De Nijmeegse hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde Jos Joosten was een tijdlang poëziecriticus. Hoewel hij zich steeds sterker als wetenschapper is gaan profileren, kleurt de journalistieke, deels zelfs polemische manier van schrijven nog een aantal van de in deze bundel bijeengebrachte opstellen. Thematisch bewegen ze zich in het spanningsveld tussen afstandelijke literatuurbeschouwing en empathische kritiek. Methodologisch valt er invloed waar te nemen van de ergocentrische close reading die, ondanks het voorbehoud dat Joosten er intussen tegenover heeft, de interessantste afdeling in de bundel voortbrengt: 'Gewoon lezen wat er staat'. In een scherpzinnige analyse brengt hij een nieuwe kijk op Marcellus Emants' Een nagelaten bekentenis: waarom Willem Termeer zijn vrouw niet (!) vermoordde. Tekst en context bevruchten elkaar in stukken over de beeldvorming rond Reves De avonden (waarbij hij ook ingaat op de fotografische representatie van jongeren in de jaren '50) en over de onvermoede diepte van Mustafa Stitous schijnbaar anekdotische poëzie. Literatuurwetenschap op haar best. De twee andere grote thema's zijn de studie van mechanismen in het literaire veld en die van de literaire kritiek. Joosten dweept met de theorieën van de Franse cultuursocioloog Pierre Bourdieu en past aspecten ervan toe op de Nederlandse literatuur: Ilja Leonard Pfeijffer blijkt een strategische relschopper, Ida Gerhardt ondanks haar bewering van het tegendeel een gewiekste netwerkster. De bewondering voor Bourdieu leidt geregeld tot boude beweringen, die op hun beurt een kritisch onderzoek zouden verdienen. Twee voorbeelden: "Er is niks onnoembaar Schoons aan een bepaald gedicht, regel of bundel, maar het Schone is altijd toegekend en herleidbaar tot functies binnen de strijd op het literaire veld." De stap van 'herleidbaar' naar reductionisme is echter heel klein. "Er is geen 'objectieve' intrinsieke reden waarom meer complexe, ambiguëre [sic], intelligentere en geslaagdere songteksten ? kijk, daar ga ik weer met allerlei literaire preconcepten ? waardevoller zouden zijn dan wat de Franz Bauer van dienst per microfoon publiek maakt." Zou de scherpzinnige lezer die Joosten is dat echt geloven? Of alleen omdat het een geloofspunt is van Bourdieus met grove categorieën opererende theorie over de strijd in het literaire veld? Soms zorgt het blinde dwepen met Bourdieu voor vreemde resultaten: Kluuns succesroman Komt een vrouw bij de dokter (Podium, 2003) wordt gerehabiliteerd als waardevolle literatuur vanuit de vaststelling dat reclameman Kluun ? net zoals Bourdieu stelt ? gelooft in het literaire veld en literaire aspiraties demonstreert. Alsof de intentie volstaat om een werk 'goed' te maken. Jammer dat Joosten hier zijn oude liefde (en talent) voor de close reading niet in het spel brengt. Verder zijn er lezenswaardige stukken over Maurice D'Haese en Michel Houellebecq en een weinig overtuigende bijdrage over de terugkeer naar 'de auteur' als stap vooruit in het lezen van niet-coherente poëzie. De slotstukken over literaire kritiek brengen een onderbouwde definitie van kritiek, gaan in op het recenseren in tijden van internet en weblog, en op de relatie tussen neerlandistiek en literatuurkritiek. Joostens stelling luidt: "De literatuurwetenschapper moet zich [...] niet bezighouden met wat de criticus moet, maar met wat de criticus doet." Helaas behandelt deze inaugurale rede meer de te verwerpen methodologische aanpak dan dat hij een sluier oplicht van hoe het wel hoort. Misschien rust er een embargo op het lopende grootscheepse onderzoek naar de ontwikkeling van de literaire kritiek. Slotsom: Misbaar focust minder dan de ondertitel belooft op 'hoe literatuur literatuur wordt'. Het is vooral een bundeling van opstellen die tot een soms wat contradictorisch boek werden samengesmeed en voor een werk van een neerlandicus opvallend slordig werden geredigeerd. Zo lees je hier, behalve kromme zinnen: een "inaugerele rede", "het epsicopaat" (als dit maar geen freudiaanse verspreking is) en "een poging bestaat eruit". Brecht wordt dan weer geciteerd alsof hij het werkwoord 'sein' niet kon vervoegen ("wir sein"). [Erik de Smedt] Masquer le texte

Uit de onderwerpkeuze van Jos Joosten (1964), hoogleraar Nederlandse Letterkunde aan de Radbout Universiteit Nijmegen, blijkt dat hij geïnteresseerd is in het totale ‘literaire veld’ (term van de literatuursocioloog Pierre Bourdieu). Wel ligt de nadruk op poëzie en literatuurkritiek, maar ook de vanouds meer fundamentele kwesties als het literatuurbegrip, de interpretatie en de verhouding tussen kritiek en wetenschap krijgen bij hem de nodige aandacht. Daarnaast richt hij zich op de veranderde omstandigheden waarin het literatuurbedrijf, in de breedste zin van het woord, zich op het ogenblik afspeelt. Canonvorming of –afbraak, hoge en lage cultuur, strategisch optredende relschoppers als Ilja Leonard Pfeijffer, hoe moet niet-coherente poëzie gelezen worden, welke invloed heeft het digitale op de literatuur – al deze zaken stelt Joosten (soms wat te welbespraakt en ingevoerd, en ook een tikje rommelig) aan de orde. Hij is een gedreven lezer en literatuurbeschouwer, die zijn academische achtergrond en praktijk in verbinding wil brengen met zijn kritische engagement inzake de hedendaagse, actuele literatuur (poëzie). Zijn essays/studies richten zich niet tot de beginners, maar tot diegenen die zich volop thuisvoelen en -weten in het ‘literaire veld’. Masquer le texte