Tommy Wieringa, voltijds romancier en frequent flyer na zijn uren, schudt inHonorair kozak zijn reisdagboeken uit. Dat deed hij ook al inIk was nooit in Isfahan uit 2009, maar nu kun je nog minder van 'reisverhalen' spreken dan toen. Het zijn eerder korte mijmeringen, pagina's uit een carnet de voyages. Het hopt van Tanger naar Brussel, van Barcelona naar Berlijn, van Kortrijk naar Costa Rica. Deze stukjes na elkaar lezen vereist daarom soms sterke zenuwen.

Op de boot van Odessa naar Istanbul schrijft hij ter verschoning dit: 'Soms word ik licht in mijn hoofd van alles wat bestaat en bestaan heeft. De duizelingwekkende patronen van ontmoetingen, transacties en verplaatsingen, een trillend web dat alle plaatsen ter wereld met elkaar verbindt en dat je nooit zult kennen. Het enige wat je kunt doen, is het uiteinde van één draadje vinden en daaraan beginnen te trekken, één route volgen, de mensen daar vragen hoe ze leven, waar ze van bestaan, waar ze naartoe onderweg dachten te zijn en waar ze zijn terechtgekomen: dat is het enige wat je kunt.'

Het is een programmatische verantwoording voor het genre van de reisliteratuur. Elke ontmoeting, elke plaats is een notitie waard. Al wat je nodig hebt is verbazing, en Wieringa heeft er à gogo. Daarbij komt zijn ervaring en zijn gave, als schrijver en als reiziger. Wanneer je door het kedeng-kedeng van de vele reiskilometers dreigt in te dommelen, schudt hij je net op tijd met een fris beeld wakker. 'Het illusieloze licht van 's middags halfvier.' Tolstoj en Tsjechov als de 'dekstenen van de literatuur'. Troostmeisjes die geuren 'als chemische installaties'.

Wieringa is geen morsige passagier. Nooit verliest hij zijn goede humeur, zijn sangfroid of zijn waardigheid. Op elk moment is er een propere onderbroek voorhanden, een vers linnen pak, een lichte hoed. Met Wieringa in je compagnie geen non sequiturs, geen zonneslagen. Dat kun je jammer vinden, maar voor rugzakervaringen lees je maar Bruce Chatwin, kijk je maar naar Bear Grylls.

Alleszins een plus: op Wieringa's schouder reist Joseph Roth mee, de bontgekleurde patroonheilige van onrustige hotelzielen die geen patroonheilige meer nodig hebben, omdat ze zich thuis zijn gaan voelen in de treurige spleten van de wereld.

Honorair kozak is een reisboek als een paardensprongraadsel. Ergens vermoed je een oplossing, zoals in het universum van een romanschrijver ook de enigma's van Oostende en Panama een oplossing moeten hebben, maar waar? (Hans Cottyn)

Hide text

Tommy Wieringa (1967) is een reiziger. In dit boek doet hij in korte stukken verslag van zijn reizen. Er is een ontmoeting, een gebeurtenis, een kunstzinnige, geografische of biologische gegevenheid, waarvan hij onnadrukkelijk, in een mooie stijl (telkens weer culminerend in een prachtige slotzin, of slotzinnen) verslag doet. Schrijvers als F. Scott Fitzgerald, Isaak Babel en W.G. Sebald figureren in deze stukken, alsook vriend Jaap Scholten in Hongarije, of kunstenaar Joost Conijn. Er zijn intrigerende vrouwen en eigenzinnige einzelgänger die Wieringa’s pen in beweging zetten. Mooi is de verslaggeving over een in 1939 overleden dubbelganger, geportretteerd door Egon Schiele. De grote romans van Wieringa klinken mee op reis. Aanvankelijk alleen en later ook samen, op den duur als gearriveerd schrijver van wie werk vertaald is in de talen van de landen die hij bezoekt, reist Wieringa rond. De rol van het toeval is opvallend; mooie en ingehouden melancholische reisimpressies (met foto’s geïllustreerd) die zich centreren rond een anekdote, onderweg opgedaan. Hide text