Een kat vindt een hond, achtergelaten bij een boom. Het enige wat hij doet, is liggen, huilen en wachten. Zoveel lijdzaamheid verbijstert de kat. 'Ik vind dat je iets moet doen aan wat je hier doet,' zegt ze. 'Alleen maar liggen - liggen liggen, liggen huilen, liggen wachten, is niet goed. Dat wordt je eind.' 'Ik wacht op de baas,' zegt de hond.
Het lijkt de kat een volstrekt onzinnig idee. Zo onzinnig dat het haar intrigeert. Wat drijft de hond? En wie is die baas eigenlijk? Ze gaat op onderzoek uit. Ze ontmoet een uil, in wiens ogen evenveel duistere geheimen te lezen staan als in de hare, een sluwe vos, vuurvliegjes die enkel aandacht hebben voor elkaar, een vlinder die nooit de kortste weg kiest tussen A en B, een mot die wanhopig op zoek is naar de baas van alles, en een haan en een hen wie het allemaal niet zoveel kan schelen. Allemaal staan ze op hun eigen manier in het leven.
De kat, die de hoofdrol speelt in De baas van alles van Bart Moeyaert, is een volbloed scepticus, die de zekerheden in vraag stelt van iedereen die ze ontmoet. Pasklare antwoorden op haar levensvragen krijgt ze niet, maar ze brengt de hond wel aan het twijfelen. Onder haar invloed verliest hij zijn rotsvaste vertrouwen in zijn baas. Op een nacht is hij verdwenen. Je kunt maar beter je lot in eigen handen nemen en niet alle heil van een baas verwachten, lijkt het devies.
Maar ook de kat is niet zo vrij en onafhankelijk als ze voorgeeft te zijn: op het eind van het verhaal blijkt ze een huiskat die na een escapade van zeven dagen en zeven nachten naar haar veilige nest terugkeert.
Wie in ons taalgebied 'dierenverhalen' zegt, denkt meteen aan Toon Tellegen. Tellegens dierenverhalen zijn melancholische contes philosophiques met een ironische toets die hun een aangename lichtheid verleent - een lichtheid die ik in De baas van alles een beetje mis. Het komt allemaal wat zwaar en artificieel over. Het boek is gedrukt met inkt die opgloeit in het donker. Maar de afwisseling van dag en nacht, wat belangrijk is om dat effect in de illustraties ten volle te laten spelen, heeft niet echt een betekenisvolle functie in het verhaal. Wat ik ook mis, is de kracht die doorgaans uitgaat van Moeyaerts suggestieve stijl, waarbij zoveel ongezegd blijft dat er voor de lezer een hele wereld te ontdekken valt in de ruimte tussen de woorden.
Niet dat er niets te genieten valt. Vaak stuit je op mooie zinnen en originele vondsten, zoals de op seks beluste vuurvliegjes die voortdurend 'Hier! Kom hier!' roepen en de kip die op het eind van elke zin 'toch' zegt. Maar het verhaal kon me niet erg raken.
De baas van alles is prachtig uitgegeven. Het glow-in-the-darkeffect is een leuke vondst. Op de afgelopen Frankfurter Buchmesse stonden de uitgevers in de rij om de vertaalrechten in de wacht te slepen. De expressionistische, fors uit de kluiten gewassen illustraties van Katrien Matthys - die soms wat doen denken aan Gerda Dendooven - hebben een prachtig effect in het donker. Het moet een hele uitdaging zijn geweest om de illustraties in te passen in het concept, dat onvermijdelijk een aantal beperkingen met zich meebrengt.
Maar hoe mooi het ook is uitgegeven, erg veel leesgemak verschaft het boek niet. Dat je voortdurend pagina's moet uitklappen, maakt het lezen tot een omslachtige bezigheid. Als je niet uitkijkt, maak je bij het dichtslaan bovendien grote ezelsoren. Erg geschikt om ermee onder de dekens te kruipen, zaklamp bij de hand, is het dan ook niet. Jammer, want het concept nodigt daar net toe uit. Echt lezen in het donker is er ook niet bij. De tekeningen en de hoofdstuktitels gloeien genoeg op, maar na twee bladzijden lezen wemelen de letters voor je ogen.
Bij het boek hoort ook een luistercd. Daarop bewijst Bart Moeyaert nog maar eens dat hij een prachtige vertelstem heeft, die je dwingt om te luisteren. Voor de soundtrack riep hij de hulp van Stef Kamil Carlens in en die heeft zich uitstekend van die taak gekweten. De wat donkere toon van zijn muziek past uitstekend bij het verhaal. Ze is discreet, ondersteunt de tekst en voegt er spanning aan toe. Dat maakt De baas van alles tot een aangename luisterervaring.
Naar een nieuwe Bart Moeyaert wordt altijd met spanning uitgekeken. Voor een auteur van Moeyaerts kaliber ligt de lat altijd erg hoog. Met De baas van alles heeft hij die verwachtingen niet helemaal ingelost.

Masquer le texte

In dit dierenverhaal, speelt de kat de hoofdrol. Op zijn sluiptochten door de nachten, komt hij met allerlei andere dieren in gesprek: de uil, de vos, de hond, de vlinder, de mot, de hen en de haan. Wie is de baas, wie is de baas van alles? De gesprekken zijn vluchtig en vaag, soms bijna filosofisch. Antwoorden worden niet echt gegeven en het verhaal heeft een moeilijk einde: een kind roept de kat naar binnen en de kat luistert. Zou het kind als baas van alles bedoeld zijn? Het boek is opvallend van vormgeving; de bladzijden zijn om en om fluoriserend van kleur met zwarte opdruk en zwart met 'glow-in-the-dark' opdruk. Dit geeft in het donker een mooi - en extra mysterieus - effect. Bovendien kunnen de zwarte bladzijden naar links én naar rechts worden uitgevouwen zodat de toverpagina's twee keer zo breed worden. Door het filosofische karakter van het verhaal, is de zinsbouw soms wat gecompliceerd. Alles bij elkaar een verrassend boek. Erg leuk om voor te lezen of om samen (in het donker) naar de mooie illustraties te kijken. Vanaf ca. 8 jaar. Masquer le texte

Een hond ligt vastgebonden aan een boom te wachten op zijn baas die niet komt. Het wachten duurt lang en de hond heeft honger en dorst en vooral: hij mist zijn baas. De kat spoort hem aan zich los te maken van zijn boom en van zijn baas maar de hond is hondstrouw. De kat probeert niet aan de hond te denken maar dat lukt haar niet. Elke nieuwe dag wordt ze als het ware naar de hond getrokken. Ze praat met de uil en de vos en andere dieren over de hond en de baas die niet komt. Ze probeerde zich voor te stellen hoe het was, wachten op een baas. Ze wist hoe het was om zelf de baas te spelen, of om helemaal de baas te zijn. Die ene tel waar het om ging als ze een muis ving of een bromvlieg tegen de grond mepte. Als zij de baas was, was het ook een kwestie van wachten, maar dan op het goede moment. Dan komt de mot en die blijkt te wachten op 'de baas van alles'. En ze lijkt nog te weten waar hij woont ook. Als op een morgen de hond weg is, mist de kat hem enorm. Maar in het huis met het licht wordt een raam opengedaan en een kind roept dat de Dikke terug is. De kat heeft haar baas van alles gevonden: De kat gehoorzaamde niet meteen. Wat dacht het kind wel dat het was. Navertellen doet onrecht aan de mooie, poëtische taal, de herhalingen, het bedachtzame. Dit boek is ook weer filosofisch getint en komt het best tot zijn recht als het voorgelezen wordt. De hoofdstuktitels zijn veelzeggend in hun soberheid: 'De uil en het oude vlees', 'De hond en het geduld', 'De vos en het verschil' ... De structuur van het boek is ook bijzonder, er zijn witte dagbladzijden en dubbelgevouwen zwarte nachtbladzijden. Die laatsten geven licht in het donker en dat doen ook de zwart-witillustraties, ze zijn gezet in 'glow in the dark-inkt'. Tussen de zwarte gevouwen bladzijden zit zijdepapier en dat valt er nogal gemakkelijk tussenuit. Ook ezelsoren zijn moeilijk te vermijden. Een prachtig verhaal om thuis, op school of in de jeugdbeweging voor te lezen.
Masquer le texte