Een boek op twee hoofdstukken voor het slot verliezen en merken dat je het eigenlijk niet zo erg vindt: de spanningsboog hangt er in Opstand als een slappe koord bij. Het boek is een vervolg op Inwijding, een dystopische jongerenroman waarin de maatschappij uit ‘facties’ bestaat, subgroepen zoals ‘Eruditie’ en ‘Oprechtheid’ die zijn opgebouwd rond één centrale waarde. Elk kind wordt op basis van een persoonlijkheidstest in een van die facties ondergebracht. Het eerste deel is gewijd aan de strijd van allen tegen allen tijdens de brute inwijding van hoofdpersonage Beatrice — Tris — in de factie van de Onverschrokkenen en vormt daarmee een genietbaar doorslagje van het bekende Battle Royal / 'Hongerspelen'-topos. Zoals dat hoort wanneer je een tweede deel uitbrengt, introduceerde Veronica Roth naar het einde toe een nieuwe verhaallijn. De factie van de Onverschrokkenen wordt via een simulatie als wapen ingeschakeld door de Erudieten om de factie van de Zelfverloochenaars uit te schakelen. Spannend en vermakelijk, zij het wat oppervlakkig.
Van vaart is er in het tweede deel echter geen sprake meer. Meer dan driehonderd pagina’s lang volgen we Tris en Tobias/Four in hun vlucht door de verschillende facties op zoek naar de ware motivaties achter de aanval. Tris ontwikkelt zich na de dood van haar ouders tot een egocentrisch, eigenwijs en eigenlijk ronduit onuitstaanbaar personage. Haar voormalige leermeester en huidig liefje Tobias valt steeds meer in de rol van de beschermer die achter haar aan loopt en haar uit de precaire situaties redt waar ze steeds opnieuw in terechtkomt. Hij vindt zijn doodgewaande moeder terug, die de leidster is geworden van de factielozen, mensen die door het factiesysteem verstoten zijn en de vernietiging ervan nastreven. Tobias begint hun kant te kiezen, terwijl Tris steeds meer moeite heeft om de dichotomie tussen goed en kwaad vol te houden.
In de recensie van het eerste deel merkten we op dat de actiegedrevenheid van het verhaal als prijs heeft dat de karaktertekeningen nogal tweedimensionaal blijven. De wijze waarop Roth in dit vervolg alsnog diepgang probeert te geven aan haar personages door Tris uitgebreid over zichzelf te laten reflecteren en in dialoog te laten gaan met Tobias, doet ons wensen dat ze het niet had gedaan.
Het is allemaal erg klef en banaal. En in Opstand zakt de geloofwaardigheid alleen al om redenen van inconsequentie en onsamenhangendheid zó ver onder het nulpunt dat een lezer met een beetje creatieve verbeelding aanhoudend geïrriteerd is over de compleet onwaarschijnlijke ontwikkelingen. 
Omdat ik mijn exemplaar was kwijtgespeeld, ben ik de laatste pagina’s dan maar in een boekenhandel gaan lezen. Wie hard oordeelt, kan zich per slot van rekening niet permitteren een stuk van het boek ongelezen te laten. En jawel, er is een cliffhanger voorzien: we komen op de valreep nog een en ander te weten over de plaats van de wereld van Tris in het grotere geheel ‘buiten het hek’. Het is mogelijk dat na deze typische middendeel-inzinking het sluitstuk van de trilogie opnieuw spannender wordt. Maar gezien de rommeligheid van de ‘wereld-in-de-wereld’-twist op het einde, valt te vrezen dat ook in het laatste deel de ongeloofwaardigheid de spanning te veel in de weg zal staan.
[Lisbeth Vandoorne] Hide text

Tris (16, ik-figuur) leeft in een verscheurde wereld. De factieleider van Erudieten is hiervoor verantwoordelijk, want door technologische ontwikkelingen kan zij bijna iedereen manipuleren. Alleen op Afwijkenden, zoals Tris, heeft zij geen grip. Tris gaat met anderen de strijd aan tegen haar. Maar zij heeft meer te overwinnen en wel haar enorme schuldgevoel, omdat zij haar goede vriend Will heeft gedood. En ze is onzeker, want ze ontdekt dat mensen uit lagen vol geheimen bestaan en dat de echte drijfveren altijd diep in het hart verscholen liggen. Tris worstelt hiermee, want wie kan ze vertrouwen en wat zegt dit over haarzelf en de liefde tussen haar en Tobias? En is ze bereid te sterven voor deze strijd? Het verhaal moet met aandacht worden gelezen en is niet los te lezen van het eerste deel, 'Inwijding'*. Dit komt door alle namen en omdat de factienamen een metafoor zijn voor de karaktertrekken van de verhaalpersonen. Toch wordt doorlezen beloond en zal de lezer worden gegrepen door dit keiharde avontuur met bloederige acties én een vleugje romantiek. Tevens in het Engels aangeboden'**. Vanaf ca. 15 jaar. Hide text

De wereld van Tris is opgedeeld in vijf facties of leefgemeenschappen. Ze leven van elkaar gescheiden en voeren elk een menselijke waarde hoog in het vaandel: Oprechtheid, Onverschrokkenheid, Eruditie, Vriendschap en Zelfverloochening. Er heerst grote chaos na een simulatieaanval van Eruditie waarbij de Onverschrokkenen een ware slachtpartij aanrichten onder de Zelfverloochenaars. Overlevenden, waaronder Tris en Tobias (Four), zoeken onderdak bij Vrienschap. De twee jongeren zijn er echter niet veilig. Hun factie is uiteengevallen in overgelopen Onverschrokkenen die zich hebben aangesloten bij Eruditie en een deel getrouwen die een tegenactie willen opzetten. Maar er zijn geen zekerheden meer. Tris gaat tot het uiterste en kan enkel op haar intuïtie rekenen, wat haar in conflict brengt met haar vrienden en waarmee ze haar relatie met Tobias op het spel zet. Ze ontdekt dat het niet enkel om een machtsstrijd gaat, maar om een goed verborgen en fel beschermd geheim, dat het voortbestaan van de wereld zoals zij die kent op de helling kan zetten.
In dit tweede deel, dat niet los van het eerste gelezen kan worden, leer je meer over de Afwijkenden, die immuun blijken te zijn voor simulaties. Zij zijn vogelvrij en moeten als testpersonen dienen voor het ontwikkelen van nieuwe vaccins en programma’s. Maar ook de Factielozen spelen een niet onbelangrijke rol. En zelfs over het personage Four en zijn familie kom je meer te weten. Het vertrouwen tussen de twee jongeren wordt regelmatig geschonden. Toch zet Tris door, ook al weet ze dat de kans bestaat dat Tobias (Four) het haar nooit zal vergeven.
Opnieuw een goed opgebouwd verhaal, verteld vanuit de ik-persoon van Tris, vol spanning en emoties met hier en daar een vleugje liefde. Soms wordt het verhaal wat complex omdat de facties zich in dit boek beginnen te mengen, waardoor er steeds benoemd moet worden wie tot wat behoort. Het onverwachte, onthullende einde schept nieuwe mogelijkheden voor het derde en laatste deel van deze spannende, zeer goed geschreven futuristische reeks, die geen moment verveelt.
Hide text