Alberto Moravia is bekend van romans als De conformist en De voyeur. In Italië werd De twee vrienden postuum uitgegeven in 2007, honderd jaar na de geboorte van de auteur. Enkele jaren na Moravia's dood ontdekte zijn weduwe het manuscript in een oude koffer. De twee vrienden bestaat uit drie verschillende versies van hetzelfde verhaal. Moravia schreef wel meer verschillende versies van dezelfde roman, maar bij publicatie van de definitieve versie vernietigde hij altijd de eerdere versies. Het unieke van het boek is dan ook dat we Moravia aan het werk zien terwijl hij een boek nog aan het componeren is.
De eerste versie van De twee vrienden is de minst uitgewerkte en is meer een aanzet, een fragmentarische proloog. We maken kennis met Sergio en Maurizio. De eerste is een arme intellectueel, een communist, een twijfelaar en een apathische luiaard. Hij kijkt op naar zijn vriend Maurizio, een rijke, zelfzekere, besluitvaardige en onbekommerde losbol. In de tweede, meest uitgewerkte versie, komen we dezelfde hoofdpersonages tegen. Sergio, nog steeds een fervent lid van de communistische partij, wil zijn vriend overhalen om eveneens lid te worden. Maurizio belooft Sergio dat hij dat zal doen als hij een nacht met Lalla, de vriendin van Sergio, mag doorbrengen. Sergio twijfelt, omdat de mogelijke toetreding van zijn geliefde vriend tot de partij een ware obsessie is geworden. In het derde deel leeft Sergio samen met Nella, een personage dat ook al in de eerste versie voorkwam en hoogstwaarschijnlijk een andere naam is voor Lalla. De relatie met Maurizio is nog steeds dezelfde: Sergio heeft een diep respect voor zijn vriend en heeft daardoor een groot minderwaardigheidsgevoel. Hij probeert Maurizio opnieuw te overhalen om toe te treden tot de communistische partij.
Er zijn uiteraard verschillen tussen de drie versies: nu eens zijn de karakters meer uitgewerkt, terwijl in een andere versie de ethische thema's uitgesprokener zijn, of er psychologisch dieper wordt gegraven. Niettemin is de verhouding tussen de twee protagonisten min of meer dezelfde. De tweede versie van het verhaal is de aangenaamste om te lezen omdat deze een afgerond verhaal vormt. In zijn filmische
manier van schrijven schetst Moravia trefzeker de ingewikkelde relatie tussen Sergio en Maurizio ? een relatie gebaseerd op vriendschap, maar ook verraad. Moravia is een meester in het schetsen van psychologische verhoudingen en ethische dilemma's. Zoals ook in andere boeken van Moravia staan thema's als liefde, seks, geld en politiek centraal. De kernvraag van De twee vrienden, en zeker van de tweede versie, is of het doel de middelen heiligt. Kunnen fundamentele waarden worden opgeheven in naam van idealen? Zijn er omstandigheden waarin het wel opportuun is een mens als middel te zien? [Kris Velter] Masquer le texte

In 1995 werden in een valies in de kelder van huize Moravia te Rome uitvoerige fragmenten gevonden van een roman die nooit voltooid of uitgegeven werd. In het manuscript treft men drie verschillende versies aan van hetzelfde verhaal. Moravia (1907-1990) schreef het boek in 1952. Het eerste verhaal speelt zich af op het einde van de Tweede Wereldoorlog, na de val van het fascisme (1943). Er komt een einde aan de vriendschap tussen Sergio en Maurizio omdat ze beiden van dezelfde vrouw houden. Zij verkiest de losbol Maurizio boven Sergio, die integer is, antifascist, maar een zwakkeling. Sergio is een echte Moravia-figuur: intellectueel, maar niet in staat tot handelen. De tweede versie speelt zich af in 1945. Sergio is lid van de communistische partij en wil zijn bourgeois-vriend bekeren tot het marxisme. Deze stemt ermee in, als hij naar bed mag met Lalla, de vriendin van Sergio. De derde versie focust minder op de politiek. Sergio minacht er en vernedert er zijn vriendin Lalla (ex-Nella). Boeiend aan deze roman is dat je kunt meekijken in het brein van de auteur, die op zoek is naar de ideale vorm. Paperback; kleine druk. Masquer le texte