Na het internationale succes van Staal deed Silvia Avallone (1984) wat volgens sommigen het moeilijkste van het schrijverschap is: ze publiceerde een ijzersterk tweede boek, Marina Bellezza.

Maar Avallones recentste roman, Levenslicht uit 2017, stelt zwaar teleur. Het verhaal speelt zich af in Bologna, de woonplaats van de schrijfster. Net als in het Piombino van Staal loopt daar een scherpe scheidslijn tussen mislukt en geslaagd in het leven: je hebt de Bolofeccia, de achterbuurtbewoners, en de Bolobene in hun dure SUV's.

Adele behoort tot de eerste soort. Op haar zeventiende raakt ze zwanger van Manuel, die droomt van dure auto's en horloges maar vastzit voor dealen. Adele ziet geen toekomst voor haar kind en kiest ervoor het af te staan. Wat je makkelijker besluit dan doet, natuurlijk.

Dora heeft net als haar man een goede baan, maar verder is het lot haar niet gunstig gezind. Ze miste bij haar geboorte een been, en nu blijkt ze ook nog onvruchtbaar te zijn, wat een rampzalige druk legt op haar toch al zwalkende huwelijk. Haar en Fabio rest alleen nog de wanhoopsroute van de adoptie, een survivaltocht van de deprimerendste soort.

Daar waar Marina Bellezza je met daverend vertelgeweld meesleurt, werkt in Levenslicht bijna niets meer van dat recept. Alle sores van Adele en Dora laten je onverschillig, en dan heeft Avallone nóg een handvol personages in haar verhaal gestopt die zwaar getekend zijn door het leven. Het kan allemaal ook nét iets te veel zijn.

Daarbij lijkt de literaire trukendoos van Avallone wat uitgewerkt. De scènes met de afzonderlijke hoofdpersonen zijn, volgens wel heel beproefd procedé, als een spel kaarten geschud, wat al na vijftig pagina's verveelt.

En dan de stijl. Raadselachtige observaties als 'Zijn woorden deden haar pijn. Maar tegelijkertijd gleden ze van haar af' kwam je in Avallones vorige twee boeken niet tegen. En als je leest 'Een man is niet gemaakt om te blijven. Ook al heeft hij een hart' waan je je in het betere levenslied.

Avallone is een productieve schrijfster. Misschien net iets te.

De Bezige Bij, 428 p., 19,99 euro. Vertaald door Manon Smits.

Hide text

Italië is het land van la dolce vita, maar niet in de romans van Silvia Avallone. De Bolognese schrijfster houdt zich liever op aan de zelfkant van de maatschappij, bij de staalarbeiders van Piombino of de drop-outs uit de achterbuurten van Bologna. In haar proza toont ze een rauwe, ongepolijste kant van de Italiaanse samenleving die je niet aantreft in toeristische brochures. Haar debuutroman Staal, over de vriendschap van twee tienermeiden in een troosteloos industriestadje, werd in Italië met prijzen overladen, kende een groot internationaal succes en werd bovendien verfilmd.

Intussen is Avallone eind 2015 moeder geworden van een dochtertje en in 2017 bevallen van haar derde roman, die nu in het Nederlands is vertaald. Levenslicht gaat niet toevallig over het moederschap, hoewel daar geen roze wolken aan te pas komen. We bevinden ons in een achterbuurt van Bologna, bevolkt met horden dealers, werklozen en alcoholisten. Gelukkige gezinnen komen in Village Labriola nauwelijks voor, afwezige en gewelddadige vaders des te meer, om van verslonsde of depressieve moeders en aan hun lot overgelaten jongeren nog maar te zwijgen.

Tienermoeder

In die troosteloze wijk, waaruit geen ontsnappen mogelijk is, zet de zeventienjarige Adele een kind op de wereld. Als tienermoeder kan ze de baby geen goede toekomst garanderen, maar de kinderloze Dora en Fabio, een hoog opgeleid paar uit de betere buurt van Bologna, kunnen dat wel. Als dat geen gelukkig toeval is.

Het boek opent met een van de meest doorvoelde en doorleefde bevallingen uit de literatuurgeschiedenis. Vervolgens keren we negen maanden terug in de tijd en maken we kennis met Adeles natuurlijke biotoop. Met Manuel, haar waardeloze vriendje, en Zeno, de gruwelijk verlegen buurjongen die de kat uit de boom kijkt. Met de gehandicapte Dora, getrouwd met Fabio, die op zijn beurt terugverlangt naar Emma, het domme blondje uit zijn geboortedorp. Terwijl Dora's echtgenoot rotzooit met dat lichtzinnige wicht, probeert haar beste vriendin Manuel te redden, die achter de tralies is beland.

Langzaam maar zeker word je ingesponnen in een web van verhalen, waartussen de schrijfster een vernuftig kluwen van verbanden weeft.

De een wil een kind maar kan er geen krijgen, de ander wil er geen maar krijgt er toch een, en dan heb je ook nog een heleboel personages die kinderen hebben gekregen maar dat beter niet hadden gedaan. Levenslicht gaat, kortom, over het ouderschap, over ongewenste tienerzwangerschappen en dito kinderloosheid, over de martelgang van in-vitrofertilisatie en de lijdensweg van kandidaat-adoptieouders. Maar zoals gewoonlijk is het Avallone toch vooral om de kloof tussen haves en havenots te doen. Die wordt overbrugd door bus 22, die de personages van hun troosteloze huurkazernes in de buitenwijken van Bologna naar de monumentale palazzi in het stadscentrum brengt, zodat ze haast ongemerkt de 'subtiele, onzichtbare grenzen' tussen de twee Italiës overschrijden: 'Dan was het of je door de douane was gegaan. Alsof je een visum had gekregen voor een andere planeet.' De verworpenen der aarde een stem geven, daar is het deze schrijfster uiteindelijk om te doen. Haar personages dragen stuk voor stuk 'een aangetast gebied' in zich mee, 'onherstelbaar als Tsjernobyl', maar ze bruisen van levensdrift en houden de moed er stevig in. Want aan de zelfkant krijgen dromen geen schijn van kans, maar toch gloort er een sprankje hoop. Zeno is de enige die een ontsnappingsroute vindt, dankzij de studie en de literatuur. Deze schrijver in wording, steun en toeverlaat van zijn depressieve moeder, werkt zich helemaal op eigen kracht op uit de misère en wordt voor dat verraad aan zijn sociale klasse met uitsluiting bestraft. De jongen, die zichzelf noodgedwongen de rol van 'externe verteller' heeft toebedeeld, is een onvoorwaardelijke fan van Dostojevski, want Avallone heeft haar personages met haar eigen literaire voorkeuren besmet. Het is geen toeval dat Zeno en Manuel een opvallende gelijkenis vertonen met Aljosja en Mitja uit De broers Kamarazov, en ze gaan niet voor niets gebukt onder een gigantisch schuldgevoel.

Wedergeboorte

De auteur pendelt vlot heen en weer tussen de verschillende verhaallijnen, laat zich net niet verleiden tot een teveel aan menslievendheid, maar balanceert naar het einde toe vervaarlijk op het randje van het melodramatische en is ook niet vies van een roekeloze metafoor. Zo krijgt Adele het 'ineens ijskoud, alsof het in haar buik was gaan sneeuwen' en constateert ze dat de zee bij Riccione 'precies dezelfde kleur had als mijn zwangerschapstest'.

Toch blijft Levenslicht stevig overeind. Een grenzeloos inlevingsvermogen, een krachtige stijl en een tomeloze energie, ziedaar het geheim van deze breed opgezette roman, waaruit een onverwoestbaar optimisme spreekt. De lezer is getuige van de geboorte van een baby, van de geboorte van een boek én van een wedergeboorte.

You only get one shot, zingen haar personages met Eminem, maar Avallone gunt iedereen toch een tweede kans.

Vertaald door Manon Smits, De Bezige Bij, 432 blz., 19,99 €. Oorspronkelijke titel: 'Da dove la vita è perfetta'.

Hide text

Maar Avallones recentste roman, Levenslicht uit 2017, stelt zwaar teleur. Het verhaal speelt zich af in Bologna, de woonplaats van de schrijfster. Net als in het Piombino van Staal loopt daar een scherpe scheidslijn tussen mislukt en geslaagd in het leven: je hebt de Bolofeccia, de achterbuurtbewoners, en de Bolobene in hun dure suv's.

Adele behoort tot de eerste soort. Op haar 17de raakt ze zwanger van Manuel, die droomt van dure auto's en horloges maar vastzit voor dealen. Adele ziet geen toekomst voor haar kind en kiest ervoor het af te staan. Wat je makkelijker besluit dan doet, natuurlijk.

Dora heeft net als haar man een goede baan, maar verder is het lot haar niet gunstig gezind. Ze miste bij haar geboorte een been, en nu blijkt ze ook nog onvruchtbaar te zijn, wat een rampzalige druk legt op haar toch al zwalkende huwelijk. Haar en Fabio rest alleen nog de wanhoopsroute van de adoptie, een survivaltocht van de deprimerendste soort.

Daar waar Marina Bellezza je met daverend vertelgeweld meesleurt, werkt in Levenslicht bijna niets meer van dat recept. Alle sores van Adele en Dora laten je onverschillig, en dan heeft Avallone nóg een handvol personages in haar verhaal gestopt die zwaar getekend zijn door het leven. Het kan allemaal ook nét iets te veel zijn.

Daarbij lijkt de literaire trukendoos van Avallone wat uitgewerkt. De scènes met de afzonderlijke hoofdpersonen zijn, volgens wel heel beproefd procedé, als een spel kaarten geschud, wat al na vijftig pagina's verveelt. En dan de stijl. Raadselachtige observaties als 'Zijn woorden deden haar pijn. Maar tegelijkertijd gleden ze van haar af' kwam je in Avallones vorige twee boeken niet tegen. En als je leest 'Een man is niet gemaakt om te blijven. Ook al heeft hij een hart' waan je je in het betere levenslied.

Avallone is een productieve schrijfster. Misschien net iets te.

**

Uit het Italiaans vertaald door Manon Smits. De Bezige Bij; 428 pagina's; € 19,99.

Hide text

De achttienjarige Adele is onbedoeld zwanger geworden van haar vriend Manu, maar hij zit in de gevangenis en wil het kind niet: ze staat er alleen voor. Alleen buurjongen Zeno blijft haar trouw. Haar moeder steunt haar niet, haar man zit ook in de gevangenis en zij heeft al moeite genoeg om het hoofd boven water te houden. Daarnaast is er de dertigjarige docente Dora die dolgraag een kind wil, zozeer zelfs dat het een obsessie wordt. Adele overweegt haar kind af te staan, maar twijfelt. Dora twijfelt ook, maar niet alleen over de adoptie, maar ook over haar geschiktheid als moeder. Twee vrouwen uit heel verschillende milieus die beiden onzeker zijn over het moederschap, dat is het thema van deze eigentijdse roman. Dit niet zo heel originele gegeven wordt op vaardige wijze aan de orde gesteld door de jonge auteur (1984), die in en buiten Italië hoge ogen gooit.