In de laatste ronde van de literatuurprijs Premio Strega 2015 behaalde Nicola Lagioia (°1973) met De wreedheid een glansrijke overwinning. De roman torende hoog boven zijn medestanders uit. De bruid van Mauro Covacich werd nummer twee en Het verhaal van het verloren kind van Elena Ferrante derde.

Op de sociale media brak een hevige discussie los. Had Lagioia de prijs op literaire gronden verdiend of waren er andere belangen in het spel? Had het feit dat zijn uitgeverij, Einaudi, deel uitmaakt van het machtigste persbedrijf van het land (Mondadori) er iets mee te maken?

Wie weet waar De wreedheid over gaat, zal de ironie van de polemiek inzien. De roman draait rond corruptie in de hogere echelons van de overheid en de bedrijfswereld. Lagioia laat de roman openen met een beeld dat zo uit het universum van David Lynch lijkt gegrepen.

Het verhaal begint op een zomernacht in een residentiële wijk in Bari, waarop bosuilen 'lange schuine banen door de lucht' trekken en 'een hele vloot nachtvlinders in het gepolariseerde licht van het hemelgewelf' hangt. Een jonge vrouw verlaat een villa. Ze is naakt, bleek en zit onder het bloed. Door tuinen en velden loopt ze naar de provinciale weg, waar ze verdwaasd over het asfalt doolt.

Deze vrouw, zo zal blijken, is de 36-jarige Clara Salvemini, de dochter van een invloedrijke vastgoedontwikkelaar. Diezelfde nacht zal ze aangekleed en levenloos worden aangetroffen bij een parkeergarage. Zelfmoord, luidt het verdict van de gerechtsarts.

Vittorio Salvemini, haar vader, zal die nacht een reeks telefoontjes plegen, voor hij, uren later, zijn vrouw en kinderen op de hoogte zal brengen van het drama.

Duistere zaakjes

De roman leest aan een sneltreinvaart. De puzzelstukjes die Lagioia toereikt, lijken het raadsel alleen groter te maken. Waarom wordt de kerkdienst voor Clara in een dorp op 50 km van Bari gehouden? Waarom spreekt niemand in het gezin over Clara? Waarom wil Vittorio per se de voorzitter van het Hof van Beroep uitnodigen voor een feestmaal? En waarom maakt Vittorio zich zo veel zorgen over zijn laatste project, de bouw van een toeristenresort aan de kust?

Seksschandalen, cocaïnefeestjes, chantage van hoge functionarissen... Clara's halfbroer Michele, die na de begrafenis uit Rome overkomt en op onderzoek uitgaat, brengt duistere zaakjes aan het licht.

Michele is ten opzichte van zijn halfzussen en -broer steeds minderwaardig behandeld. Als tiener werd hij met psychiatrische stoornissen gediagnosticeerd en van het gezin gescheiden. Maar was Michele echt ziek of waren er andere redenen om hem het huis uit te bannen?

Langzamerhand werpt Lagioia een licht op het verleden: de bijzondere relatie van Clara en Michele als tieners, Micheles problemen, Clara's metamorfose tot femme fatale. Lagioia schrijft suggestief en laat onze verbeeldingskracht op volle toeren draaien. In zijn beeldspraak vermijdt hij clichés, maar zijn streven naar originaliteit is niet altijd geslaagd.

Een voorbeeld? 'Clara liep de tuin al in, klaar om naar haar eigen huis te gaan of een ritje door het centrum te maken, zodat achter de deur het beeld bleef hangen van een zwerm vogels die zonder getuigen opstijgt van een strand'.

Het zijn evenwel niet de vergezochte beelden die bijblijven, wel de waarheden die Lagioia ons onder de neus duwt: hoe macht mensen kan corrumperen tot ze hun eigen leugens geloven, en hoe beslissend onze jeugd en familiebanden zijn.

Masquer le texte

Op een zwoele voorjaarsnacht loopt in de buurt van de Zuid-Italiaanse stad Bari een jonge vrouw verdwaasd over de weg. Ze is naakt en zit onder het bloed. Een paar uur later wordt haar geklede, levenloze lichaam bij een parkeergarage gevonden. De inderhaast opgevorderde gerechtsarts Gennaro Lopez kan alleen maar vaststellen dat Clara Salvemini, oudste dochter van de bekende vastgoedmagnaat Vittorio Salvemini, overleden is. De aan coke en hoeren verslaafde Lopez noteert in zijn officiële verslag dat Clara zelfmoord pleegde door van de hoogste verdieping van de parkeergarage te springen.

Clara’s ouders, haar oudere broer Ruggero en jongere zus Gioia reageren merkwaardig gelaten op haar dood. Vader Vittorio en moeder Annamaria laten snel een begrafenis regelen in een afgelegen dorp op vijftig kilometer van hun thuisstad Bari. Alleen Clara’s in Rome wonende halfbroer Michele lijkt van slag. Een paar dagen na de begrafenis arriveert hij in de ouderlijke villa. Na jaren van afwezigheid neemt hij zijn intrek in zijn tot berghok vertimmerde slaapkamer. Na verloop van tijd komt hij te weten wat Clara die lentenacht echt overkomen is.

De wreedheid zit vol spanning, maar is geen thriller. De donkere dreiging is niet te wijten aan horror of moord, maar aan de evolutie die de familie Salvemini in de loop der jaren heeft doorgemaakt. Toen de ambitieuze jonge aannemer Vittorio in 1971 een vervallen villa met zwembad in Bari kocht, hield hij er nog redelijk fatsoenlijke normen en waarden op na. Naarmate zijn zakelijke imperium groeide, kromp zijn ethisch bewustzijn. Ritselen, omkopen en smeren werden zijn tweede natuur; voor de buitenwereld bleef hij een keurige succesvolle zakenman.

Toch is Vittorio geen godfather en is De wreedheid geen maffiaverhaal. Op verbluffende én subtiele wijze beschrijft Nicola Lagioia hoe geld en macht mensen corrumperen en geleidelijk veranderen in egoïstische monsters. De Zuid-Italiaanse aannemersfamilie Salvemini had net zo goed een familie West-Vlaamse textielboeren of Texaanse oliebaronnen kunnen zijn.

Lagioia wisselt voortdurend van perspectief en tijd. In het begin lijkt dat verwarrend, maar hij verspringt op zeer ingenieuze wijze en vergroot daardoor alleen maar het leesplezier. Hoofdstukken zijn er niet, wat het moeilijk maakt om de vuistdikke roman even opzij te leggen. Dat hoeft ook niet, want De wreedheid is een fantastische, intens verslavende trip.

Masquer le texte

Op een zwoele voorjaarsnacht loopt in de buurt van de Zuid-Italiaanse stad Bari een jonge vrouw verdwaasd over de weg. Ze is naakt en zit onder het bloed. Een paar uur later wordt haar geklede, levenloze lichaam bij een parkeergarage gevonden. De inderhaast opgevorderde gerechtsarts Gennaro Lopez kan alleen maar vaststellen dat Clara Salvemini, oudste dochter van de bekende vastgoedmagnaat Vittorio Salvemini, overleden is. De aan coke en hoeren verslaafde Lopez noteert in zijn officiële verslag dat Clara zelfmoord pleegde door van de hoogste verdieping van de parkeergarage te springen.

Clara’s ouders, haar oudere broer Ruggero en jongere zus Gioia reageren merkwaardig gelaten op haar dood. Vader Vittorio en moeder Annamaria laten snel een begrafenis regelen in een afgelegen dorp op vijftig kilometer van hun thuisstad Bari. Alleen Clara’s in Rome wonende halfbroer Michele lijkt van slag. Een paar dagen na de begrafenis arriveert hij in de ouderlijke villa. Na jaren van afwezigheid neemt hij zijn intrek in zijn tot berghok vertimmerde slaapkamer. Na verloop van tijd komt hij te weten wat Clara die lentenacht echt overkomen is.

De wreedheid zit vol spanning, maar is geen thriller. De donkere dreiging is niet te wijten aan horror of moord, maar aan de evolutie die de familie Salvemini in de loop der jaren heeft doorgemaakt. Toen de ambitieuze jonge aannemer Vittorio in 1971 een vervallen villa met zwembad in Bari kocht, hield hij er nog redelijk fatsoenlijke normen en waarden op na. Naarmate zijn zakelijke imperium groeide, kromp zijn ethisch bewustzijn. Ritselen, omkopen en smeren werden zijn tweede natuur; voor de buitenwereld bleef hij een keurige succesvolle zakenman.

Toch is Vittorio geen godfather en is De wreedheid geen maffiaverhaal. Op verbluffende én subtiele wijze beschrijft Nicola Lagioia hoe geld en macht mensen corrumperen en geleidelijk veranderen in egoïstische monsters. De Zuid-Italiaanse aannemersfamilie Salvemini had net zo goed een familie West-Vlaamse textielboeren of Texaanse oliebaronnen kunnen zijn.

Lagioia wisselt voortdurend van perspectief en tijd. In het begin lijkt dat verwarrend, maar hij verspringt op zeer ingenieuze wijze en vergroot daardoor alleen maar het leesplezier. Hoofdstukken zijn er niet, wat het moeilijk maakt om de vuistdikke roman even opzij te leggen. Dat hoeft ook niet, want De wreedheid is een fantastische, intens verslavende trip.

De Bezige Bij (oorspronkelijke titel: La ferocia), 460 blz.

Masquer le texte

De 36-jarige Clara wordt dood aangetroffen in een buitenwijk van het Zuid-Italiaanse Bari. Zij is de dochter van vastgoedmagnaat Salvemini. Het lijkt op zelfmoord, maar er blijkt meer aan de hand. Haar stiefbroer Michele, buitenbeentje en psychisch labiel, die een nauwe band met haar had, komt er met moeite achter dat Clara een dubbelleven leidde. Er blijkt een netwerk van corrupte notabelen te bestaan die elkaar de hand boven het hoofd houden, waarbij Salvemini aan de touwtjes trekt. Hij beweert het allemaal te doen voor zijn gezin, maar het leidt alleen maar tot meer problemen. De oudste broer Ruggero, geslaagd oncoloog, laat zich gebruiken voor de illegale praktijken van zijn vader. Michele is dat niet van plan en bedenkt een strategie om de dood van zijn zus te wreken. De roman vol beeldende taal heeft de structuur van een grote legpuzzel, waarvan de talloze stukjes langzamerhand allemaal op hun plaats vallen. Het drama binnen het gezin vindt zijn weerklank in de honger naar macht van Salvemini. Bekroond met de prestigieuze Premio Strega 2015, de belangrijkste Italiaanse literatuurprijs. Boeiende personages, eigentijdse thematiek. Masquer le texte