Paul van Ostaijen ontvluchtte Vlaanderen omdat hij in 1917 kardinaal Mercier zou hebben uitgescholden. Hij leefde in Berlijn als een bohemien. Hij leerde er schrijvers en intellectuelen kennen en droomde van een grote literaire carrière. Zijn geliefde Emma Clément onderhield hem door mannequinwerk te doen maar zij werd verliefd op een fysicus die de schoonbroer van Thomas Mann was. Uiteindelijk spoorde Van Ostaijen in 1921 terug naar België terwijl Emma achterbleef.

Bob Van Laerhoven (64) heeft zich voor Dossier Feuerhand goed ingelezen in deze turbulente periode. Hij schreef niet alleen een geromantiseerde vertelling over het leven van de dichter in de Duitse hoofdstad. Van Laerhoven zoomt ook in op een groep intellectuelen die het Thule Genootschap vormden. De swastika was hun symbool en joden en communisten waren hun vijanden. Zo was dit genootschap de voorloper van Hitlers NSDAP. Van Laerhoven laat een jonge vrouw als spionne de groep infiltreren. Bovendien houdt een seriemoordenaar die 'De viller' wordt genoemd, Berlijn in de ban. Een politie-inspecteur moet hem opsporen terwijl hij ook een proces tegen een Armeen die een Turk doodde moet voorbereiden. En er zijnjoden die voorvoelen dat de tijdgeest in hun nadeel werkt en een vluchtroute zoeken. De titel van het boek verwijst naar een geheim psychiatrisch rapport dat Van Ostaijen onder ogen krijgt en waarin de doopceel wordt gelicht van een bekende Duitser die Feuerhand wordt genoemd. De naam is een verwijzing naar een personage uit de romans van Karl May. Je hoeft geen doorgewinterde speurder te zijn om te beseffen wie Feuerhand is.

Van Laerhoven is altijd al een exuberante schrijver geweest die graag dolt met taal en vele registers met elkaar vermengt. Dat levert treffende vondsten op maar af en toe vliegt hij uit de bocht. Het boek heeft duidelijke misdaadelementen maar is niet toegeschreven naar de oplossing van een raadsel. Van Laerhoven wil het leven in de smeltkroes Berlijn beschrijven met Van Ostaijen als gids. Vooral in het eerste deel doet hij dat meeslepend. Naarmate het boek vordert en hij de verhaallijnen moet linken, lukt het hem minder om er een harmonisch geheel van te maken. Naar het einde heeft hij moeite om Van Ostaijen te verbinden met de complexe politieke en maatschappelijke ontwikkelingen. Dossier Feuerhand heeft sterke passages, interessante personages en dramatische ontwikkelingen maar Van Laerhoven slaagt er niet in om zijn roman op een pakkende manier te laten landen.

Houtekiet, 384 blz., 19,99 €

Masquer le texte

Paul van Ostaijen en Emma Clément zijn na de Eerste Wereldoorlog naar Berlijn gevlucht. Als ze niet met hun neus in het witte poeder zitten, zint Paul op nieuwe gedichten en stort Emma zich op een rijkere minnaar. Intussen waart een seriemoordenaar rond die zijn Joodse slachtoffers vilt en er daarna zijn gevoeg op doet en ontvreemdt de half-Chinese spionne Elise Kraiser bij de psychiater van Adolf Hitler een dossier, ‘Feuerhand’. Dat raakt ze ook weer kwijt aan Van Ostaijen, die nieuwe inspiratie zoekt. En dan gaan de poppen aan het dansen.

Je moet Bob Van Laerhoven heten om in die kolkende naoorlogse jaren je weg te vinden en er een meesterlijke spannende roman van te maken waarin niet alleen Van Ostaijen, maar ook Rudolf Hess, Bertolt Brecht en Floris Jespers een rol spelen. Het boek leest net zo psychotisch als het Duitsland van toen, waarin de mens op hol leek geslagen. Of het nu over Einsteins nieuwe fysica gaat, de door wetenschappers gepropageerde eugeneticatheorieën of Van Ostaijens kapotgesnoven genie, elk personage, historisch of verzonnen, krijgt vlees en vuur. Vijfwerf lof voor Van Laerhoven.

*****

Houtekiet, 412 blz., Houtekiet, € 19,99.

Masquer le texte

De Antwerpse avant-garde dichter Van Ostaijen is gevlucht naar het bruisende maar woelige Berlijn van het begin van de jaren twintig, waar hij terechtkomt in een broeinest van drugs, drank en complotten. Zijn vriendin wordt de minnares van een psychiater die een dossier bezit van een man die meer dan tien jaar later het aanzien van Duitsland en de wereld zal veranderen. Ondertussen is een Franse spionne geïnfiltreerd in een geheim genootschap van extreemrechtse mannen die de gevestigde orde omver willen gooien. Een integere Joodse politieagent kent alle protagonisten en probeert twee Joodse kinderen te redden uit de klauwen van kindersmokkelaars. Niemand zal ontkennen dat de Vlaming Van Laerhoven (1953) zijn research grondig gedaan heeft of dat hij fijnzinnig literair proza aflevert. Fragmentarisch staan er schitterende passages in, maar als geheel stelt het teleur. Het is allemaal net niet: niet spannend genoeg, niet genoeg relevante feiten om te boeien en te veel losse draadjes en open eindes. Masquer le texte