René Descartes (1596-1650) staat te boek als de 'vader van de moderne wijsbegeerte' omdat hij de mens tot uitgangspunt maakte van alle zoektochten naar kennis en waarheid. Het dreef hem tot de enige onbetwijfelbare zekerheid, neergelegd in zijn beroemde stelling: 'ik denk, dus ik ben'. Dit cartesiaanse subjectdenken is vooral in de twintigste eeuw vaak mikpunt van kritiek geweest voor uiteenlopende filosofen als Heidegger, Foucault, Ryle, Rorty of Wittgenstein.
De filosofie van Descartes is gekend als streng rationalistisch, gekenmerkt door een rigide scheiding tussen lichaam en geest (dualisme), en een mechanistisch wereldbeeld. Vooral zijn expliciete herformulering van aloude problemen zoals het lichaam-geestprobleem, heeft echter steeds opnieuw de fascinatie voor zijn werk doen heropleven, tegenwoordig vooral in de neurowetenschappen (bijvoorbeeld Antonio Damasio) en de analytische Philosophy of Mind.
Descartes bracht een groot deel van zijn leven door in de Republiek der Nederlanden, vandaar wellicht de blijvende belangstelling voor zijn persoon en filosofie, die nu blijkbaar is uitgemond in het project voor een prestigieuze 'Bibliotheek Descartes'. Omdat het werk van Descartes bij het brede publiek vaak slechts bekend is uit algemene overzichten, waarin bovendien vooral zijn beroemde, latere werken (Over de methode, Meditaties, Principes van de filosofie) aan bod komen, is het een goede zaak dat zijn volledige oeuvre beschikbaar wordt voor de Nederlandstalige lezer, die zo de kans krijgt om zijn beeld van de al te vaak verguisde Descartes op te frissen.
In dit eerste deel worden vier teksten van de jeugdige Descartes gepresenteerd en grondig ingeleid en geannoteerd. De eerste tekst, Samenvatting van de muziekleer, blijft al bij al moeilijk leesbaar voor wie niet beslagen is in de muziektheorie. De inleiding op deze tekst blijft op dat vlak eveneens vrij specialistisch, maar de historische situering en receptiegeschiedenis maken veel goed. De tweede tekst, Persoonlijke aantekeningen, bevat overpeinzingen, maar behelst vooral analyses van wiskundige problemen waarover hetzelfde kan worden gezegd als over de muziekleer. Opvallende passages zijn die waarin de jonge Descartes het heeft over het belang van de verbeelding (ook voor de wiskunde) en in het verlengde daarvan zelfs het primaat van de poëzie op de filosofie benadrukt. De associatie van wijsheid met filosofie, en met poëzie, wordt nog meer uitgediept in de kortste tekst uit deze bundel: Descartes' dromen, eigenlijk een deeltje van de persoonlijke aantekeningen, en eveneens niet in de originele versie overgeleverd. De bundel sluit af met het postume en onafgewerkt gebleven Regels om richting te geven aan het verstand, waarin de wiskundige, metafysische en natuurfilosofische inzichten vooruitwijzen naar het latere, voldragen werk. [Hedwig Billiet] Masquer le texte

Eindelijk verschijnt er weer een (vrijwel) volledige vertaling van het werk van Descartes (de vorige dateert uit de zeventiende eeuw). De 'Bibliotheek Descartes' moet te zijner tijd uit acht delen bestaan en daarvan is dit het eerste. En als dit deel het gezicht van de reeks bepaalt, dan wordt deze uitgave iets om heel erg blij mee te zijn: zorgvuldige vertalingen, uitvoerig en deskundig ingeleid en geannoteerd, en voorzien van een uitgebreide leeswijzer. Dit eerste deel bevat vier vroege werken: de 'Samenvatting van de muziekleer' die Descartes schreef op verzoek van zijn vriend Isaac Beeckman, de 'Persoonlijke aantekeningen' uit een notitieboek dat Descartes twee jaar lang bijhield; de beroemde 'Dromen' uit 1619 die hem op het spoor van zijn levenswerk zetten, en de 'Regels om richting te geven aan het verstand', een onvoltooide tekst waarin hij de basis legt voor zijn latere methodologie. Teksten die bij een breder publiek niet of nauwelijks bekend zijn en alleen al daarom zeer de moeite waard. Masquer le texte