Naast de gevierde Nobelprijswinnaar van 2008 kan Jean-Marie Gustave Le Clézio het beste omschreven worden als een ‘francofoon’ schrijver. Dat zegt niet alleen iets over zijn levensloop (Le Clézio heeft de dubbele Frans-Mauritiaanse nationaliteit en heeft een leven lang gereisd), maar ook over zijn schrijverschap. In tegenstelling tot veel van zijn Franse collega-schrijvers is er in zijn indrukwekkend oeuvre een natuurlijke overgevoeligheid voor alles wat met identiteit te maken geeft. Taal, ruimte en tijd spelen hierin een cruciale rol.
Zo verwijst de titel van zijn laatste roman Urania naar de bijzondere plaats waar het verhaal zich afspeelt. In een bijlage wordt ze zelfs expliciet verduidelijkt aan de hand van een landkaart en een overzicht van de ‘plaatselijke wetten’. Het hoofdpersonage Daniël Sillitoe is een Franse geograaf die in contact treedt met een jongen uit een Mexicaanse commune, en zo toegang krijgt tot een ander universum dat schril afsteekt tegen het leven dat hij als wetenschapper leidt. Die nieuwe Mexicaanse leefwereld is bijzonder goed gedocumenteerd: Le Clézio leefde en werkte verschillende jaren in Mexico. In Urania is de schrijver ook etnograaf. Niet zelden vraagt hij van de lezer een inspanning om zich vertrouwd te maken met een vreemd referentiekader. Die moeite wordt beloond.
Het leven in de commune wordt niet als een onmogelijk Utopia beschreven, maar wel als een authentieke ruimte. Enerzijds betekent dit: een eenvoudig leven, in harmonie met de natuur. Anderzijds bevat het verhaal een duidelijke tragiek wanneer de negatieve evolutie van de commune als een onafwendbaar proces in kaart wordt gebracht. Het gevaar komt zowel van binnenuit als van buitenaf: corruptie, materiële begeerte, bedrog en eigenbelang tasten de levenskwaliteit aan. De doorleefde en geëngageerde ondertoon waarmee Le Clézio kritiek uit op de uitwassen van de moderne wereld is een constante in zijn werk. De schoonheid van een goed verhaal ligt in de rauwheid van het echte leven, zei hij daarover ooit.
Toch spreekt er zeker ook een utopische stemming uit Urania. Ze wordt opgeroepen door Daniël. Voor hem is het een denkbeeldige plek waar hij als kind naar verlangde, maar ook een plaats waar hij ooit was, en waaraan hij vele jaren later herinneringen ophaalt tijdens zijn terugkeer. Op die manier kan de verbeelding ook de rauwheid van het echte leven overstijgen. Dat lijkt het hoofdpersonage althans te suggereren in de laatste paragraaf van het boek: ‘Ondertussen blijven de armste gebieden van deze planeet afglijden in verkapte oorlogen en insolventie. Weinig reden tot optimisme. Maar toch, wat Dahlia en mij nog verbindt, wat ons nog hoop geeft, is de zekerheid dat het land Urania echt heeft bestaan en dat we er de getuigen van zijn geweest’. [Francis Mus] Masquer le texte

Hoofdpersoon in deze sterke roman van Jean-Marie Le Clézio (1940, Nobelprijs 2008) is de Franse geograaf Daniel Sillitoe, op studiereis in West-Mexico. Naast aspecten van het landschap observeert hij de plaatselijke situatie: het nutteloze gedoe op het wetenschappelijke Instituut met frustrerend gekonkel en rivaliteit en de nabije commune Campos, waarop hij op de heenreis in de bus al werd geattendeerd door de jonge bewoner Raphaël. Hij ziet hoe de utopische en overigens ook zweverige idealen van deze commune schipbreuk lijden door toedoen van weinig scrupuleuze projectontwikkelaars en hoe de onpraktische groep in een meedogenloze wereld uit elkaar wordt geslagen. De gebeurtenissen die de schrijver put uit een jarenlang verblijf ter plaatse sterken hem in het belang van zijn ecologisch getinte, poëtische strijd tegen mondialisatie, minachting voor de natuur en uitbuiting, maar doen hem ook de onbereikbaarheid beseffen van het sinds zijn vroegste jeugd zo gecultiveerde idee van een mythisch, ideaal Urania. Kleine druk. Masquer le texte