In 1990 verscheen een min of meer complete editie van Vincent van Goghs brieven (ruim 900), in vier delen. Ronald de Leeuw maakte van die editie gebruik om nu een selecte keuze te bezorgen van een honderdtal brieven, die in principe in extenso (d.i. zonder schrappingen) zijn weergegeven, inclusief de eventuele bijlagen: dit doet soms vreemd aan, om hier bv. de tekst te lezen van een volledige preek, die Van Gogh eind oktober 1876 hield in een methodistenkerkje in het Engelse Isleworth; waar hij toen hulppredikant was. Alle brieven worden hier in het Nederlands gebracht, ook de origineel in het Frans gestelde (en die maken meer dan de helft van het totaal uit). Het is wel even wennen aan Van Goghs Nederlands, dat een eigenzinnige, afwijkende syntaxis vertoont, maar die leesmoeilijkheid vervalt dan bij de uit het Frans vertaalde brieven. De meeste brieven zijn gericht aan Vincents broer Theo, de andere aan familieleden (moeder Van Gogh en Vincents zus Wil) of aan vrienden (o.a. de schilders A. van Rappard, Emile Bernard en Paul Gaugin, of de kunstcriticus A. Aurier). De wisselvallige levenschronologie zorgt uiteraard voor enkele eigenaardigheden. Van maart 1886 tot maart 1888 bv. verbleef Vincent bij zijn broer Theo in Parijs, waardoor de noodzaak voor de briefwisseling verviel, zodat we voor die bijzonder turbulente en belangrijke levensfase amper briefinformatie hebben. Dit wordt dan anderzijds goedgemaakt door een bijzonder rijke brievenoogst uit de periode in Arles (1888/'89), die hier zowat tachtig pagina's beslaat.

Bloemlezer De Leeuw zorgde voor een korte inleiding en verder -- bij elk hoofdstuk en soms zelfs tussen twee brieven in -- voor kortere commentaarteksten die de brieven situeren en/of bepaalde details verduidelijken; er zijn ook verklarende voetnoten. De bibliografische lijst achteraan beperkt zich tot een dozijn (recente) titels "om verder te lezen". In deze bloemlezing gaat de aandacht zowel naar de uiterlijke aspecten van Van Goghs leven (de biografische feitelijkheden) als naar zijn gedachte- en gevoelswereld (religieuze problemen, liefdesrelaties, filantropische strevingen) en zijn artistieke worsteling (als individu en in zijn relatie tot collega's-kunstenaars en tot galeristen). R. de Leeuw, oud-directeur van het Van Gogh Museum en nu directeur van het Rijksmuseum, beide in Amsterdam, is -- als gedegen Van Gogh-specialist én als eminent kunstkenner -- een attente en tactvolle leidsman bij deze introductie in het leven, het werk en de ideeën van een van de authentiekste kunstenaars van de late 19e eeuw. Een aangrijpende 'ego-reportage', die een aanbeveling verdient. [Paul Huys] Masquer le texte

Er verschenen reeds meer selecties uit Vincents brieven aan Theo. Deze valt op, doordat De Leeuw, directeur van het Rijksmuseum en eerder van het Van Gogh Museum, erin slaagt door een representatieve keuze en eigen verbindende biografische en kunsthistorische tekstjes een volledig beeld te geven van het tweevoudige artistieke fenomeen Van Gogh (1853-1890). De inleiding typeert hem als 'een strijdend Godzoeker en zwoegende kunstenaar die zichzelf zulke hoge ethische maatstaven aanlegde'. Enkele coupures daargelaten geeft De Leeuw steeds volledige brieven (zonder bijbehorende tekeningen). Zo krijgt men zicht op wat Van Gogh innerlijk dreef en op zijn creatieve verbeelding en associatief vermogen. De Leeuw keert zich krachtig tegen de idee dat de schilder te verklaren is uit zijn geestesziekte en wijst op de inspiratie die hij putte uit eigentijdse literaire en beeldende werken en collegiale contacten. De briefteksten gaan terug op de vierdelige integrale uitgave van de ruim zeshonderd brieven uit 1990*. Voor lezers voor wie deze standaarduitgave te machtig is, vormt De Leeuws selectie een uitstekend alternatief. Masquer le texte