In de reeks leesedities van het werk van naoorlogse Nederlandstalige dichters verschenen bij Lannoo/Atlas onlangs de gedichten van Ben Cami. Cami maakte ? enigszins vanaf de zijlijn ? deel uit van de beweging van de Vijftigers en was redactielid van Tijd en Mens. Die associaties heeft Cami zijn leven lang met zich gesleept en ook na zijn dood ? alweer meer dan vijf jaar geleden ? zullen ze allicht nog enige tijd de receptie van zijn werk bepalen.

Door die associaties met de experimentele naoorlogse dichtersbeweging en het bekende tijdschrift dat daar veelal aan gelinkt wordt, staat Cami's werk in de schaduw van dat van zijn tijdgenoten Hugo Claus, Lucebert en Louis Paul Boon, om er maar drie te noemen. Zelden werd zijn werk dan ook als een aparte entiteit bekeken.

Vergeleken met zijn 'medestanders' uit Tijd en Mens oogt de poëzie uit Cami's beginjaren weinig experimenteel, haast klassiek. Jos Joosten legt in het nawoord van deze uitgave de vinger op die wonde en stelt dat Cami's klassieke, epische vorm haast moderner was dan de revolutionair experimentele vorm van de Vijftigers, althans in de ogen van Cami zelf. Cami sloeg als het ware de stap van het experimenteren over om meteen terug te grijpen naar de klassiekere vorm (waar overigens ook vele andere Vijftigers in hun latere jaren naar terugkeerden).

Dat maakt dat er qua vorm maar weinig evolutie in Cami's poëzie lijkt te zitten, al wil dat geenszins zeggen dat de dichter altijd uit hetzelfde vaatje tapte. Vooral de voorlaatste bundel van zijn hand ? ironisch genoeg Ik ben hier vreemd (1988) getiteld ? slaat een weg in die enigszins afwijkt van de tot dan betreden paden. Cami laat hier ? vaker dan in bijvoorbeeld Wat is er met de dood gaande? (1984) ? simpele natuurobservaties zijn wat ze zijn: 'Wat ze vertellen zal voor altijd / Geheim zijn', schrijft hij.

Cami's poëzie cirkelt eigenlijk zijn hele oeuvre lang rond het Oude Testament, en dan specifiek het boek Genesis, en het begin der tijden. Die zoektocht ? je zou het ook een 'obsessie' kunnen noemen ? leverde hem een plaatsje op in de literatuurgeschiedenis toen Jan Walravens voor zijn bekende bloemlezing uit de experimentele poëzie in Vlaanderen precies een regel van Cami als titel koos: Waar is de eerste morgen? Een dosis existentialisme is Cami in die zoektocht naar de eerste morgen niet vreemd. Het eerste gedicht in zijn eerste bundel geeft die achtergrond duidelijk weer wanneer het verhaalt over het eenzame begin van het leven op aarde, en vooral "de eenzaamheid van 't eerste sterven".

Ook het tweede gedicht uit die bundel geeft meteen een belangrijk thema uit Cami's poëzie prijs. Niet alleen de schepping, maar ook het verhaal van de tweelingbroers Kaïn en Abel zal immers een groot deel van Cami's gedichten bepalen, getuige daarvan de bundeltitels Het land Nod (1954) en Ten westen van Eden (1994). De eerste van die twee is het symbolische begin van Cami's dichterscarrière ? In de tijd verloren uit 1950 beschouwde hij niet als zijn officiële debuut, blijkens zijn Gedichten 1954-1983, een 'verzamelbloemlezing' waarmee hij eigenlijk een eerste keer zijn oeuvre afsloot. Ten westen van Eden is het feitelijke einde ervan.

Daartussen liggen veertig jaar dichterschap die in deze leeseditie voor de eerste keer worden samengebracht. De leeseditie ? die ons bezorgd werd door Yves T'Sjoen en Els van Damme ? voorziet alleszins in de behoefte om Cami's werk ook in zijn eigenheid te laten. Ze geeft de lezer immers de kans om Cami's werk niet alleen los te zien van alle contemporaine invloeden en poëziestrekkingen, maar ook om het in één oogopslag te overschouwen. [Ben Van Humbeeck] Masquer le texte

Dit boek bundelt alle poëzie van de Vlaamse dichter Ben Cami (1920-2004), die in de jaren '50 redacteur was van het experimentele tijdschrift 'Tijd en Mens'. Anders dan veel tijdgenoten, koos Cami — zeker in zijn vroege poëzie — niet voor radicale formele experimenten. In een inzichtrijk nawoord stelt Jos Joosten dat Cami's vernieuwing schuilt "in zijn inhoudelijke bekommernis over de positie van de naoorlogse mens in de werkelijkheid […]". Verder heeft Joosten het o.m. over Cami's status als 'Tijd en Mens'-dichter, en over het Bijbelboek Genesis, dat een rode draad vormt in zijn oeuvre. Veel aandacht gaat daarbij naar Cami's tweede bundel, Het land Nod (1954), die wordt gekenmerkt door een vrij plechtig verwoord crisisgevoel dat sporen van het existentialisme draagt. Na de jaren '50 publiceerde Cami nog slechts een vijftal bundels, die echter een aparte stem laten horen. Yves T'sjoen en Els van Damme zorgden voor een mooie wetenschappelijke uitgave van het integrale dichtwerk van Cami (inclusief verspreid gepubliceerde gedichten). Met een verantwoording en een uitgebreide bibliografie. Masquer le texte