegen. Of ze gaan lachen en giechelen. (...) Dus stel ik de vraag aan dit dagboek."

Dieltiens construeert een complexe plot waar ze de geschiedenis van Hongarije en Duitsland doorheen weeft. Maar nooit verliest ze de psychologie van haar hoofdpersonages uit het oog. Ze doorgrondt hen, waardoor de lezer het gevoel heeft dat hij Manfred en Kaspar zeer goed leert kennen. Daarnaast verwerkt Dieltiens ook nog eens symboliek en motieven in haar roman. Manfred zoekt raad bij heiligen en ziet overal voortekens. Spinnen en zwaarden hebben telkens een betekenis.

De hoofdstukken van het boek worden van elkaar gescheiden door een zwarte bladzijde met een toepasselijke quote. Zo begint het boek met Hegel: "Er bestaat geen echte waarheid, maar wel een waarheid die steeds dieper en rijper wordt."

Dat alles mag dan heel zwaar klinken, maar Kelderkind is vooral een erg spannend en ontroerend boek over twee mensen. Het is een episch verhaal over leven en identiteit, maar het leest als een pageturner. Met een prachtige cover van de hand van Carll Cneut.

Advocaat Anselm von Feuerbach trok zich het lot van Kaspar Hauser aan en publiceerde in 1832 een uitvoerig verslag over de jongen onder de titel Voorbeeld van een misdaad tegen de ziel van een mens. Het had ook de titel van Dieltiens' indrukwekkende roman kunnen zijn.

Hide text

De figuur van Kaspar Hauser intrigeert al eeuwenlang historici, schrijvers en kunstenaars. In 1828 dook de tienerjongen plots op in Nurenberg, enkele jaren later werd hij vermoord. Hij kon nauwelijks spreken of lopen, maar wel zijn naam schrijven. Rond de weinige zekerheden die over het leven van Kaspar bestaan, brouwde Kristien Dieltiens een magistrale roman. Het boek begint met een indrukwekkende scène die je naar de keel grijpt, en werkt de volgende 480 bladzijden toe naar een adembenemende finale. Daarbij werkt Dieltiens het verhaal uit op twee sporen. Enerzijds volg je het relaas van Manfred, een jongen van lage komaf met een hazenlip. Hij wordt gepest en uitgesloten, en de intense liefde van zijn moeder kan niet verhinderen dat hij zich ontwikkelt tot een eenzaat. Anderzijds volg je de jonge vrouw Isolde, een van de weinige echte vrienden die Kaspar Hauser rijk is. Zij heeft het geheime dagboek van Kaspar in handen en hoopt daarmee het mysterie rond zijn afkomst op te helderen. Ondertussen ligt Kaspar na een moordpoging te vechten voor zijn leven. Al gauw blijkt dat de levensloop van Kaspar op allerlei manieren met die van Manfred verweven is, en dat er veel parallellen in hun jeugd te ontdekken zijn. Daartussen krijg je in de vorm van citaten voortdurend literaire en filosofische aanzetten om na te denken over het leven, het weten, en het lot.

Kelderkind is een bijzonder rijk boek. Het is niet alleen spannend en meeslepend geschreven, maar schetst ook een psychologisch sterk portret van twee buitenstaanders, uitgespuwd door de maatschappij. Vooral de ontwikkeling van Manfred is boeiend uitgewerkt. De jarenlange pesterijen en de mishandeling door zijn stiefvader hebben hun effect niet gemist. De volwassen Manfred hunkert nog steeds naar het minste teken van vriendschap en liefde. is hij zo kwetsbaar dat hij een handige pion wordt voor het kwaad. Manfred is een vat vol paradoxen: gehard door het leven, en toch door en door naïef; vervuld door haat en toch bang als een haas. In vergelijking is Kaspar een eenduidiger figuur, al is het een klein wonder dat hij zich na jarenlange opsluiting in een donkere kelder toch heeft kunnen ontwikkelen tot een jongeman die zo helder kan schrijven en zijn gevoelens zo precies kan benoemen.

Kristien Dieltiens houdt het complexe verhaal goed in de hand, in wat gerust haar magnum opus genoemd mag worden. Het verhaal is goed getimed, met momenten van spanning en bezinning die elkaar afwisselen. Het is vlot en toch literair sterk geschreven. De schrijfster ontwijkt goedkoop sentiment of heftige emoties, iets waar de plot zich gemakkelijk toe zou lenen. Vaak laat Dieltiens het verhaal op de aangrijpendste momenten even los, en laat ze de lezer zelf de impact van de gebeurtenissen op de personages inschatten. Mede daardoor isKelderkind een aangrijpende roman, die nog lang blijft nazinderen.

Hide text

Magistraal geschreven jeugdroman waarin op ingenieuze wijze het verhaal wordt verteld van een kind dat bijna veertien jaar opgesloten is geweest in een kelder. De verhaallijn wordt gevlochten rond het tragische leven van de historische figuur Kaspar Hauser, een van de vroegst bekende 'kelderkinderen'. In een heus spiegelverhaal, waarin de lotgevallen van de vermeende vader zich spiegelen in de lotgevallen van de vermeende zoon en waarin het niet of nauwelijks kunnen aangaan van duurzame menselijke relaties, het gemis van de moederfiguur, verweesdheid, een bang verlangen naar liefde, maar ook de kenmerken van lichamelijke beschadiging een allesbepalende rol spelen. Het verhaal verweeft historische elementen met fictieve elementen en wordt verteld in een meeslepende, poëtische taal, tegen het 19e-eeuwse decor van politieke na-Napoleontische intriges, het harde bestaan, godsdienst, wreedheid, menselijk verlangen en onderdrukking. Met name de dagboekaantekeningen van de – eenmaal in de wereld – zich razendsnel ontwikkelende Kaspar zijn meeslepend geschreven. Dit vijftigste boek van de Vlaamse schrijfster is een kloeke, fraai vormgegeven roman voor jeugd en volwassenen, die ademloos en met kloppend hart gelezen zal worden. Winnaar Woutertje Pieterseprijs 2013. Vanaf ca. 15 jaar. Hide text

Op pinkstermaandag 1828 staat er een knaap van ongeveer zestien jaar op een plein in Neurenberg. Hij kan niet goed lopen en praten lukt ook niet. Hij schrijft wel zijn naam: Kaspar Hauser. Wie is deze jongen, waar komt hij vandaan en wat is hem overkomen? Deze Kaspar heeft echt bestaan maar het enige dat men verder met enige zekerheid weet is dat hij lange tijd gevangen moet hebben gezeten en dat men hem naar het leven stond. Deze Kaspar was dus voer voor allerlei veronderstellingen. De auteur poogt in dit lijvige boek haar waarheid bij elkaar te puzzelen. Want een gigantische puzzel is dit boek echt wel.
En dan is er nog Manfred, een man met een hazenlip, Hongaar van afkomst, geliefd door zijn moeder die al heel vroeg weduwe werd en naar Beieren emigreerde met haar zoon. Manfred wordt uitgespuugd, gepest en gemeden door zowat iedereen. Manfred heeft geleerd te haten. Zijn leven en dat van Kaspar kruisen elkaar op een bizarre manier, waarbij soms iets te veel toevalligheden spelen.
Het verhaal speelt zich af in de Frans-Oostenrijkse oorlog onder Napoleon Bonaparte in het grensgebied tussen Frankrijk en Duitsland. Het prinsdom Baden speelt een belangrijke rol want prinses Stephanie is de dochter van Napoleon Bonaparte. Kaspar is het kind dat niet geboren had mogen worden. Hij moet verdwijnen en daarin krijgt Manfred een hoofdrol toebedeeld.
Het boek zit vol politieke intriges. Je wordt geregeld op het verkeerde been gezet en het is niet altijd eenvoudig om nog te weten wie wie is. Kaspar wordt een bedrieger genoemd, een wildeman, een wolfskind, hij wordt een kermisattractie en wordt van het ene pleeggezin naar het andere gestuurd. Maar het dagboek, dat Kaspar in opdracht van Isolde, zijn vertrouwelinge, schrijft, maakt het eenvoudiger om de verhaallijn te volgen. Veel vertellen over de inhoud zou echter het detectiveplezier van de lezers vergallen.
De structuur van het boek is duidelijk als het over vertelperpectief gaat. Met een zwarte bladzijde waarop een citaat van een of andere denker volg je afwisselend de levensloop van Kaspar en die van Manfred. Vooral het verhaal van Manfred is soms echt ontroerend en toont hoe kinderen kapot gemaakt kunnen worden.
Op p. 250 wordt een morganatisch huwelijk of een huwelijk met de linkerhand vermeld. Het wordt verklaard in een woordenlijst achteraan in het boek, maar als ik deze verklaring vergelijk met die in het woordenboek dan klopt het niet helemaal. De vrouw kan geen aanspraak maken op de adellijke rechten van haar man, haar zonen wel, staat in het boek. Maar in het woordenboek lees ik dat de kinderen uit zulk huwelijk alleen de naam en het vermogen van de moeder erven. Het is geen onbelangrijk element in de intriges van het verhaal.
Dit boek is knap, spannend en ontroerend.
Hide text