Van alle Shakespearepersonages is Prospero, hertog van Milaan, een van de meest ambigue. Hij is een tovenaar die voor God wil spelen, een liefhebbende vader voor dochter Miranda. In de ogen van sommigen is hij een tiran. Prospero wordt bedrogen door zijn broer Antonio, die zelf de macht wil in Milaan. Hij strandt met dochter Miranda op een eiland met slechts één bewoner, Caliban, het heksengebroed uit de Nederlandse titel van Atwoods bewerking van Shakespeare toneelstuk. Prospero neemt het eiland van hem af, wil de heksenzoon temmen. Later probeert Caliban Miranda te verkrachten.

De titel van Atwoods boek laat vermoeden dat Caliban het centrale personage is. Toch draait het in deze pittige rewrite om vader en dochter. In Negotiating with the dead. A writer on writing, Atwoods onvertaalde boek over het schrijversleven, laat de Canadese in haar kaarten kijken. Ze benadrukt Prospero's veelzijdigheid en de toverkunst die hem macht geeft. Prospero, zo stelt ze, wil geen wraak nemen op zijn vijanden. Hij wil enkel dat de bedriegers berouw tonen.

Metallica

In Heksengebroed wil Felix, Atwoods Prospero, wel degelijk wraak, met name in het begin, wanneer het bedrog nog nazindert. Felix, artistiek leider van een Canadees theatergezelschap, is iedereen kwijt. Zijn vrouw is dood, net als zijn dochter Miranda. Tony, Felix' assistent, zet de ouder wordende theatervernieuwer aan de kant en neemt het roer over.

Na deze coup verschalkt Felix zich in een barak. Hij begint vreemde vormen in de wolken te zien, praat enkel met zijn dochter die voor hem nog steeds onder de levenden is. Hij leest haar sprookjesboeken voor, leert haar schaken. Hij overpeinst het lot van zo vele verloren dochters in het oeuvre van Shakespeare: 'Sommige werden weer teruggevonden. Waarom zijn Miranda dan niet?'

Met een opvoering van De storm hoopt Felix het tij te keren. De flamboyante theaterman, die altijd de grenzen van het toelaatbare opzocht en weerstand opriep met zijn naakte en bloedende Lavinia in Titus Andronicus, geeft inmiddels les in een gevangenis. Alfabetisering door middel van literatuur, daar draait het nu om.

In een recente verfilming van Macbeth debiteren Michael Fassbender en Marion Cotillard Shakespeares originele dialooglijnen, wat wonderwel combineert met de meer moderne, Game of thrones-achtige enscenering van de actie. Atwood kiest voor radicale modernisering. Haar geïnterneerden rappen, ze gebruiken muziek van Metallica en de rol van de godinnen wordt vertolkt door poppen van Disneyprinsessen. Atwood laat Felix opmerken dat de rapteksten niet kunnen tippen aan het origineel. Het is haar manier om zich in te dekken. Als lezer vergeef je Atwood: ze maakt zich het materiaal helemaal eigen en drukt haar stempel. Heksengebroed is een vlot vertelde roman, een van de betere Atwoodtitels van de voorbije jaren.

Noodzakelijke magie

Atwood vertelt met veel enthousiasme hoe de gevangenen zich voorbereiden op de uitvoering. Ze voorziet de gedetineerden van een biografietje, somt hun misdaden op. Helaas zijn de criminelen inwisselbaar en de aanloop naar de opvoering duurt te lang.

De beste scènes spelen in de barak. Dan is er sprake van die voor een Prospero-bewerking zo noodzakelijke magie. Bijvoorbeeld wanneer Felix, die zelf Prospero speelt in de gevangenisopvoering, zijn mantel uitprobeert: 'De vele kraalogen fonkelen hem vanuit de onderwaterdonkerte tegemoet.'

In de sterkste gevangenisscènes analyseert Felix samen met cast en crew de drijfveren en achtergrond van Shakespeares personages. Knap hoe Atwood deze personages tot leven wekt en hoe ze ons laat nadenken over hun innerlijke dynamiek. De gedetineerden amuseren zich met Shakespeares originele scheldnamen. De rol van de schurftige Caliban willen ze allemaal wel spelen, ze herkennen zich in de verstotene. Of Felix wraak kan nemen, laten we hier in het midden. Wel vermelden we nog dat Atwood ook een toekomst bij elkaar verzint voor Prospero & co.

Heksengebroed is de vierde in een reeks van Shakespearehertellingen. In 2017 is het nog uitkijken naar de bewerkingen van Jo Nesbø ( Macbeth) en Tracy Chevalier ( Othello).

Vertaald door Lidwien Biekmann, Nijgh & Van Ditmar, 336 blz., 22,50 € (e-boek 12,99 €). Oorspronkelijke titel: 'Hag-Seed'.

Hide text

Als Felix, bekend artistiek directeur van het Makeshiweg theaterfestival, Shakespeare‘s toneelstuk ‘De storm’ regisseert, waarin hijzelf Prospero zal spelen en hij de dood verwerkt van zijn als kleuter overleden dochter Miranda, komt zijn zakelijk leider hem zeggen dat hij is ontslagen vanwege zijn te moderne regie. Diep gegriefd vertrekt hij en trekt zich terug in een zeer afgelegen schuur onder de naam meneer Hertog. Daar leeft hij negen jaar met de geest van Miranda tot hij werk vindt als docent bij een dramaproject in de gevangenis. Dat gaat hem uitstekend af en na drie jaar begint hij zijn wraak te plannen. Dat degene die hem ontsloeg nu minister is en met collega’s het succesvolle project wil bekijken, speelt hem zeer in de kaart. De belangrijke, vaak bekroonde Canadese auteur (1939) schreef deze goed vertaalde roman in een serie waarin bekende auteurs een toneelstuk van Shakespeare hervertellen. De uitstekend geschreven, vaak verrassende, geestige en ironische prozaversie getuigt van haar opmerkzame geest en is heel boeiend voor iedereen, met een extra dimensie voor wie ‘De storm’ kent. Hide text