Met open ogen is Maarten 't Hart met zijn nieuwe roman Het psalmenoproer in de val van het realisme getrapt. 't Hart is hier vooral gefascineerd door de oud-Nederlandse taal en met veel welbehagen laat hij de oude woorden weerklinken. Er is veel vaktaal bij -- de roman speelt zich af in de visserswereld -- en de schrijver vindt dat de lezer de woorden maar moet opzoeken. Daar heeft hij een punt, maar toch is een roman geen kruiswoordraadsel. Het is de tekst zelf die de woorden moet verklaren, het is de context die duiding moet geven. En dat gebeurt hier niet. Een aantal lezers zal daardoor afhaken en dat is voor sommige van hen jammer. Want 't Hart heeft een onderhoudende roman geschreven. Alleen... dat is te weinig. Het is niet door de taal dat een roman realistisch wordt, maar wel doordat de wereld vanuit het hoofd van de personages verklaard wordt. En daarin slaagt de schrijver niet.

Maassluis in de 18e eeuw. De bevolking bestaat uit rijken (reders) en armen, vissers en scheepslui. Roemer Stroombeker is een eenzelvige man die moeilijk tot daden komt en zijn leven vooral laat leven. Hij trouwt met een vrouw waar hij letterlijk vies van is. Hij heeft een slippertje gehad met de arme vissersvrouw Anna en daaruit wordt een zoon geboren. Hij weet het, maar is niet in staat zijn zoon te steunen. Pudeur, angst, onverschilligheid? We weten het niet, want de personages blijven houterig en psychologisch worden ze nauwelijks vormgegeven. Zit het realisme dan in de beschrijving van de handelingen? Vergeet het. Roemer is een reder en als we 't Hart mogen geloven dan maken reders alle dagen sommen. Hij zit ook in het stadsbestuur en ook al neemt hij zelf nauwelijks stelling in, toch wordt hij betrokken in het 'psalmenoproer'. Er wordt een nieuwe zangstijl opgelegd, sneller en vinniger dan de oude. Het volk komt in opstand tegen de heren: het wil de oude stijl terug. Het oproer wordt neergeslagen en de kiemen van de strijd van patriotten tegen orangisten worden gelegd. Daartussenin weeft 't Hart ook het verhaal van vader en zoon, maar dit wordt zonder veel inzicht geschetst en daardoor is het ongeloofwaardig.

Het grootste bezwaar tegen dit boek is dat het nergens tot inzicht bijdraagt. Het is slechts een pseudorealistische vertelling (want er is te veel 20e eeuw in dit boek) en daarom overbodig. Ergerlijk is dat zelfs de schrijver niet inziet dat het psalmenoproer een symbool is geweest voor het verzet tegen de 'nieuwe tijd'. De tijdsbeleving veranderde in de 18e eeuw. Dit beginpunt van het modernisme was ook de start van de acceleratie van de tijd. De opstand van het volk was de opstand tegen het nieuwe dat een bedreiging was voor een maatschappij die dacht nog geleid te worden door de traditie. En de zangstijl was dus niet zomaar een gril of verborg niet alleen andere grieven (grieven die door 't Hart nauwelijks beschreven worden), maar was een opstand tegen de bedreiging van het tijdsverloop zoals het tot dan gekend was. Bovendien was de nieuwe zangstijl ook een beknotting van de individuele voorkeuren, het blijven aanhouden van noten werd verboden. Ook dit is historisch te verklaren, het paste nl. in de disciplinering van het individu. Het gaat hier dus helemaal niet om kolder, of om een anekdote -- een echte schrijver had met dit materiaal een betekenisvolle roman kunnen schrijven. [Johan Velter] Masquer le texte

Historische roman die zich afspeelt in Maassluis tijdens de 18e, begin 19e eeuw. In 1773 werd in gereformeerd Nederland een nieuwe psalmberijming ingevoerd. Men moest ook sneller gaan zingen in plaats van de gedragen zang op hele, langgerekte noten. Nederland stond op z’n kop. De commotie over het psalmgezang werd algauw een uitlaatklep van de verpauperde onderklasse. Het vissersstadje Maassluis, dat te kampen heeft met teruglopende haringvangsten, wordt het toneel van een grimmige volksopstand. De muziek- en natuurminnende reder Roemer Stroombreker raakt door een amoureuze affaire met huid en haar betrokken bij het oproer. Naast pikante slaapkamergeheimen en hilarische domineesportretten zorgen natuurbeschrijvingen en muziek voor een levendige invulling van de historische setting. De verschijning van ‘Moot Sart’ en Beethoven in het verhaal is een vondst. Maarten ’t Hart heeft uitvoerig archiefonderzoek verricht voor dit boek. Letterlijke citaten in dialogen en 18e-eeuws vocabulaire geven het verhaal een authentieke kleur. Kleine druk. Masquer le texte