Iedereen die Macbeth van William Shakespeare (1564-1616) kent, weet dat het toneelstuk begint met drie heksen die vreemde spreuken declameren ('Goed is slecht en slecht is goed'). Even later ontmoeten ze generaal Macbeth en zijn vriend Banquo. Ze voorspellen dat Macbeth Duncan, de koning van Schotland, zal opvolgen en dat Banquo 'koningen zal verwekken'. Dat zet een keten van dramatische gebeurtenissen in gang waarbij Macbeth, ondersteund door de ambities van Lady Macbeth, aan het moorden slaat. Uiteindelijk zal het koppel ten onder gaan. In Macbeth, de misdaadroman van de Noor Jo ­Nesbø, ontmoet politie-inspecteur Macbeth drie prostituees die hem vertellen dat hij politiecommissaris Duncan zal opvolgen. Wanneer Macbeth over de vreemde ontmoeting aan zijn vrouw vertelt, fluistert zij hem na een vrijpartij in het oor: 'Je moet Duncan vermoorden'.

Nesbø's bewerking past in een ambitieus project waarbij internationaal beroemde schrijvers wordt gevraagd om een van Shakespeares toneelstukken te herschrijven.

Wie Shakespeare heeft gelezen, zal veel in Nesbø's roman herkennen. Dat is meteen ook een van de zwaktes van het boek want dit is dus een misdaadroman waarvan je al weet hoe ze afloopt. Wie niet op de hoogte is van Macbeths daden, krijgt een langdradig en onevenwichtig verhaal dat zich afspeelt in een troosteloze Schotse stad in de jaren 70 van de vorige eeuw. De oorlog tussen twee drugsbendes zorgt voor een onafzienbare reeks misdaden. Daarom wordt een nieuwe politie-eenheid opgericht waarvan inspecteur Macbeth de baas wordt. Maar eigenlijk vindt Duff, de leider van de afdeling Drugs, dat hij recht heeft op die job. Macbeth en Duff zijn oude vrienden die toen ze elkaar leerden kennen op de politieacademie, zworen dat ze de 'grote, slechte kerels zouden pakken'.

Macbeth is een verhaal over vriendschap, blinde ambitie, verraad, wraak en moord. Wie dit boek constant vergelijkt met wat Shakespeare schreef, zal toegeven dat Nesbø's herwerking mager uitvalt. Vooral de personages missen diepgang. In Shakespeares verhaal voedt Lady Macbeth de ambitie van haar man op een doortrapte manier. In Nesbø's verhaal is Lady, die de eigenaresse van een casino is, vlak en kleurloos. Je snapt niet goed waarom zij haar man zo opstookt. Ook de voorspellingen van de drie hoeren zijn er met de haren bijgesleurd.

Het is beter Nesbø's Macbeth niet te vergelijken met Shakespeares meesterwerk. Dan hou je een middelmatige misdaadroman over die bulkt van de ambities die ze niet kan waarmaken. Nesbø worstelt met het verhaal en de personages doordat hij enerzijds trouw wil blijven aan Shakespeare maar anderzijds zijn eigen turboverhaal wil vertellen. Ik vraag me af waarom een herwerking van 'the Scottish play' niet aan een Schotse misdaadauteur werd voorgesteld. Valabele kandidaten genoeg, zoals Val McDermid, Ian Rankin of Denise Mina. Nesbø mag terug naar zijn machoheld Harry Hole. Die gaat hem beter af.

Vertaald door Annelies de Vroom, Nijgh & Van Ditmar, 495 blz., 22,50 € (e-boek 13,99 €). Oorspronkelijke titel: 'Macbeth'.

Masquer le texte

Geen betere thrillerschrijver dan Shakespeare, moeten de mensen achter de Hogarth Shakespeare-reeks gedacht hebben, en dus lieten ze één van de populairste misdaadschrijvers van het moment één van de bloederigste stukken van de bard hervertellen. Dankzij zijn serie thrillers rond de Noorse detective Harry Hole was de literaire body count van Jo Nesbø al niet gering, maar met zijn adaptatie van `Macbeth' voegt de voormalige journalist er vlot nog enkele lijken aan toe. Nesbø is de zevende schrijver die sinds 2015 gevraagd werd om één van Shakespeares toneelstukken tot een roman te verwerken. Zijn voorgangers zijn niet van de minsten: Jeanette Winterson nam `Wintersprookje' onder handen, Howard Jacobson ging met `De koopman van Venetië' aan de slag, Margaret Atwood deed haar ding met `De storm' en Anne Tyler, Tracy Chevalier en Edward St. Aubyn scherpten hun pen voor `De feeks wordt getemd', `King Lear' en `Othello'. Dat de 16de-eeuwse toneelschrijver uit Stratfordupon-Avon zijn publiek graag vergastte op een streepje geweld, moord, doodslag of verkrachting, is bekend. Zelfs in 's mans mildere stukken vloeien bloed en andere lichaamssappen doorgaans rijkelijk, maar dat Nesbø's voorkeur uitging naar Shakespeares tragedie over de door blinde ambitie verteerde Schotse generaal Macbeth, hoeft niet te verbazen. Naar eigen zeggen koos de auteur uit Oslo het tussen 1603 en 1607 geschreven werk omdat het Shakespeares kortste tragedie is,maar dat het woord `bloed' meer dan veertig keer voorkomt in het toneelstuk over machtshonger, eerzucht en verraad, zal de geestelijke vader van menige seriemoordenaar vast ook niet vervelend gevonden hebben. Nesbø verplaatst de actie van de middeleeuwse Schotse heide en moerassen naar een grauwe fabrieksstad uit de vroege jaren 70, waar een ongrijpbare drugsbaron de lokale machthebbers en machtshongerigen als een volleerde marionettenspeler tegen elkaar opzet. Spilfiguur in zijn snode plannen is de leider van het plaatselijke SWAT-team. Zijn naam is Macbeth, en dan weet u eigenlijk al wat volgt, want in de tragedies van de Engelsman blijven slechts weinigen tot het einde overeind.

BELGAIMAGE

Voor een plotspecialist als Nesbø is het geen klein risico om zich aan een verhaal te wagen waarvan de uitkomst al ruim vierhonderd jaar bekend is. Het is een teken van zijn kunnen dat hij er goeddeels mee wegkomt en vijfhonderd pagina's lang blijft boeien. Dat dankt de schrijver enerzijds aan het feit dat hij van Shakespeares nobelen en niet zo nobelen mensen van vlees en (vooral) bloed maakt, en anderzijds aan het feit dat hij net als de grootmeester de locaties en de natuurelementen even donker en dreigend als de ziel van zijn hoofdpersonages maakt. Zo volgt Nesbø in de sfeervolle en toonzettende openingsscène een regendruppel die in de richting van de troosteloze havenstad valt, om uiteindelijk te landen op de motorhelm van een crimineel die op het punt staat de drugsdeal van zijn leven te doen. Die beeldende bravoure houdt de auteur geen hele roman vol, maar de kille en grimmige sfeer die in Shakespeares origineel uit de vochtige moerassen en burchten opstijgt, weet Nesbø prima te vertalen naar een film-noirachtig decor van nacht en nevel. Jammer, maar niet gehéél onbegrijpelijk, dat de thrillerschrijver op geen enkel moment een gepast equivalent vindt voor Shakespeares fijnzinnige taalgevoel. Want hoewel de bard, in tegenstelling tot Jo Nesbø, bij leven nooit in veertig talen werd vertaald, schreef hij doorgaans wel iets elegantere dialogen dan: `Zeg waar je voor komt en verdwijn dan, verrekte smeris.'

Masquer le texte

In het Schotse Inverness, dat te lijden heeft onder een drugsoorlog tussen twee bendes, blijft hoofdcommissaris Duncan zijn ethische waarden hoog in het vaandel voeren. Hecate, een van de drugslords, wil de concurrentie uitschakelen en hij probeert Macbeth, leider van het SWAT-team, aan zijn kant te krijgen. Macbeth is zelf ex-drugsverslaafde en samen met zijn vriendin Lady, een casino-uitbaatster maar ook ex-verslaafde en ex-prostituee, gaat hij niets uit de weg om zelf de hoogste in rang te worden. De Noorse bestsellerauteur Jo Nesbø (1960) heeft tot nu toe alleen meer steengoede thrillers op zijn naam staan, maar hier slaat hij de bal mis. Deze herwerking van het Shakespearedrama naar het Schotland van de jaren zeventig overtuigt niet, omdat de hoofdrolspelers te zwart-wit slecht of goed zijn. Verhaaltechnisch is het ook niet makkelijk om te volgen door de vele wisselingen in tijd en het wordt soms zelfs ongeloofwaardig om te lezen wat een opnieuw verslaafde commissaris zomaar ongestraft kan blijven doen en hoe de drugs ook Lady veranderen. Uit de originele Shakespeare worden alle motieven bewaard, maar het werkt niet in deze vorm. Geschreven voor de 'Hogarth Shakespeare'-serie, waarin bekende schrijvers stukken van Shakespeare opnieuw vertellen. Masquer le texte

Macbeth als politie-inspecteur die in de twintigste eeuw een gooi doet naar de macht in een industriestad in Schotland? De plot van Shakespeare's tragedie nagelopen zonder dat het ongeloofwaardig wordt? Hogarth Press, de Britse organisatie die het werk van de toneelschrijver laat herschrijven door auteurs van deze tijd, vroeg het aan Jo Nesbø. Geen onlogische gedachte: de Noor werd groot met zijn held Harry Hole, een politieman die veel geweld tegenkomt en regelmatig tegen de gekte aanzit. Een soort Macbeth.

In de openingsscène laat Nesbø direct zien waarom hij een van de beste thrillerauteurs van dit moment is. De mist in de donkere stad is symbool voor de duistere praktijken van Hecate, de bendeleider die de naam draagt van een van de heksen uit Shakespeare's toneelstuk en die wacht op een groot drugstransport in de haven. Inspecteur Duff (het voorvoegsel Mac is hier weggelaten) staat met zijn eenheid op het punt om Hecate en zijn medecriminelen te arresteren. Duff weet dat de baan van politiecommissaris binnenkort vrij komt en hoopt met dit succes zijn kandidatuur te stellen. Daarom heeft hij zijn collega Macbeth, tevens concurrent voor de bevordering, niet ingelicht van de op handen zijnde arrestatie.

Duff weet echter twee dingen niet. Hecate heeft hem in feite in de val gelokt, zodat juist de politieploeg uitgemoord dreigt te worden. Bovendien is Macbeth er toch achtergekomen, hij staat samen met zijn vertrouweling Banquo klaar om op tijd in te grijpen.

Het is direct al buitengemeen spannend. In het vervolg introduceert Nesbø soepel andere cruciale Shakespearepersonages-nieuwe-stijl. Neem de grote liefde van Macbeth, de inspecteur van wie we al vrij snel weten dat hij een ex-junk is. Dat is de eigenaresse van het casino, die hij 'Lady' noemt en die hem probeert aan te zetten tot de moord op de politiebaas, om zijn bevordering te versnellen.

Macbeth heeft op zijn beurt weer niet door dat drugsbaas Hecate hem in het zadel helpt, alleen maar om later zo veel mogelijk invloed op de nieuwe politiecommissaris te krijgen. Onderdeel daarvan is de beroemde voorspelling, hier uitgesproken door Hecate en twee andere gangsters: Macbeth zal commissaris wor- den, maar daarna de zonen van Banquo. Tweespalt is gezaaid, en Nesbø zal het mooi uitspelen.

Een bewonderenswaardige constructie dus, maar voor de vaste lezers van Nesbø waarschijnlijk een lichte teleurstelling. Macbeth is een naarling voor wie je te weinig sympathie krijgt en tussen al het bloed dat vloeit verdwijnen de fijnzinnigheid en de diepte die Nesbø altijd zo mooi meegeeft aan inspecteur Harry Hole.

oordeel

Fraaie constructie maar diepgang ontbreekt.

Vertaling Annelies de Vroom Nijgh & Van Ditmar; 495 blz. € 22,50.

Masquer le texte